«دنیای‌اقتصاد» کارنامه تولید خودروهای تجاری در سال ۱۴۰۲ را بررسی کرد

صعود تجاری‌سازان با وانت

دنیای اقتصاد : تولید خودروهای سبک و سنگین تجاری در سال ۱۴۰۲، توام با رشد بوده، رشدی البته نامتوازن که بیشتر از ناحیه مدل‌های سبک رخ داده است.گزارش اسفند ماه وزارت صنعت، معدن و تجارت از تولید خودرو در کشور (که کل سال ۱۴۰۲ را در بر گرفته) نشان می‌دهد مجموع تولید خودروهای تجاری سبک و سنگین (شامل وانت، ون، اتوبوس، مینی‏‏‌‏‏‌بوس، کامیون، کامیونت و کشنده) در سال گذشته حدود ۳۰۷‌هزار دستگاه بوده است. این در حالی است که تجاری‏‏‌سازان در سال ۱۴۰۱ حدود ۱۶۶‌هزار دستگاه محصول را تولید کرده بودند. با توجه به این آمار، تولید خودروهای تجاری سبک و سنگین در سال ۱۴۰۲ و نسبت به ۱۴۰۱، بیش از ۲۵‌درصد رشد را به خود می‌بیند.

رشد  خودروهای تجاری بیشتر از ناحیه صعود تولید وانت به دست آمده، چه آنکه وانت‌ها هم بیشترین تیراژ و هم بالاترین‌درصد رشد را در بین محصولات تجاری خودروسازان در سال گذشته به خود اختصاص داده‌اند.

اگر آمار وانت را جدا کنیم، کل تولید خودروهای تجاری (شامل اتوبوس، مینی بوس، ون و گروه کامیون) در سال گذشته به ۴۱‌هزار دستگاه می‌رسد. آمار تولید «تجاری‌ها منهای وانت» در سال گذشته نیز تقریبا همین ۴۱‌هزار دستگاه بوده، بنابراین ثبات نسبی تولید در این گروه خودرویی به چشم می‌آید.

در بین کل خودروهای تجاری سبک و سنگین، وانت دارای بیشترین تیراژ در سال گذشته بوده است. بنابر آمار وزارت صمت، در سال ۱۴۰۲ بالغ بر ۱۶۶‌هزار دستگاه وانت در کشور توسط بخش دولتی و خصوصی به تولید رسیده است. در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۱ (با تیراژ بیش از ۱۲۵‌هزار و ۵۰۰ دستگاه)، تولید وانت ۳۲‌درصد رشد کرده است. سهم خودروسازان بخش خصوصی از تولید وانت در سال گذشته بیش از ۳۲‌هزار دستگاه بوده است، بنابراین دولتی‌ها شامل ایران خودرودیزل، سایپادیزل و زامیاد در مجموع سهم بسیار بالاتری در مقایسه با خصوصی‌ها در تولید محصولات تجاری داشته‌اند.

طبق آمار منتشره، تولید وانت در بخش خصوصی طی سال گذشته و نسبت به ۱۴۰۱ رشد ۲۲ درصدی را نشان می‌دهد. در بخش دولتی نیز با توجه به آمار تولید بالغ بر ۱۳۴‌هزار دستگاهی وانت، رشد ۳۵ درصدی نسبت به ۱۴۰۱ رخ داده است. بخش خصوصی بیش از ۱۹‌درصد از کل تولید وانت در سال گذشته را به خود اختصاص داده است.

پس از وانت، بیشترین تیراژ در بین خودروهای تجاری طی سال ۱۴۰۲ نصیب گروه کامیون، کامیونت و کشنده شده است. آمار وزارت صمت می‌‌‌گوید در سال گذشته بیش از ۳۶‌هزار دستگاه از این گروه خودرویی به تولید رسیده است. با در نظر گرفتن آمار تولید ۳۴‌هزار و ۳۲۹ دستگاهی این گروه خودرویی در سال ۱۴۰۱، رشد تولید ۵ درصدی در این بخش رخ داده است.

به عکس وانت، سهم اعظم تولید کامیون، کامیونت و کشنده در سال ۱۴۰۲ نصیب خودروسازان خصوصی شده است. خصوصی‌‌‌ها توانسته‌‌‌اند در سال گذشته حدود ۲۲‌هزار دستگاه از این گروه خودرویی را به تولید برسانند و نسبت به ۱۴۰۱ رشد ۱۸ درصدی را تجربه کنند. با توجه به این آمار، خودروسازان بخش خصوصی ۶۵‌درصد از کل تولید گروه کامیون، کامیونت و کشنده را در سال ۱۴۰۲ به خود اختصاص داده‌ا‌ند.

