سرگردانی سفته‌بازان در آبان ماه چگونه رقم خورد؟
ریزش ۱۹ درصدی قیمت خودرو
ریزش قیمت خودرو که از اواسط آبان ماه همراه با افت قیمت ارز آغاز شد، روند نزولی خود را همچنان حفظ کرده است. بررسی «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد که هر چند از سرعت کاهش ۲۵ درصدی قیمت‌ها در اواسط آبان کاسته شده اما روند کاهشی آن همچنان ادامه داشته بهطوریکه اواخر همین ماه به حدود ۱۹ درصد رسیده است.آنچه مشخص است در ماه آبان قیمت‌ها در بازار خودرو تحت تاثیر کاهش ریسک‌های غیراقتصادی و انتظارات تورمی کاهشی شد. این در شرایطی است که پیش بینی می‌شود عوامل مذکور تا پایان سال شیب نزولی قیمت‌ها را حفظ کند. در اواسط آبان ماه همراه با اعلام نتایج اولیه انتخابات آمریکا و به دنبال آن نزولی شدن نرخ ارز، بسیاری از بازارها از جمله خودرو کاهش قیمت‌ها را به خود دید؛ بهطوریکه حباب خودرو که از ابتدای سال متورم شده بود به سرعت مسیر تخلیه را طی کرد. در این زمینه بسیاری از دست‌اندرکاران بازار اذعان می‌کنند از حدود سه سال گذشته، بازار خودرو چنین افت قیمتی را به خود ندیده بود.
بازار خودروی کشور به واسطه قیمت‌گذاری دستوری از یکسو و افت تولید در شرکت‌های خودروساز از سوی دیگر، شرایط متفاوتی را در سه سال گذشته تاکنون تجربه کرده است؛ بهطوریکه با افت تولید و قیمت‌گذاری دستوری، فاصله قیمتی زیادی از کارخانه تا بازار شکل گرفت که همین موضوع بازار خودرو را در این مدت به محل امنی برای دلالان و سرمایه‌های سرگردان تبدیل کرد. سوداگران بازار با استفاده از قیمت‌گذاری دستوری محصولات تولیدی شرکت‌های خودروساز که با نهاده‌های تولید تطبیقی نداشت، به قیمت‌گذاری خودروهای موجود در بازار می‌پرداختند. از سوی دیگر مشتریان خودرو نیز به واسطه انتظارات تورمی که همراه با افزایش نرخ ارز و وضعیت بی ثبات اقتصادی کشور تشدید شده بود، اقدام به خرید خودرو با هر قیمتی می‌کردند. هر چند سیاست‌گذار خودرو با تغییر روش فروش یا محدودیت‌های خرید از کارخانه در پی خروج دلالان از بازار خودرو بود، اما این مسیرها هیچ کدام گشایشی در بازار ملتهب خودرو ایجاد نکرد. به این ترتیب در کنار افت تولید و قیمت‌گذاری دستوری آنچه بر روند التهابات بازار خودرو دامن زده و شارژکننده انتظارات تورمی نیز بوده، نوسانات نرخ ارز است. هر چند افت‌وخیز تولید و همچنین تحولات مربوط به صنعت خودرو از سال‌ها پیش تعیین‌کننده قیمت‌ها در بازار بوده اما از سه سال گذشته نرخ ارز بر بازار خودرو حکمفرمایی کرده و این بازار را اسیر خود کرده است. به‌طوری که با افزایش نرخ ارز حباب قیمت‌ها در بازار افزایشی شده و با کاهش آن نیز روند نزولی در خودرو آغاز می‌شود. در هر صورت آنچه مشخص است بازار خودرو از ابتدای تحریم‌های خودرو و همزمانی آن با خروج شرکای خارجی خودروسازی، روزهای سختی را تجربه کرد. این در شرایطی است که آبان را می‌توان نقطه عطفی در بازار خودرو کشور خواند؛ بهطوریکه همراه با اعلام نتایج انتخابات اولیه ایالات متحده آمریکا و کاهش نرخ ارز این بازار تحت تاثیر کاهش ریسک‌های غیراقتصادی و همچنین تورم انتظاری شگفتی‌ساز شد. با تخلیه حباب قیمتی خودرو تا مرز ۲۰ تا۲۵ درصدی تا اواسط آبان ماه و پایان انتظارات تورمی عرضه خودرو به بازار شدت گرفت و فروشندگانی که طی سه سال گذشته با ایده «خرید ارزان و فروش با قیمت بالا» به سوداگری در این بازار می‌پرداختند، مجبور به عرضه خودروهای احتکاری خود به بازار شدند. در همین حال مشتریان و متقاضیان خودرو نیز با کاهش انتظارات تورمی، از حضور در بازار امتناع کرده و در انتظار کاهش بیشتر قیمت‌ها نشستند. همین مساله اگر چه به رکود معاملات خودرویی دامن زد، اما عرضه را به شکل بی سابقه‌ای زیاد کرد. حالا نیز روند کاهشی قیمت‌ها همچنان تداوم دارد و عرصه بر دلالان بازار تنگ شده است. در این زمینه حتی برخی از دست‌اندرکاران بازار عنوان می‌کنند که سرمایه‌های سرگردان زیادی طی آبان ماه از این بازار کوچ کردند؛ چراکه واسطه‌گری ظاهرا جذابیت خود را در خودرو از دست داده است. با این حال بسیاری از کارشناسان اقتصادی با توجه به شگفتی بازار خودرو در آبان ماه توصیه می‌کنند که با کاهش ریسک‌های غیراقتصادی بهتر است نسخه‌ای جامع برای تخلیه حباب قیمت خودرو اجرا شود تا برای همیشه ریشه احتکار و سفته‌بازی در بازار خودرو خشکانده شود. شرایط کنونی مسیر روشنی را پیش روی دولت قرار داده است. آنچه مشخص است قیمت‌گذاری دستوری ومحدودیت در واردات و عرضه خودرو از مسیرهای دیگری جز دو خودروساز کشور، نمی‌تواند نسخه جامعی برای کاهش التهابات بازار باشد. در این زمینه راهکار «حذف قیمت‌های دستوری با دست‌کم دو پیشنهاد جایگزین» و همچنین راه‌حل «واردات با ارز اشخاص» به سیاست‌گذار خودرویی پیشنهاد شده است.
