با وجود کمبود ایستگاه‌های سوختگیری گاز
ایران رکورد‌دار خودروهای گاز سوز است
همزمان با افزایش قیمت نفت در سال‌های اخیر و به تبع آن، افزایش قیمت بنزین، فعالان صنعت خودروسازی به دنبال جایگزینی مناسب برای بنزین بوده‌اند. یکی از جایگزین‌های مطرح شده برای بنزین که هم‌اکنون در دنیا در سطح محدودی از آن به عنوان سوخت خودرو استفاده می‌شود، گاز طبیعی است. با توجه به این‌که میزان منابع گاز در دنیا قابل توجه و قیمت آن نیز در مقایسه با نفت پایین‌تر است، لذا استفاده از این سوخت در خودرو به جای بنزین توجیه‌پذیر به نظر می‌رسد. در کشور ما نیز طرح گازسوز کردن خودروها از طرح‌های مهم در صنعت خودرو به شمار می‌رود. البته باید گفت که تفاوت‌هایی میان اجرای این طرح در کشورمان با سایر کشورهای دنیا وجود دارد، یکی از این تفاوت‌ها این است که در کشور ما قرار است این طرح به صورت فراگیر اجرا شود و تمام خودروها گازسوز شوند، اما در دیگر کشورها اجرای این طرح به صورت محدود و گزینشی است. باید در نظر داشت که کشور ما به دلیل دارا بودن منابع فراوان گاز و همچنین وجود بحرانی در کشور به نام بحران مصرف بالای بنزین مسوولان را به این فکر انداخته است که این طرح را با جدیت و گستردگی زیاد دنبال کنند.
تاریخچه طرح در ایران و نگاهی به آمار
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران طرح گازسوز کردن خودروها در ایران در سال ۱۳۵۶ به صورت آزمایشی در شهر شیراز آغاز شد و ۱۰ سال بعد نیز یعنی در سال ۱۳۶۶، این طرح در شهر مشهد اجرا شد. در سال ۱۳۷۹ وزارت نفت سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت کشور را تاسیس کرد تا بر روند گازسوز کردن خودروها نظارت کند. طبق آخرین آمار به نقل از سایت انجمن بین‌المللی خودروهای گازسوز (IANGV) هم‌اکنون بیش از ۵میلیون خودروی گازسوز در دنیا وجود دارد و تعداد ایستگاه‌های سوختگیری نیز بیش از ۹۵۰۰ ایستگاه است. کشورهای آرژانتین، برزیل و پاکستان نیز در صدر کشورهای دارنده بیشترین خودروهای گازسوز هستند و بعد از آنها ایتالیا، هند، ایران، امریکا، چین، اوکراین و مصر به ترتیب دارای بیشترین تعداد خودروهای گازسوز در دنیا هستند. از نظر تعداد ایستگاه‌ها سوختگیری نیز کشورهای آرژانتین، امریکا و برزیل در صدر قرار دارند. اما نکته جالبی که می‌توان از آمارهای این سایت فهمید این است که به‌رغم این‌که تعداد خودروهای گازسوز در کشورهایی نظیر آمریکا، چین، آلمان، کانادا و کره‌جنوبی کمتر از ایران است اما تعداد ایستگاه‌های سوختگیری در این کشورها بیشتر از تعداد آنها در ایران است که این نکته نشان می‌دهد این کشورها ابتدا به تقویت زیرساخت‌های لازم برای اجرای طرح گازسوز کردن خودروها پرداخته‌اند. یعنی در آغار تعداد ایستگاه‌های سوختگیری خود را به حد مناسب رسانده‌اند و بعد از آن اجرای این طرح را آغاز کرده‌اند. هم‌اکنون بیش از ۱۷۰هزار خودروی گازسوز در ۴۱ شهر کشور وجود دارد و شهرهای تهران، مشهد، تبریز، اصفهان، کرج و شیراز دارای بیشترین تعداد خودروهای گازسوز در کشور هستند.
