دنیای اقتصاد - سازمان بازرسی کل کشور دلایل خود را برای پیشنهاد حذف دوره پیش‌دانشگاهی از نظام آموزش و پرورش اعلام کرد.

به گزارش سازمان بازرسی کل کشور، بازرسان این سازمان پس از صدها ساعت بررسی و مطالعه، دلایل خود برای حذف دوره پیش‌دانشگاهی از نظام آموزش و پرورش را در قالب هفت محور بیان کرده‌اند. «فقدان پشتوانه تحقیقی» اولین توجیه سازمان بازرسی کل کشور در دفاع از حذف دوره پیش دانشگاهی است. در این بخش آمده است: درخصوص دوره پیش‌دانشگاهی اسناد و مدارک کامل و مدونی که در برگیرنده مطالعات اساسی و پژوهشی در مورد دوره یاد شده باشد، در مراکز تحقیقاتی وزارت آموزش و پرورش وجود ندارد.

این گزارش به «دوباره‌کاری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری» به عنوان دومین دلیل استناد می‌کند و می‌افزاید: در ابتدای تغییرات نظام آموزش و پرورش، ساختار آموزش متوسطه به دوره سه‌ساله (نظری، فنی و حرفه‌ای و کاردانش) و دوره یک‌ساله آموزش پیش‌دانشگاهی تقسیم و مقرر شد به کسانی که دوره سه ساله متوسطه را با موفقیت می‌گذرانند، متناسب با رشته تحصیلی، دیپلم متوسطه اعطا شود و دارندگان دیپلم متوسطه در صورت موفقیت در مرحله اول آزمون ورودی دانشگاه‌ها، معادل یک سال تحصیلی در دوره پیش‌دانشگاهی شرکت کرده، در پایان دوره گواهینامه‌ای دریافت کنند و براساس این گواهینامه، آنان برای شرکت در مرحله دوم آزمون ورود به دانشگاه مجاز شناخته شوند.

بر همین مبنا مقرر شده بود که برنامه‌ریزی دوره مذکور به طور مشترک با وزارت علوم، تحقیقات و فناوری انجام پذیرد. لیکن با یک مرحله‌ای شدن کنکور سراسری دانشگاه‌ها عملاً برنامه فوق که علی‌الظاهر منطقی به نظر می‌رسید، متوقف شد و از طرف دیگر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نه تنها هیچ‌گونه نقشی در برنامه‌ریزی دوره پیش‌دانشگاهی ندارد، بلکه دانش‌آموزان پذیرفته شده در مراکز آموزش عالی را موظف به گذراندن واحدهای درسی‌ای تحت عنوان دروس پیش‌نیاز می‌کند.

براساس این گزارش «نقض غرض دوره پیش‌دانشگاهی» از دیگر دلایل پیشنهاد حذف این دوره است. براساس تصریح سازمان بازرسی در سال ۱۳۷۷ قانون یک‌مرحله‌ای کردن آزمون سراسری به تصویب مجلس رسید. در آیین‌نامه اجرایی قانون یاد شده، مقرر شد ثبت‌نام در مراکز پیش‌دانشگاهی دولتی و غیر دولتی روزانه مشروط به کسب معدل ۱۴ در امتحانات نهایی پایه سوم متوسطه است. ولی به دلیل اینکه در هنگام تصویب آیین‌نامه مذکور به سطح توانایی و استعداد دانش‌آموزان و میزان محرومیت استان‌ها از امکانات آموزشی توجهی نشده بود، این آیین‌نامه دوباره اصلاح شد و مورد تصویب هیات دولت قرار گرفت.

با اعمال مصوبه جدید، بیشتر دانش‌آموزان سوم متوسطه (حداقل ۹۵‌درصد) از طریق روزانه و یا شبانه وارد دوره پیش‌دانشگاهی شده‌اند. در حقیقت روش فوق موجب شده یکی از مهمترین هدف‌های ایجاد دوره پیش‌دانشگاهی در نظام آموزش و پرورش کشور (ایجاد مانع جانبی برای راهیابی تمامی دانش‌آموزان به مراکز آموزش عالی) عملی نشود.

از دیگر توجیهات سازمان بازرسی در این مورد، «کم‌اهمیتی دوره پیش‌دانشگاهی برای دانش‌آموزان» است. در این گزارش همچنین به «کاهش اعتبار علمی دیپلم در نظام آموزش و پرورش ایران» به عنوان یکی از مهمترین عواقب ایجاد دوره پیش دانشگاهی اشاره شده و آمده است: بررسی‌هایی که توسط آموزش و پرورش درخصوص نظام‌های آموزشی کشورها صورت گرفته، نشان می‌دهد ‌درصد کشورهایی که دارای نظام آموزشی ۱۲ ساله هستند، بیش از سایر کشورها است. به‌ گونه‌ای ‌که ۵‌درصد کشورها دارای نظام آموزشی ۱۰ ساله و ۱۶‌درصد آنها ۱۱ ساله و ۵۶درصد آنها ۱۲ ساله و ۲۰‌درصد ۱۳ ساله و ۳‌درصد آنها نیز ۱۴ ساله هستند.