قیمت‌ها در مهر و آبان
افزایش قیمت خودرو در مهر به‌صورت لحظه‌ای اتفاق می‌افتاد. این اتفاق بیش از هر چیز ناشی از بدبینی مردم نسبت به افق آینده اقتصادی کشور بود. افزایش لحظه‌ای قیمت‌ها در مهر در شرایطی رقم خورد که به گفته فعالان بازار، در آن مقطع نه خریداری در بازار بود و نه فروشنده‌ای حاضر بود خودروی در اختیار خود را به فروش برساند و قیمت‌ها روی کاغذ جابه‌جا می‌شد.
با آغاز هشتمین ماه سال و فشرده شدن رقابت‌های انتخاباتی در ایالات متحده آمریکا و انتشار روزانه نظرسنجی‌ها در مورد برنده انتخابات در ینگه دنیا تا حدودی این امیدواری در کشور ایجاد شد که تغییری در وضعیت تحریم‌ها و همچنین گشایش‌هایی در شرایط اقتصادی کشور به وجود آید.
این اتفاق سبب شد تا این ذهنیت در جامعه شکل بگیرد که در آینده نزدیک گشایشی در افق اقتصادی کشور ایجاد خواهد شد. دولتمردان نیز با اظهارات خود به نوعی بروز شرایط جدید را برای اقتصاد کشور نوید می‌دادند. عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی از کاهش ریسک‌های غیر اقتصادی در فضای اقتصادی کشور سخن می‌گفت و علی ربیعی، سخنگوی دولت نیز پایان جنگ اقتصادی را نزدیک می‌دانست.
این اظهارات و همچنین خوش‌بینی جامعه خود را در بازارهای کشور از جمله بازار خودرو نشان داد و نمودار قیمتی در بازارهای مختلف روند نزولی گرفت.
در بازار خودرو در شرایطی که پراید ۱۳۱ به رغم توقف چندماهه تولید همچنان کف قیمت بازار را به خود اختصاص می‌دهد در مهر ۹۹ به‌طور میانگین با قیمت ۱۲۷ میلیون تومان در بازار موجود بود. اما همین خودرو در آبان ماه ریزش قیمت را تجربه کرد و قیمتش تا ۹۷ میلیون تومان کاهش یافت. کاهش ۳۰ میلیون تومانی قیمت این خودرو به معنی افت ۵/ ۲۳ درصدی قیمت این خودرو در آبان به نسبت ماه پیش از آن است.
دیگر خودروی پرتیراژ بازار تیبا صندوقدار است که بعد از حذف پراید از آن به‌عنوان خودروی کف بازار یاد می‌شود. این محصول پرتیراژ در هفتمین ماه سال به‌طور میانگین قیمتی در حدود ۱۵۴ میلیون تومان را نیز تجربه کرد؛ اما قیمت این خودرو تا ۱۱۵ میلیون تومان کاهش یافت. افت قیمت ۳۹ میلیون تومانی این خودرو در آبان نسبت به مهر ماه امسال از افت ۳/ ۲۵ درصدی حکایت دارد. تیبا صندوقدار در میان محصولات پرتیراژ موجود در بازار بیشترین افت قیمت را به خود اختصاص داده است.
پژو ۴۰۵GLX نیز که تولیدش متوقف شده، اما همچنان در بازار حضور دارد در مهر ماه به‌طور میانگین قیمتش تا ۲۲۵ میلیون تومان افزایش یافت. اما در هشتمین ماه سال روند نزولی قیمت این خودرو نیز آغاز شد و به‌طور میانگین در آبان ماه قیمتی در حدود ۱۸۳ میلیون تومان را تجربه کرد. افت ۴۲ میلیون تومانی طی آبان نسبت به ماه پیش از آن به آن معنا بود که قیمت پژو ۴۰۵GLX بیش از ۱۸ درصد افت داشته است. پژو ۲۰۶ تیپ ۲ نیز در آبان ماه نسبت به مهر ۹۹ افت قیمت بیش از ۲۲ درصدی را در کارنامه خود ثبت کرد.
این خودرو به‌طور متوسط در مهر ماه قیمتی در حدود ۲۴۷ میلیون تومان داشت؛ اما با آغاز روند کاهشی قیمت در بازار خودرو، قیمتش به‌طور میانگین تا ۱۹۱ میلیون تومان پایین آمد.
پژو ۲۰۰۸ محصولی که بعد از توافق برجام پایش به بازار ایران باز شد در مهر ماه امسال به‌طور میانگین با قیمت یک میلیارد و ۳۰۵ میلیون تومان در بازار موجود بود. اما قیمت این خودرو درآبان ماه سال جاری به‌طور متوسط تا یک میلیارد و ۸۰ میلیون تومان کاهش داد. افت ۲۲۵ میلیون تومانی این محصول پسابرجامی به معنی افت بیش از ۱۷درصدی قیمت این خودرو در بازار بود.
