«دنیای‌اقتصاد» تاثیر رشد قیمتی اخیر را بر عملکرد خودروسازی بررسی کرد
زیان فروش خودرو صفر می‌شود؟
سیاستگذار خودرو بارها اعلام کرده که یکی از اهداف مهم رشد قیمت‌ها در آذرماه 1400، خروج خودروساز از زیان تولید است. از سال 98 با تشدید تحریم‌ها و در کنار آن رشد تورم عمومی، نرخ ارز و قطع شراکت با خودروسازان خارجی هزینه تولید به‌شدت روند صعودی به خود گرفت این در شرایطی است که به واسطه قیمت‌گذاری دستوری، خودروسازان قادر به فروش محصولات خود با توجه به هزینه تولید نبودند. همین امر در سال 99 منجر به رشد زیان 145 درصدی تولید نسبت به سال 98 شد. همچنین در 6 ماهه سال جاری دو خودروساز بزرگ کشور حدودا سه هزار و 500 میلیارد تومان به‌واسطه تولید زیان کردند که با توجه به تعداد دستگاه‌های تولید شده در این مدت، خودروسازان به ازای تولید هر خودرو به‌طور میانگین 9 میلیون و 800 هزار تومان ضرر کرده‌اند. زیان تولید در شرایطی است که شورای رقابت در خرداد ماه مجوز رشد 5/ 8 درصدی قیمت را برای سه خودروساز صادر کرد. هر چند خودروسازان نسبت به میزان رشد خردادماهی شورای رقابت انتقادات زیادی داشتند و آن را برای پوشش زیان تولید ناکافی خواندند با این حال شورای رقابت با در نظر گرفتن دو آیتم کیفیت و بهره‌وری رشد 5/ 8 درصدی قیمت‌ها را برای خودروسازی کافی و لازم‌الاجرا عنوان کرد.
به این‌ترتیب انتشار آمارهای سامانه کدال نشان داد که خودروسازی کشور با مجوز رشد قیمت شورای رقابت، باز هم ضرر سه هزار و 500 میلیاردی از ناحیه تولید داشته است.
بر این اساس دومین مجوز رشد قیمت در آذرماه(18 درصد) در حالی برای خودروسازی کشور صادر شد که حالا این پرسش مطرح است که آیا مجوز دوم طبق خواسته سیاستگذار قادر به حذف زیان از تولید خودرو است؟
در این زمینه «دنیای اقتصاد» با بررسی آمارهای کدال به این نتیجه دست یافته که رشد 5/ 8 درصدی خردادماه در کنار 18درصدی آذر نه‌تنها می‌تواند تولید را از زیان خارج کند، بلکه تولید بسیاری از محصولات را سودده نیز می‌کند.
اما مبنای محاسبه «دنیای اقتصاد» به این شکل است که آمار 6 ماهه فروش خودروسازان را با احتساب رشد 5/ 26 درصدی (5/ 8 درصدی خرداد و 18 درصدی آذرماه) در نظر گرفته تا سود و زیان تولید در شرکت‌های خودروساز مشخص شود. این محاسبه نشان می‌دهد که اگر مرجع قیمت‌گذار از همان ابتدای سال رشد قیمت 5/ 26 درصدی را اعمال می‌کرد خودروسازان حالا نه تنها از زیان تولید خارج می‌شدند، بلکه سود واقعی را نیز در حساب خود داشتند.
طبق بررسی‌های «دنیای اقتصاد» خودروسازان در 6 ماهه سال جاری 2 هزار و 100 میلیارد تومان زیان کردند این در شرایطی است که اگر فروش 6 ماهه را با قیمت‌های جدید در نظر بگیریم ایران‌خودرو 4100 میلیارد تومان و سایپا 3200 میلیارد تومان سود می‌کردند. آنچه مشخص است ایران‌خودرو در 6 ماه نخست سال جاری 187 هزار خودرو فروخته حال آنکه با تولید هر خودرو به‌طور میانگین 14 میلیون و 300 هزار تومان زیان کرده است که اگر با قیمت‌های جدید اقدام به فروش خودرو می‌کرد، به واسطه تولید هر محصول 21 میلیون و 700 هزار تومان سود به حساب این شرکت وارد می‌شد. شرکت سایپا نیز در 6 ماهه 1400 حدود 170 هزار و 800 دستگاه خودرو به فروش رسانده که به‌طور متوسط روی هر خودرو 4 میلیون و 700 هزار تومان زیان کرده است، اما اگر این شرکت از ابتدا با قیمت‌های جدید اقدام به فروش می‌کرد با تولید هر خودرو تا سقف 18 میلیون و 900 هزار تومان سود به خود می‌دید.
