نقش قطعه‌سازان در کیفیت خودروهای تولیدی

گروه خودرو - بسیاری از کارشناسان فنی صنعت خودرو تصدیق می‌کنند که ۷۵ تا ۸۰ درصد هزینه یک خودرو را قطعات تولیدی آن تشکیل می‌دهد، این در حالی است که به گفته آنها کیفیت خودرو تابع قطعات مصرفی است.

با این حساب برای ارتقای کیفیت خودروهای داخلی باید کیفیت قطعات مصرفی را افزایش داد که لازمه این امر نیز نظارت دقیق بر روند تولید قطعه در کشور است. در حال حاضر بخش اعظمی از قطعات مصرفی در کشور تولید و برخی دیگر به صورت CKD وارد کشور می‌شوند که ارزیابی کیفی قطعات مذکور تنها از سوی شرکت‌های خودروساز صورت می‌گیرد. حال این سوال برای بسیاری از مصرف‌کنندگان خودرو مطرح است که چرا خودروهای مونتاژی که قطعات آنها وارداتی است از کیفیت برتری نسبت به خودروهای داخلی برخوردار هستند و یا اینکه چرا خودرویی که ارزبری کمتری دارد، به همان نسبت نیز کیفیت پایین‌تری دارد.

اما ارزیابی کیفی خودروسازان بر قطعات به کار رفته در خودرو، توقع ارتقای کیفی خودروهای تولیدی را در مشتری برمی‌انگیزد این در حالی است که در برخی مواقع خودروسازان به منظور جلوگیری از توقف خطوط تولید به ناچار از قانون ارفاقی استفاده کرده و قطعات معیوب را به امید برطرف شدن این اشکالات در تعمیرگاه‌های مجاز و در دوران گارانتی روی خودروها نصب می‌کنند که این امر علاوه بر افت کیفی خودرو، خدمات پس از فروش و قطعه را نیز با مشکل مواجه می‌کند.

مشکلات مذکور که افت کیفی خودروهای داخلی را به همراه دارد منجر به آن شده که سال گذشته در قانون ارتقای کیفیت خودرو و قطعات مرتبطه، مفادی نیز برای ارتقای کیفی قطعات تولیدی در کشور در نظر گرفته شود.

براساس آیین نامه مذکور قطعه سازان ملزم به اجرای استاندارد ۳۰۰، افزایش گرید و در نهایت کاهش قطعات برگشتی شدند تا با اجرای این سه بند از آیین‌نامه در کوتاه‌ترین زمان ممکن کیفیت قطعات تولیدی ارتقا یابد.

در آیین نامه مذکور حذف قطعه سازان دارای گرید D وC در سال جاری پیش‌بینی شده تا رتبه قطعه سازان داخلی از سال آینده به گردیدهای A وB ارتقا پیدا کند.

ارتقای کیفی خودرو در گرو کیفیت قطعه است

به گفته محمدرضا روشنی مقدم دبیر کارگروه کمیته خودرو سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران ،قطعات عملکردی (همچون موتور، ترمز، تعلیق و فرمان) تاثیر بسیاری در ارزیابی کیفی خودروها دارند، این در حالی است که بدنه و رنگ نیز در این زمینه بی‌تاثیر نیست.

کیانوش پورمجیب معاون کیفیت ایران خودرو نیز در خصوص تاثیر قطعه بر کیفیت خودرو می‌گوید: بیشترین سهم ارزش یک خودرو قطعاتی است که در آن به‌کار رفته است که با این شرایط می‌توان گفت ۸۰ درصد ارزش و کیفیت یک خودرو قطعه است.

ساسان قربانی دبیر انجمن قطعه سازان نیز در خصوص تاثیر کیفیت قطعه روی خودرو عنوان می‌کند: به صورت کلی خودرو از تعداد بسیاری قطعه تشکیل شده که کیفیت هر قطعه تاثیر مستقیم روی خودرو دارد.

دبیر انجمن قطعه‌سازان در پاسخ به این پرسش که چند درصد از کیفیت خودرو تابع قطعه است، می‌گوید: حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد از ارزش یک خودرو را قطعه تشکیل می‌دهد و بقیه به خودروساز مربوط می‌شود.

خودروسازان ناظر بر قطعه سازان

از سوی دیگر اگرچه کیفیت خودروهای داخلی از سوی سازمان‌های مختلف صورت می‌گیرد اما قطعه سازان تنها از سوی خودروسازان رصد می‌شوند و تعیین گرید قطعه سازان نیز توسط خودروسازان صورت می‌گیرد.

روشنی مقدم در این خصوص می‌گوید: نظارت بر کیفیت قطعه سازان از سوی خودروسازان و شبکه تامین آنها صورت می‌گیرد و به این طریق رتبه‌بندی می‌شوند.

دبیر انجمن قطعه‌سازان نیز در این خصوص می‌گوید: شرکت‌های تامین‌کننده خودروساز سطح کیفی مد نظر را برای قطعه‌سازان تعریف می‌کنند و قطعه‌سازان نیز ملزم هستند که در سطح کیفی مد نظر تولید کنند.

به گفته قربانی، به لحاظ تئوریک به هنگام عقد قرارداد شرکت‌های خودروساز سطح مورد انتظار را در نظر می‌گیرند و در صورتی که قطعه‌ای به سطح کیفی مد نظر نرسد این به معنی آن است که چرخه کنترل و ضابط کیفیت به درستی عمل نکرده است.

مدیر کیفی ایران خودرو نیز در این خصوص می‌گوید: تست‌های مختلفی برای تحویل قطعه تدوین شده که به تست پلن (طرح کیفی قطعه) معروف است و این تست‌ها به فراخور کیفیت قطعه به صورت دائم یا موردی ارزیابی می‌شوند.