حذف کامل بنزین، استفاده از خودروهای نو
اما سوالی که پیش می‌آید این است که آیا حذف کامل بنزین از چرخه سوخت خودروهای کشور صحیح است یا خیر؟ و آیا اصولا باید تمام خودروهای کشور از یک نوع سوخت استفاده کنند و یا این‌که سبدی از انواع سوخت در کشور وجود داشته باشد و هر دارنده خودرو با توجه به علاقه‌اش خودرو مطابق با سوخت مورد نظرش را خریداری و از آن استفاده کند؟
بسیاری از کارشناسان بر این عقیده‌اند که باید در کنار بحث گازسوز کردن خودروها از فناوری خودروهای نو نیز در کشور بهره گرفته شود. خودروهای هیبرید و برقی از این جمله‌اند. دکتر لطف‌ا... سوادکوهی، رییس پژوهشکده مکانیک سازمان پژوهش‌های علمی‌و صنعتی ایران، می‌گوید: انتخاب نوع انرژی و سوخت برای استفاده، هیچ فرقی با انتخاب نوع خودرو ندارد و وزارت نفت باید با تولید سوخت‌های مختلف، زمینه را برای به وجود آمدن سبد سوخت در کشور فراهم کند.
وزن، حجم، ایمنی و تامین مخازن گاز
از مهم‌ترین موضوعاتی که کارشناسان در گفت‌وگو با ایسنا به آن اشاره کردند، بحث وزن و حجم مخازن گازی است که روی خودروهای گازسوز نصب می‌شوند. از طرفی وزن این مخازن باعث می‌شود تا حدودی دینامیک خودرو تغییر کند و از طرف دیگر به علت این‌که این مخازن وزنی را به خودرو تحمیل می‌کنند میزان مصرف سوخت را نیز در خودرو افزایش می‌دهند. حجم این مخازن نیز بعضا باعث می‌شود صندوق عقب اتومبیل تقریبا اشباع شده و جایی برای گذاشتن وسایل نداشته باشد.
اما برای این دو مشکل به وجود آمده توسط مخزن‌ها راهکارهایی نیز وجود دارد. هوتن رستگار، استفاده از مخازن پلاستیکی و کامپوزیتی را برای سبک‌تر شدن وزن آنها مناسب می‌داند و می‌افزاید: به‌رغم سبک بودن این نوع مخزن‌ها، قیمت آنها نسبت به مخزن‌های فولادی گران‌تر است. همچنین نصب این مخازن روی سقف خودرو راهی مناسب برای حل مشکل جاگیری آنها است. یکی دیگر از بحث‌های مطرح درباره مخازن بحث ایمنی مخازن است. همواره این پرسش در میان مجریان این طرح، خودروسازان و دارندگان خودروهای گازسوز وجود داشته است که آیا مخازن گازی که روی خودروها نصب می‌شوند به اندازه کافی از ایمنی برخوردار هستند. علیرضا فیروزگان، رییس اداره طراحی موتورهای دوگانه‌سوز ایران‌خودرو، درباره امنیت مخزن‌های سوخت CNG گفت: استاندارد‌های تولید و کنترل کیفی و آزمون‌های پس از تولید این مخزن‌ها به قدری سختگیرانه هستند که احتمال انفجار در این مخزن‌ها را تا حد بسیار پایینی کاهش داده است. مشکل دیگر در زمینه تامین مخازن گاز مورد نیاز برای اجرای طرح است.
خودروی سواری دیزلی، آری یا خیر؟
استفاده از سوخت دیزل نیز همانند استفاده از سوخت گاز برای خودرو در کشور ما با مشکلات عدیده‌ای مواجه است.
کاکایی درباره یکی از اساسی‌ترین موانع استفاده از خودروهای دیزلی توضیح داد: حدود ۳۰ سال پیش قانونی تصویب شد که طی آن نمره‌گذاری خودروهای دیزلی به دلیل آلایندگی بالای آنها ممنوع شد. حال پس از گذشت سال‌ها و با توجه به پیشرفت‌هایی که در زمینه موتورهای دیزلی صورت گرفته است، هنوز این قانون در کشور پابرجاست.