با تغییر نظام آموزش متوسطه و اعطای دیپلم به دانش‌آموزان در سال یازدهم تحصیلی و بلااثر بودن دوره پیش‌دانشگاهی، اعتبار علمی دیپلم متوسطه نظام آموزشی ایران کاهش یافته است. این مساله در حالی است که دانش‌آموزان رشته‌های نظری ۱۲سال به صورت عملی تحصیل می‌کنند، ولی نظام آموزشی‌کشور ۱۱ ساله محسوب می‌شود. از طرف دیگر در بسیاری از نقاط کشور با توجه به کمبود اعتبارات و تجهیزات و فضاهای آموزشی امکان تأسیس مراکز پیش‌دانشگاهی وجود ندارد. در صورتی که اگر دوره مذکور از نظام آموزشی کشور حذف شود و به جای آن نسبت به افزایش طول دوره آموزش عمومی (ابتدایی و راهنمایی) اقدام شود، موجب می‌شود تا اکثر نقاط محروم کشور به ویژه روستاها که دسترسی کمتری به دوره متوسطه دارند، از آموزش بیشتری برخوردار شوند.

«تبعیض میان دانش‌آموزان دوره متوسطه» از دیگر دلایلی است که سازمان بازرسی کل کشور برای حذف دوره پیش دانشگاهی به آن استناد می‌کند و می‌نویسد: به علاوه دانش‌آموزانی که شاغل به تحصیل در دوره‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش هستند، به دلیل اینکه اجباری در گذراندن دوره پیش دانشگاهی ندارند از همسالان خود در تمامی ابعاد کار و تحصیل یکسال جلوترند و با حذف دوره پیش‌دانشگاهی این نقیصه را نیز می‌توان برطرف کرد و طول دوره متوسطه در تمامی رشته‌ها و شاخه‌ها یکسان کرد.

«اتلاف بیت‌المال و فشار مالی به دانش‌آموزان» نیز هفتمین محور توجیهات گزارش در رد دوره پیش دانشگاهی را تشکیل می‌دهد. در این بخش ‌آمده است: هیات بازرسی با توجه به مشکلات فوق بر آن شد که هزینه یک دانش‌آموز پیش‌دانشگاهی را در طول یک سال تحصیلی محاسبه کند تا مشخص شود دولت و مردم به چه میزان برای دانش‌آموز فوق‌الذکر هزینه می‌کنند، به عبارت دیگر اتلاف هزینه‌ای که صورت می‌گیرد چقدر است؟ نتیجه به دست آمده آنکه رقمی بیش از ۱۳۱میلیارد ریال در سال برای تحصیل دانش‌آموزان دوره پیش دانشگاهی هزینه می‌شود. همان‌طور که ملاحظه می‌شود مبلغ کلانی برای دوره یاد شده هزینه می‌شود و در مقابل آنچه که به دست می‌آید، فارغ‌التحصیلی تعدادی دانش‌آموز است که یک سال عمر آنها بیهوده تلف شده که در صورت راهیابی به مراکز آموزش عالی دوباره بایستی دروسی که در دوره پیش‌دانشگاهی گذرانده‌اند، با پرداخت هزینه آن (بستگی به نوع دانشگاه این هزینه متفاوت است) مرور کنند.

برنامه‌ای برای حذف پیش‌دانشگاهی نداریم

قائم‌مقام وزیر آموزش و پرورش در واکنش به پیشنهاد حذف دوره پیش‌دانشگاهی که اولین‌بار در روز چهاردهم مردادماه از سوی سازمان بازرسی کل کشور مطرح شد، گفت: وزارت آموزش و پرورش در‌حال‌حاضر برنامه‌ای برای حذف مقطع پیش‌دانشگاهی ندارد و برای هرگونه تغییر و تحول در این زمینه، نیازمند بررسی‌های بیشتر هستیم. حسین هراتی افزود: پیشنهاد ارائه شده در این مورد تنها با نگاه صرفه‌جویی اقتصادی مطرح شده است، در حالی که رویکرد آموزشی، رویکردی اقتصادی نیست و دولت برای تامین هزینه‌های آموزش کشور محدودیت قائل نیست. وی تصریح کرد: اینکه گفته می‌شود دروس مقطع پیش‌دانشگاهی در دانشگاه دوباره تدریس می‌شود نیز درست نیست.