در صورت‌های مالی ارائه‌شده به بورس مشخص شد
درآمد خودروسازان از فروش بهاره
براساس صورت‌های مالی ارسالی از سوی ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودروبه بورس، این سه شرکت طی سه ماه ابتدایی امسال در مجموع ۱۶۹ هزار و ۹۶۲ دستگاه انواع محصول را به فروش رسانده‌اند که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، رشد ۴۹ درصدی را نشان می‌دهد. این تعداد فروش اما درآمدی بالغ بر هفت هزار و ۶۹۶ میلیارد و ۳۷۰ میلیون تومان را برای سه خودروساز بزرگ داخلی به ارمغان آورده است. با این حساب، درآمد خودروسازان از ناحیه فروش، رشدی بالغ بر ۹۵ درصد را طی بهار امسال و نسبت به فصل مشابه سال گذشته به خود می‌بیند.
در نگاه اول ممکن است رشد فروش و درآمدزایی خودروسازان طی سه ماه ابتدایی سال جاری، به دو طرح فروش فوق‌العاده و پیش‌فروش آنها ارتباط پیدا کند، حال آنکه چون خودرویی در قالب طرح‌های موردنظر تحویل داده نشده، نمی‌توان این دو موضوع را به یکدیگر ربط داد. آن طور که کارشناسان می‌گویند، ملاک لحاظ کردن تعداد فروش و درآمد ناشی از آن در صورت‌های مالی خودروسازان، فاکتور کردن و تحویل خودروهای ثبت‌نامی است. به‌عبارت بهتر، هر خودرویی که فاکتور و تحویل مشتریان شود، در صورت‌های مالی همان بازه زمانی می‌نشیند. بنابراین ۱۰۰ هزار محصولی که خودروسازان در قالب دو طرح فروش فوق‌العاده و پیش‌فروش عرضه کرده‌اند، نقشی در درآمدزایی آنها در صورت‌های مالی بهار ندارد. خودروسازان در خرداد امسال ۲۵ هزار دستگاه انواع محصول را در طرح فروش فوق‌العاده عرضه و پول آنها را تمام و کمال از مشتریان دریافت کردند. این محصولات با بازه زمانی تحویل سه ماهه عرضه شدند، بنابراین در سه ماه ابتدایی امسال فاکتور و تحویل مشتریان نشده‌اند. البته یکی از خودروسازان داخلی چندی پیش اعلام کرد تحویل زودتر از موعد محصولات فروش فوق‌العاده خود را آغاز کرده، با این حال بعید است در بهار، تحویلی صورت گرفته باشد و اگر چنین بوده، عدد بسیار پایینی را شامل شده است.
با توجه به بازه زمانی سه ماهه برای تحویل خودروهای فروش فوق‌العاده و با فرض خوش‌قولی خودروسازان، ۲۵ هزار دستگاه محصول عرضه شده و درآمد به دست آمده از ناحیه فروش آنها، در صورت‌های مالی تابستان لحاظ خواهد شد. در مورد پیش‌فروش بهاری خودروسازان نیز داستان به همین شکل است. ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو در خرداد امسال و بلافاصله پس از قرعه‌کشی فروش فوق‌العاده خود، پیش‌فروشی حدودا ۷۵ هزار دستگاهی را به اجرا درآوردند. برندگان این طرح نیز از طریق قرعه‌کشی مشخص و به دلیل قطعی نبودن قیمت، بخشی از پول محصولات ثبت‌نامی را به حساب خودروسازان واریز کردند. باقی پول خودروها نیز قرار است کمی قبل از فرا رسیدن موعد تحویل، دریافت شود، بنابراین خودروهای پیش‌فروشی موردنظر نیز نقشی در درآمد بهاره ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو نداشته‌اند. با توجه به اینکه حداقل بازه زمانی تحویل خودروهای پیش‌فروشی، مهر ماه امسال و حداکثر آن نیز خرداد ۱۴۰۰ است، بنابراین درآمد فروش خودروسازان از ناحیه این محصولات، خود را در صورت‌های مالی پاییز و زمستان امسال و بهار سال آینده نشان خواهند داد.