با توجه به آمارهای ارائه شده مشخص است که بی‌تدبیری در قیمت‌گذاری خودرو، می‌تواند بنگاه‌های بزرگی همچون خودروسازی کشور را زمین‌گیر کند.
از سه سال گذشته رشد تورم عمومی و در کنار آن افزایش نرخ ارز، هزینه تولید را به‌طور چشمگیری افزایش داده است.
با این حال شورای رقابت با در نظر گرفتن دو آیتم بهره‌وری و کیفیت و همچنین فرمول سازی ابداعی خود، به نوعی با نادیده گرفتن هزینه تولید مجوزی برای رشد قیمت‌ها صادر می‌کرد که خودروسازان دچار زیان شدند. حالا نیز بسیاری از کارشناسان و دست‌اندرکاران صنعت خودرو معتقدند مجوز 18 درصدی از سوی ستاد تنظیم بازار نیز حکم مسکنی را دارد که خودروسازان را در محدوده زمانی سودده خواهد کرد و همراه با رشد احتمالی نرخ ارز و تورم عمومی، تولید‌کننده بار دیگر دچار زیان می‌شود. به این‌ترتیب آنچه مشخص است زیان خودروسازی کشور «فعلا با رشد قیمت مصوب» صفر شده اما به دلیل «تورم و رشد هزینه‌ها»، تثبیت قیمت در این شرایط می‌تواند بار دیگر تولید‌کنندگان را با زیان روبه‌رو کند.
درآمد خودروسازان در شهریور به شرط اعمال قیمت‌های جدید
دو خودروساز بزرگ کشور طی نیمه اول سال جاری در مجموع حدود 3 هزار و 500 میلیارد تومان زیان تولید را در صورت‌های مالی خود ثبت کردند. (پیش‌تر زیان خودروسازان تا پایان 6 ماه حدود دو هزار و 100 میلیارد تومان بود اما ایران‌خودرو در صورت‌های مالی 6 ماهه خود از ناحیه فروش قطعات و لوازم حدود هزار و 500 میلیارد تومان سود را درج کرده است. چنانچه سود حاصل از فروش قطعات را از درآمد ایران‌خودرو کسر کنیم زیان تولید ایران‌خودرو و سایپا به حدود 3 هزار و 500 میلیارد تومان بالغ می‌شود.) این در شرایطی است که آنها طی دو مجوز افزایش قیمت حدود 26 درصد به‌طور میانگین قیمت محصولات تولیدی خود را افزایش دادند.
این افزایش قیمت در دو بازه زمانی 3 ماهه و 9 ماهه اعمال شد حال اگر خودروسازان از ابتدای سال جاری می‌توانستند افزایش قیمت‌های یاد شده را به صورت یکجا روی قیمت محصولات خود اعمال کنند نه تنها زیان تولیدی در صورت‌های مالی آنها ثبت نمی‌شد که شاهد سوددهی آنها در پایان شهریورماه امسال نیز بودیم. اما تعلل سیاستگذار خودرویی سبب شد شرکت‌های خودروساز با فاصله مجوز افزایش قیمت را دریافت کنند.
این تعلل سبب شده مجوز افزایش قیمت‌ها برای شرکت‌های خودروساز حکم نوشدارو بعد از مرگ سهراب را بازی کند و آنها از ناحیه تولید نه تنها سودی را به حساب خود واریز نکنند بلکه شاهد ثبت زیان از این ناحیه نیز باشند.
دو خودروساز بزرگ کشور تا پایان شهریورماه سال جاری در مجموع حدود 358 هزار و 100 دستگاه خودرو فروختند (این میزان فروش تنها محصولات پرتیراژ ایران‌خودرو و سایپا را شامل می‌شود). از ناحیه فروش این تعداد خودرو آنها بیش از سه هزار و 500 میلیارد تومان زیان کردند.
این میزان زیان تولید را چنانچه بر تعداد خودروی فروخته شده تقسیم کنیم زیان هر دستگاه خودرو فروخته شده تا پایان شهریور ماه به صورت متوسط 9 میلیون و 800 هزار تومان می‌شود.