تجاری‌‌‌سازان اما در تولید ون نتوانسته‌‌‌اند آمار خود را نسبت به سال ۱۴۰۱ بالا ببرند. آنها در سال گذشته ۳هزار و ۷۰ دستگاه ون به تولید رسانده‌‌‌اند، حال آنکه در سال ۱۴۰۱، تولید ون ۳‌هزار و ۱۶۶ دستگاه بوده است. این آمار از افت ۳درصدی تولید ون حکایت دارد.

بخش خصوصی همچنان اوضاع مناسبی در تولید ون طی سال گذشته نداشته، چه آنکه تیراژ ۷۱۸ دستگاهی را در این بخش به جا گذاشته است. با توجه به تولید‌هزار و ۱۸۷ دستگاهی ون در بخش خصوصی طی سال ۱۴۰۱، تولید این مدل خودروها ۴۰‌درصد افت کرده است. سهم بخش خصوصی در تولید ون طی سال گذشته، حدود ۲۴‌درصد بوده است.

اما نگاهی نیز به اوضاع تولید اتوبوس و مینی‌‌‌بوس در سال گذشته بیندازیم، محصولاتی مانند ون، افت تیراژ داشته‌‌‌اند. در بخش اتوبوس، خودروسازان آمار 892 دستگاهی را در سال گذشته به جا گذاشته‌‌‌اند، حال آنکه تولید سال 1401 آنها‌ هزار و 391 دستگاه بوده است. بنابراین تولید اتوبوس در سال 1402 حدود 36‌درصد افت کرده است.

در حالت تفکیکی، تولید اتوبوس در بخش خصوصی طی سال گذشته 393 دستگاه بوده که نشان از افت 38 درصدی نسبت به 1401 دارد. سهم خصوصی‌ها از تولید اتوبوس در سال 1402، بالغ بر 44‌درصد بوده است. در بخش دولتی نیز تولید اتوبوس در سال 1402 حدود 500 دستگاه بوده که نسبت به 1401 افت 35درصدی را نشان می‌دهد. اصرار وزارت صمت بر این است که ناوگان حمل‌‌‌ونقل عمومی کشور برقی شود و با توجه به اینکه شرکت‌های داخلی فعلا توان تامین اتوبوس‌‌‌های برقی را در حد نیاز ندارند، سیاستگذار سراغ واردات رفته است. از همین رو ممکن است طی سال‌جاری شاهد ورود اتوبوس‌های برقی وارداتی به کلان‌شهرهای کشور باشیم. البته اتوبوس‌سازان داخلی نیز اقداماتی در عرصه تولید مدل‌های برقی انجام داده‌اند و محصولات آنها هم طی امسال در ناوگان حمل‌ونقل عمومی به کار گرفته خواهد شد.

در نهایت اما در بخش مینی‌‌‌بوس و میدل‌‌‌باس نیز مانند اتوبوس، افت تولید در سال 1402 نسبت به 1401 رخ داده است. طبق آمار وزارت صمت، طی سال گذشته تنها 602 دستگاه مینی‌‌‌بوس و میدل‌‌‌باس در کشور به تولید رسیده است. این در حالی است که طی سال 1401، تیراژ این گروه خودرویی‌هزار و 114 دستگاه بوده است. با این حساب، تولید مینی‌‌‌بوس و میدل‌‌‌باس در سال 1402 نسبت به 1401 حدود 46‌درصد افت را نشان می‌دهد. روند کاهشی تولید اتوبوس و مینی‌‌‌بوس در حالی است که بیشتر خودروهای ناوگان حمل‌‌‌و‌‌‌نقل عمومی (در این بخش) فرسوده‌‌‌اند و نیاز به جایگزینی دارند. تمام مینی‌بوس و میدل باس‌های تولیدی در سال 1402، سهم بخش خصوصی بوده‌اند و آن طور که آمار وزارت صمت می‌گوید، دولتی‌ها حتی یک دستگاه نیز از این گروه خودرویی را تولید نکرده‌اند.

کارنامه تجاری‌سازان در 1402

سری به شرکت‌های تولیدکننده محصولات تجاری بزنیم و ببینیم هر کدام چه سهمی در آمار حدودا 207‌هزار دستگاهی سال گذشته داشته‌اند.