اما رشد درآمدزایی خودروسازان در فصل بهار را کدام فروش‌ها رقم زده‌اند؟ با توجه به اینکه فاکتور کردن و تحویل، ملاک منظور کردن تعداد فروش و درآمدزایی خودروسازان در صورت‌های مالی است، بنابراین حدودا ۱۷۰ هزار دستگاه خودرو فروخته شده در بهار و درآمد بالغ بر هفت هزار و ۶۹۶ میلیاردی ناشی از آن، به فروش فوری‌ها و پیش‌فروش‌های قبل از سال ۹۹ مربوط می‌شوند. خودروسازان کشور پس از اعمال تحریم‌های آمریکا، با کوهی از تعهدات معوق مواجه و اگرچه تا به امروز بخش قابل توجهی از این معوقات تحویل شده، با این حال طوق آن هنوز بر گردن‌شان است. در کنار تعهدات معوق، خودروسازان تعداد زیادی فروش فوری و پیش‌فروش نیز تا قبل از سال جدید اجرا کردند. با این حساب، آنچه در صورت‌های مالی بهاره خودروسازان با عنوان «تعداد فروش» و «مبالغ فروش» (درآمد) آمده، به تعهدات معوق و فروش‌های پیشین مربوط می‌شود. به‌عبارت بهتر، ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو توانسته‌اند در بهار امسال حدود ۱۷۰ هزار دستگاه محصول معوق یا سررسید شده را فاکتور کرده و تحویل مشتریان دهند. این در حالی است که آمارهای تولید حکایت از تیراژ بالغ بر ۲۰۰ هزار دستگاهی آنها طی سه ماه ابتدایی امسال دارد. این احتمال وجود دارد که اختلاف ۳۰ هزار دستگاهی بین رقم تولید و تعداد فروش، مربوط به ماجرای خودروهای ناقص باشد. خودروسازان به دلیل کمبود و نبود برخی قطعات، بخشی از محصولات تولیدی را به‌صورت ناقص (دارای کسری قطعه) راهی پارکینگ‌ها می‌کنند و این خودروها تا زمان تکمیل شدن، امکان تجاری‌سازی و عرضه نخواهند داشت.
جزئیات کارنامه فروش خودروسازان
اما سری به جزئیات آمار فروش خودروسازان در سه ماه ابتدایی امسال بزنیم و ببینیم ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو چه کارنامه‌ای را از خود به جا گذاشته‌اند. ابتدا از ایران‌خودرو شروع کنیم، شرکتی که در بهار امسال ۷۶ هزار و ۳۷۱ دستگاه انواع محصول را به فروش رسانده است. این رقم در مقایسه با سه ماه ابتدایی سال گذشته رشد ۳/ ۴۷ درصدی را نشان می‌دهد. ایران‌خودرویی‌ها از ناحیه فروش این تعداد محصول، بالغ بر چهار هزار و ۵۰۹ میلیارد و ۸۸۰ میلیون تومان درآمد کسب کرده‌اند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۹۶ درصد رشد را نشان می‌دهد. در بین خودروهای به فروش رفته ایران‌خودرو طی بهار، بیشترین آمار به خانواده پژو تعلق دارد و کمترین نیز نصیب سوزوکی گرندویتارا و تندر-۹۰ شده است. بر این اساس، این شرکت ۶۹ هزار و ۷۷ دستگاه انواع پژو (به جز مدل ۲۰۰۸) را به فروش رسانده و درآمدی بالغ بر سه هزار میلیارد تومان به دست آورده است. تعداد ویتاراهای فروخته شده ایران‌خودرو طی فصل بهار امسال نیز تنها یک عدد بوده که قیمتی بیش از ۵۹۴ میلیون تومان (نرخی نزدیک به بازار) داشته است. ایران‌خودرو اما یک دستگاه تندر-۹۰ را نیز طی سه ماه ابتدایی امسال با قیمتی بالغ بر ۲۲۳ میلیون تومان (نرخ نزدیک به بازار) به فروش رسانده است. با توجه به قیمت‌های اعلامی، مشخص است که این دو دستگاه ویتارا و تندر-۹۰ خارج از ضوابط فروش و قیمت‌گذاری دستوری، فروخته شده‌اند. در نهایت اما گران‌ترین محصول فروخته شده ایران‌خودرو در بهار، همان تک ویتارا بوده است و ارزان‌ترین آنها نیز وانت آریسان ۷۶ میلیون تومانی.