پورمجیب در پاسخ به این پرسش که ارزیابی قطعه‌سازان از سوی خودروسازان آیا کاهش کیفیت را به همراه نخواهد داشت، می‌گوید: روزانه ۳۰ میلیون قطعه وارد خطوط تولید خودروسازان می‌شود که کنترل تمام این قطعات به صورت روزانه از سوی هیچ سازمانی امکان‌پذیر نیست به همین دلیل قطعه‌سازان توسط خودروسازان و بر اساس برنامه‌ریزی دقیق دسته‌بندی می‌شوند.

به گفته مدیر کیفی ایران خودرو، به عنوان نمونه و براساس آیین‌نامه ارتقای کیفیت از نیمه دوم سال جاری قطعه‌سازان دارای گرید C باید از چرخه تامین خودروسازان حذف شوند که این امر با توجه به دسته‌بندی خودروسازان صورت گرفته است.

پیش‌بینی رشد در آیین‌نامه ارتقای کیفی

اعتراض به کیفیت خودروهای داخلی وزارت صنایع را بر آن داشت تا سال گذشته اقدام به تدوین آیین نامه‌ای برای ارتقای سطح کیفی خودروسازان و قطعه‌سازان کند در آیین نامه مذکور حذف تدریجی خودروهای بی کیفیت و قطعات دارای گرید پایین نیز پیش‌بینی شده است.

روشنی مقدم در پاسخ به این پرسش که در آیین نامه مذکور چه پیش‌بینی‌هایی برای رشد کیفی قطعات داخلی صورت گرفته است، گفت: در آیین‌نامه سه بند اصلی برای قطعات تولیدی در کشور در نظر گرفته شده که براساس (شاخص ۳۰۰) کیفیت قطعات یک خودرو باید در مدت زمان سه ماه در مراکز خدمات پس از فروش کنترل شود تا قطعات معیوب شناسایی و از ورود آنها به خط تولید جلوگیری شود علاوه بر این ارتقای گرید قطعه سازان نیز در دستور کار قرار گرفته تا با حذف گرید D و C شاهد ارتقای کیفی قطعات داخلی باشیم.

روشنی مقدم شاخص بعدی مد نظر در آیین‌نامه را PPM (تعداد قطعات برگشتی) نامید که موجب می‌شود تا تعداد قطعات معیوب در خطوط تولید کنترل شود.

معاون کیفیت ایران خودرو نیز روش PPM را بهترین روش برای ارزیابی کیفیت قطعات در بخش خدمات پس از فروش دانست و افزود: این روش بهترین روش برای ارزیابی قطعه‌سازان است چرا که در این روش در صورتی‌که برگشتی یک قطعه بیش از حد مجاز باشد قطعه مذکور بی کیفیت خوانده شده و از خطوط تولید خارج می‌شود که این روش در مراکز خدمات پس از فروش اجرایی می‌شود.

به گفته روشنی مقدم در آیین‌نامه ارتقای کیفیت مقررات سختگیرانه‌ای تدوین شده که در صورت رعایت سطح کیفی خودرو و قطعه افزایش قابل قبولی خواهد داشت.

مشکل تامین هنوز وجود دارد

روشنی مقدم همچنین در پاسخ به این پرسش که سطح کیفی قطعه سازان داخلی را چگونه ارزیابی می‌کنید نیز اظهار کرد: هم اکنون شبکه تامین خودروسازان به لحاظ کیفی و کمی رشد قابل قبولی داشته اما هنوز با استاندارد‌های جهانی فاصله داریم به خصوص اینکه در تولید برخی قطعات نیز با کمبود مواجه هستیم.

دبیر کارگروه کمیته خودرو سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در پاسخ به این پرسش که با توجه به رشد کیفی مد نظر چرا هنوز کیفیت خودروهای داخلی در حد قابل قبول نیست، می‌گوید: درست است که به لحاظ کیفی رشد قابل قبولی داشتیم اما در خصوص برخی قطعات کمبود تولید داریم که این امر موجب می‌شود تا خودروسازان در برخی مواقع برای جلوگیری از توقف تولید از کیفیت عدول کنند.

روشنی مقدم در پاسخ به این پرسش که در چه بخش‌هایی با مشکل تولید مواجه هستیم، می‌گوید: در بخش سیستم مدیریت موتور، ABS (ترمز ضد قفل) قطعات الکتریکی دینام و در قطعات استاندارد نیز در بخش بلبرینگ، کاسه نمد و.... با کمبود ظرفیت تولید مواجه هستیم.

به گفته روشنی مقدم برخی از قطعات نیز از خارج تامین می‌شوند که تامین‌کنندگان نیز به دلیل شرایط خاص مجبور به تعویض شرکت قطعه ساز خواهند شد که این امر نیز بر کیفیت قطعات تاثیرگذار خواهد بود.

تک منبعی بودن برخی از قطعه سازان نیز یکی دیگر از مشکلات خودروسازان است که موجب می‌شود تا خودروسازان به یک قطعه‌ساز وابسته شده و در صورت افت کیفیت قطعه نتوانند اقدامی صورت دهند.

مدیر کیفی ایران خودرو در این خصوص می‌گوید: تک منبع بودن شرکت‌های قطعه‌ساز موجب شده بود تا امکان چانه زنی از شرکت‌های خودروساز گرفته شود که از سال گذشته افزایش منابع قطعه ساز دردستور کار قرار گرفته که این امر به ایجاد فضای رقابتی منجر شده و قدرت چانه‌زنی خودروسازان را افزایش خواهد داد.