در بخش وانت، 9 شرکت خصوصی و وابسته به دولت طی سال 1402 فعال بوده‌اند که در این بین، سهم اصلی نصیب سایپا شده است. وانت‌های تولیدی توسط زیرمجموعه‌های این خودروساز –بن رو و زامیاد- در مجموع بالغ بر 110‌هزار دستگاه بوده که نسبت به سال 1401 رشد 20 درصدی داشته است. وانت‌های تولیدی در گروه خودروسازی سایپا شامل وانت پراید و وانت نیسان می‌شوند.

در گروه خودروسازی ایران خودرو نیز 23‌هزار و 746 دستگاه وانت طی سال گذشته به تولید رسیده که در مقایسه با 1401 رشد 219 درصدی را نشان می‌دهد.

سومین تولیدکننده وانت در سال گذشته گروه بهمن بوده که تیراژ 16‌هزار و 236 دستگاهی را از خود به جا گذاشته است. در مقایسه با 1401، گروه بهمن رشد 12 درصدی را در تولید وانت به خود می‌بیند. خودروساز بعدی کرمان موتور است که تیراژی 11‌هزار و 647 دستگاهی را در بخش وانت در سال گذشته از خود به جا گذاشته و نسبت به 1401 حدود 27‌درصد رشد کرده است. باقی وانت‌ها نیز توسط شرکت‌هایی مانند ماموت و ارس خودرو دیزل به تولید رسیده است.

اما در این  بخش کلا چهار شرکت طی سال گذشته فعال بوده که در این بین، بیشترین تولید نصیب ایران خودرودیزل شده است. تولید ون در این شرکت طی سال گذشته 2‌هزار و 352 دستگاه بوده که نسبت به 1401 حدود 19‌درصد رشد را نشان می‌دهد. بهمن موتور نیز تولید349 دستگاهی در تولید ون طی سال گذشته داشته و این آمار سبب ثبت افت 63 درصدی نسبت به 1401 شده است.

اما در بخش مینی بوس و میدل باس 9 شرکت طی سال گذشته فعال بوده که در این بین، بهمن دیزل تولیدکننده اصلی به شمار می‌رود. این شرکت 411 دستگاه مینی بوس و میدل باس را به تولید رسانده که در مقایسه با سال 1401 افت 100 دستگاهی داشته است. طبق آمار وزارت صمت، ایران خودرودیزل حتی یک دستگاه مینی بوس و میدل باس نیز در سال گذشته تولید نکرده است.در بخش اتوبوس نیز با وجود فعالیت هفت شرکت، آمار بسیار ضعیفی -892 دستگاه- به ثبت رسیده است.

بیشترین سهم تولید در این بخش نصیب ایران خودرودیزل شده که توانسته آماری 499 دستگاهی را در سال گذشته از خود به جا بگذارد. با این حال در مقایسه با سال 1401، تولید اتوبوس در این شرکت افت 35 درصدی را نشان می‌دهد. اما در حوزه تولید کامیون، کامیونت و کشنده با وجود بیشترین شرکت فعال نسبت به دیگر بخش‌های تولیدی (ون، اتوبوس، مینی‌بوس و وانت) تیراژ 36‌هزار و 83 دستگاهی به ثبت رسیده است. در این بخش، بیشترین تیراژ نصیب ایران خودرودیزل شده، چه آنکه این شرکت توانسته 12‌هزار و 123 دستگاه محصول را به تولید برساند. البته در مقایسه با سال گذشته، تولید این گروه خودرویی در ایران خودرودیزل 10‌درصد افت کرده است. پس از ایران خودرودیزل، بیشترین تولید در بخش کامیون، کامیونت و کشنده به بهمن دیزل اختصاص پیدا کرده است. این شرکت حدود 5‌هزار دستگاه در این بخش تولید داشته که سبب شده نسبت به سال 1401 دو‌درصد رشد کند. همچنین سیباموتور نیز که زیرمجموعه گروه بهمن به شمار می‌رود، تولید ‌هزار و 80 دستگاهی در بخش کامیون، کامیونت و کشنده داشته است. تولید این گروه خودرویی در سیباموتور نسبت به 1401 افت 25 درصدی داشته است. دیگر خودروساز فعال در این بخش، سایپادیزل است که توانسته تیراژی 2هزار و 30 دستگاهی از خود به جا بگذارد. در مقایسه با سال 1401، تولید سایپادیزل 14‌درصد افت کرده است.