ترور نافرجام محمد

شاهزاده «متعب بن‌عبدالله»، فرزند ملک عبدالله پادشاه سابق عربستان، هم از ریاست گارد ملی برکنار شده و اکنون در بازداشت است. به گزارش الدیار، ۵ افسر که سوار بر دو خودرو بودند اقدام به شلیک گلوله به سمت خودروی محمد بن‌سلمان و کاروان همراهش کردند. در نتیجه این حمله تعدادی از محافظانش آسیب دیدند اما محمد بن‌سلمان نجات پیدا کرد، زیرا خودروی وی زرهی بوده و امکان نفوذ گلوله به درون خودرو وجود نداشت. سپس خودروی حامل این مقام سعودی به سرعت به سمت وزارت دفاع این کشور رفت. آن ۵ افسر نیز در خیابان‌های فرعی ریاض، پایتخت عربستان ناپدید شدند بدون اینکه نیروهای مبارزه با عملیات نظامی بتوانند هویت آنها و محل فرارشان را شناسایی کنند.

صرف‌نظر از درستی یا نادرستی این خبر اما موج تصفیه‌ها به ارتش عربستان هم رسید. در این مورد دو پیش فرض وجود دارد: یا این ترور ساختگی است تا بر مشروعیت داخلی محمد بیفزاید یا ممکن است به بهانه‌های دیگر انجام گرفته باشد. با این حال، اگر پیش از این، شاهزاده‌ها، تاجران و برخی شخصیت‌های سیاسی در دام تصفیه‌های محمد بن‌سلمان قرار گرفته بودند اما اکنون دامنه این اقدام به ارتش نیز رسیده است. به نوشته برخی رسانه‌های انگلیسی، حدود بیست نفر از افسران بلندپایه نظامی در عربستان بازداشت شده‌اند. روزنامه‌هایی مانند ایندیپندنت، گاردین و وال‌استریت‌ژورنال می‌نویسند که بهانه بازداشت این فرماندهان ناکامی در جنگ یمن عنوان شده اما حقیقت این است که محمد بنا دارد تا نطفه هرگونه اعتراض، اعتراص یا کودتایی را در فردای «پسا ملک‌سلمان» در نطفه از میان ببرد. به همین دلیل، برخی چهره‌ها که از پتانسیل ایجاد ناآرامی در ارتش برخوردار بودند در اقدامی پیشگیرانه بازداشت شدند تا حساب کار دست بقیه بیاید. 

بلومبرگ نیز در پایگاه خود نوشت که روز شنبه ۲۷ آبان ماه بیست افسر عالی‌رتبه به ظن مشارکت در «قراردادهای مالی فاسد» بازداشت شدند. یک مقام ارشد گفت مقام‌های سعودی تخمین می‌زنند که در پی بازداشت شاهزاده‌ها، مقامات دولتی و میلیاردرها می‌توانند تا حدود یکصد میلیارد دلار وصول کنند. این مقام ارشد که به شرط ناشناس ماندن با بلومبرگ صحبت کرده، افزود که به این افراد بازداشتی راه‌حل‌هایی پیشنهاد شده است تا محاکمه نشود. اگر آنها این پیشنهادها را بپذیرند کمیته‌ای ویژه، صبحت‌ها درخصوص جزئیات را انجام خواهد داد. این صحبت‌ها شامل بحث در مورد مبالغی است که ظن آن می‌رود افراد بازداشتی به‌صورت غیرقانونی جمع‌آوری کرده‌اند. ارزیابی مقامات این است که می‌توانند پنجاه تا یکصد میلیارد دلار از این افراد وصول کنند. برخی رسانه‌ها نیز پا را  فراتر گذاشته و رقم وصول شده را رقمی اغراق‌آمیز میان ۱۰۰ تا ۸۰۰ میلیارد دلار اعلام کرده‌اند.

«اراده زینالوا»، خبرنگار شبکه تلویزیونی روسی ان‌تی‌وی، در گزارشی اعلام کرد که یک پاکسازی بزرگ در عربستان به راه افتاده است. او نام این پاکسازی را «انقلاب به شیوه سعودی» یا «انقلاب به سبک بن‌سلمان» نامیده است زیرا به گفته او این اقدامات زمینه چینی برای سلطنت محمد و تحکیم بنای حکومتش بدون وجود اپوزیسیون است. این شبکه روسی می‌نویسد اقدامات محمد بن‌سلمان در تصفیه سیاسی و مبارزه با فساد شباهت زیادی به مسیر دولت چین در مبارزه با فساد دارد. برخی دیگر می‌گویند محمد به‌طور همزمان مسیر «اردوغان» و «شی» را در پیش گرفته است. همان‌طور که اردوغان به بهانه کودتا دست به یک تسویه سیاسی گسترده در تمام نهادهای قدرت زد، در عربستان نیز بن‌سلمان همین مسیر را پیش گرفته است. از سوی دیگر، رویکرد «شی» در مبارزه با فساد بیشتر جنبه اقتصادی دارد تا هم بر مشروعیت خود بیفزاید و هم فساد را تا حد امکان ریشه کن سازد. رویکرد هر دو هم در این برخورد هم «قاطعانه» است و هم اینکه تمام مخالفان خود را از نهادهای قدرت تسویه می‌کنند. محمد بن‌سلمان نیز با تسویه‌های خود گویی به مسیر اردوغان و شی می‌رود. او به بهانه چشم‌انداز ۲۰۳۰ و مبارزه با فساد ابتدا شاهزاده‌ها، تاجران و برخی شخصیت‌های برجسته را بازداشت کرد و سپس گام در مسیر تسویه در ارتش گذاشت تا با استعفای ملک‌سلمان، آینده‌ای امن برای خود داشته باشد.