از ایران‌خودرو بگذریم و به سایپا برویم و ببینیم این خودروساز در فصل بهار چه کرده است. طبق آمار، سایپا توانسته ۷۱ هزار و ۷۹۹ دستگاه انواع محصول را طی بهار امسال به فروش برساند که در مقایسه با سه ماه نخست سال گذشته، بیش از ۵۰ درصد رشد را نشان می‌دهد. درآمد سایپایی‌ها از فروش بهاره نیز به بیش از دو هزار و ۶۴۹ میلیارد تومان رسیده که نسبت به بهار ۹۸، معادل ۷۷ درصد رشد را نشان می‌دهد. بیشترین محصول فروخته شده در سایپا طی بهار امسال، متعلق به خانواده تیبا است که عدد ۳۸ هزار و ۵۰۵ دستگاهی را در فروش و رقم حدودا هزار و ۶۰۰ میلیارد تومانی را در درآمدزایی از خود به جا گذاشته است. سایپایی‌ها اما از ناحیه فروش ۳۳ هزار و ۲۹۱ دستگاه پراید نیز بالغ بر هزار میلیارد تومان درآمد کسب کرده‌اند که البته با احتساب پرایدهای پارس‌خودرو، این رقم بالاتر خواهد رفت. در بین دیگر محصولات سایپا، چانگان چینی طی سه ماه ابتدایی امسال فقط دو دستگاه فروش داشته که با قیمت ۱۵۰ میلیون تومان فروخته شده‌اند. سایپا همچنین فقط یک دستگاه آریو را به فروش رسانده، آن هم با قیمتی بیش از ۱۰۲ میلیون تومان.
اما به پارس‌خودرو برویم و ببینیم این شرکت چه کارنامه‌ای در فروش طی سه ماه ابتدایی امسال از خود به جا گذاشته است. طبق صورت‌های مالی ارائه‌شده به بورس، پارس‌خودرویی‌ها که در بهار امسال ۲۱ هزار و ۷۹۲ دستگاه محصول فروخته‌اند، نسبت به سه ماه نخست سال گذشته رشدی حدودا ۴۹ درصدی را تجربه کرده‌اند.
این شرکت که زیان سنگینی از ناحیه تحریم تجربه کرد و شریک اصلی خود یعنی رنو را از دست داد، توانسته در بهار امسال و به واسطه محصولات جدید (به ویژه کوئیک) و البته رشد قیمت خودروها، بیش از ۵۳۶ میلیارد و ۹۷۹ میلیون تومان کسب درآمد کند. این رقم در مقایسه با بهار ۹۸، رشد ۲۳۸ درصدی را نشان می‌دهد. در بین محصولات پارس‌خودرو، بیشترین تعداد فروش به پراید با عدد ۱۲ هزار و ۸۷۲ دستگاهی تعلق دارد که درآمد بیش از ۴۱ میلیارد تومانی را نصیب این شرکت کرده است. پارس‌خودرو اما بیشترین درآمد فروش را به واسطه کوئیک به دست آورده که رقمی بالغ بر ۳۴۵ میلیارد تومان می‌شود. این شرکت کوئیک‌های خود را با متوسط قیمت ۵۸ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان به فروش رسانده است.