حال فرض کنیم سیاستگذار خودرویی به دو خودروساز بزرگ کشور اجازه می‌داد از ابتدای سال جاری میزان افزایش قیمت را روی خودروهای تولیدی خود اعمال کنند. در این صورت نه تنها آنها زیانی را در بخش تولید متحمل نمی‌شدند، بلکه از این ناحیه سود نیز در صورت‌های مالی آنها درج می‌شد. بر اساس همین تعداد فروش اتفاق افتاده تا پایان شهریورماه با قیمت‌های جدید سود ایران‌خودرو و سایپا (به جز پارس‌خودرو) حدود هفت هزار و 300 میلیارد تومان می‌شد.
چنانچه این مبلغ را بر تعداد خودروی فروخته شده تقسیم کنیم سود هر دستگاه خودروی فروخته شده به صورت میانگین 20 میلیون و 300 هزار تومان ثبت می‌شد. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که حتی با قیمت‌های جدید برخی از محصولات خودروسازان با زیان به‌فروش می‌رسید. در میان محصولات سایپا، شاهین با وجود اعلام افزایش حدود 26 درصدی قیمت‌ها تا پایان شهریورماه امسال همچنان با زیان فروخته شد.
حال به سراغ ریز فروش ایران‌خودرو می‌رویم تا وضعیت سوددهی هر محصول را محاسبه کنیم. آبی‌های جاده مخصوص حدود 187 هزار و 300 دستگاه خودرو فروختند.
ایران‌خودرویی‌ها از این تعداد فروش تا پایان شهریورماه سال جاری در مجموع حدود 132 هزار و 300 دستگاه انواع محصولات عضو خانواده پژو را فاکتور کردند. چنانچه این محصولات با قیمت‌های آذرماه فروخته می‌شدند در پایان شهریورماه بعد از کسر هزینه تولید حدود دو هزار و 220 میلیارد تومان سود به حساب ایران‌خودرو واریز می‌شد.
آبی‌های جاده مخصوص این امکان را داشتند تا از محل فروش حدود 24 هزار و 300 دستگاه از اعضای گروه سمند با قیمت‌های جدید تا پایان شهریورماه بعد از کسر هزینه مرتبط با تولید حدود 425 میلیارد و 500 میلیون تومان سود دریافت کنند.
غول آبی جاده مخصوص تا پایان شهریورماه بیش از 20 هزار و 500 دستگاه انواع دنا را برای مشتریان فاکتور کردند. اگر این تعداد دنا با قیمت‌های اعلامی در آذرماه فروخته می‌شد این خودروساز تا پایان نیمه اول امسال از ناحیه فروش این تعداد دنا بعد از کسر هزینه تولید حدود 994 میلیارد و 500 میلیون تومان سود کسب می‌کرد.
فروش رانا نیز بر اساس صورت‌های مالی کدال تا پایان شهریورماه حدود 10 هزار و 100دستگاه اعلام شد. غول آبی جاده مخصوص اگر رانا را با قیمت‌های جدید می‌توانست به فروش برساند در بازه زمانی یاد شده حدود 431 میلیارد و 300میلیون تومان بعد از کسر هزینه‌های تولید به حساب خود واریز می‌کردند.
حال به سراغ سایپا می‌رویم. دیگر خودروساز بزرگ کشور تا پایان شهریورماه حدود 170 هزار و 800 دستگاه از محصولات خود را به مشتریان تحویل داد. از این تعداد در مجموع حدود 150 هزار و 300 دستگاه انواع تیبا را برای مشتریان خود فاکتور کرد. فروش این تعداد تیبا تا پایان شهریورماه با قیمت‌های جدید می‌توانست حدود دو هزار و 680 میلیارد تومان بعد از کسر هزینه‌های تولید، سود به حساب این خودروساز واریز کند. سایپایی‌ها تا پایان فصل تابستان در مجموع بیش از 11 هزار و 400 دستگاه وانت پراید فروختند. فروش این تعداد وانت اگر با قیمت‌های جدید در بازه زمانی یاد شده انجام می‌شد این خودروساز بعد از کسر هزینه تولید حدود 762 میلیارد تومان سود دریافت می‌کرد. خودروساز ساکن کیلومتر 15 جاده مخصوص تا پایان نیمه اول سال در مجموع بیش از 9 هزار دستگاه شاهین فروخت.
همان‌طور که اشاره شد فروش این تعداد شاهین حتی با اعمال قیمت‌های جدید در پایان شهریورماه نیز با زیان برای این خودروساز همراه بود. نارنجی‌های جاده مخصوص تا پایان فصل تابستان بیش از 215 میلیارد تومان از ناحیه فروش این محصول جدید خود زیان کردند.