به هر حال با گذشت سالیان دراز از تصویب قانون ممنوعیت تردد خودروهای سواری دیزلی در کشور و پیشرفت‌های زیادی که در عرصه موتور دیزل صورت گرفته است این حقیقت ناگفته پیداست که مسوولان باید درباره این قانون تجدیدنظر کنند.
البته در کنار بحث ممنوعیت تردد خودروهای دیزلی موضوع مهم دیگری نیز مطرح است و آن کیفیت پایین سوخت دیزل کشور است. یکی از دلایلی که باعث شده است هنوز تردید در مورد استفاده از خودروهای دیزلی در کشور وجود داشته باشد کیفیت نامطلوب سوخت دیزل کشور به دلیل بالابودن گوگرد گازوئیل کشور است. سازمان محیط زیست نیز دلیل مخالفت خود را با تردد این خودروها همین مطلب می‌داند و عنوان می‌کند تردد این خودروها با این نوع سوخت بی‌کیفیت باعث آلودگی هر چه بیشتر هوا خواهد شد. دکتر سوادکوهی به مشکل سوخت دیزل در کشور اشاره کرد و گفت: غفلت ۲۵ ساله وزارت نفت در عدم توسعه گازوئیل استاندارد و به روزرسانی آن باعث شده است که گازوئیل کشور در حال حاضر حدود ۷۰۰۰ ppm گوگرد داشته باشد، در حالی‌که استاندارد جهانی آن ۲۵۰ ppm است و تا سال ۲۰۰۸ قرار است به ۵۰ ppm نیز برسد. اما آنچه می‌توان از صحبت‌های اکثر کارشناسانی که با ایسنا گفت‌وگو کردند فهمید آنست که اکثر آنها به کیفیت نامطلوب کنونی سوخت دیزل کشور اذعان کردند و عامل اصلی آن را نیز مشکل پالایشگاه‌های کشور عنوان می‌کنند.
سواد کوهی یکی از موانع استفاده از خودروهای دیزلی را کمبود ایستگاه‌های سوخت‌رسانی گازوئیل دانست و افزود: در حال حاضر جایگاه‌های سوخت‌رسانی داخل شهری گازوئیل عرضه نمی‌کنند و فقط در خارج از شهر‌ها ایستگاه‌های عرضه‌کننده گازوئیل وجود دارد.
همچنین بالا بودن گوگرد در سوخت گازوییل خودرو علاوه بربالابودن آلایندگی آن باعث آسیب زدن به خودرو نیز می‌شود.
رضا جیرانپور، کارشناس خودرو، در این‌باره می‌گوید: میزان گوگرد بالا در گازوئیل کشور باعث خورده شدن مسیر انژکتور‌ها و در نهایت باعث به هم ریختن سیستم پاشیده شدن (پاچش) سوخت و در طولانی مدت باعث فرسوده شدن موتور می‌شود و علاوه بر آن میزان آلایندگی موتور نیز بالا می‌رود. اما موتورهای دیزلی دارای قابلیت‌های قابل توجهی نیز هستند که باعث شده است کشورهای پیشرفته به سمت استفاده از این نوع موتورها بروند.
یکی از این قابلیت‌ها این است که در موتورهای دیزلی به این دلیل که احتراق بدون جرقه‌زنی انجام می‌شود، فقط از حیث ذرات معلق و دوده کمی‌بیشتر از موتورهای بنزینی تولید می‌شود، ولی در بقیه آلاینده‌ها مثل منوکسیدکربن که سمی‌هم هست، سطح کمتری نسبت به موتورهای بنزینی تولید می‌شود. همچنین راندمان موتورهای دیزلی در مقایسه با موتورهای بنزینی سطح بالاتری دارند.
یک کارشناس دراین‌باره معتقد است: راندمان موتورهای دیزلی در حالت عادی حدود ۵۰درصد است، در حالی‌که راندمان موتورهای بنزین‌سوز در بهترین حالت ۲۵درصد است.
جالب است که بدانید در حال حاضر در کشور فرانسه حدود ۶۰درصد خودروها، از سوخت گازوئیل استفاده می‌کنند و در آلمان این رقم به حدود ۵۰درصد بالغ می‌شود.
ارسال نظر