ستایش آکادمی از سینمای مدرن

نگاه سوم - جایزه اسکار افتخاری سال ۲۰۱۱ به پاس یک عمر دستاورد سینمایی به ژان لوک گدار، کارگردان سرشناس سینمای فرانسه اعطا خواهد شد. آکادمی علوم و هنرهای سینمایی آمریکا (اسکار) روز گذشته اعلام کرد، ژان لوک گداربه‌پاس یک عمر دستاورد سینمایی و چند دهه فعالیت چشمگیر جایزه اسکار افتخاری را دریافت خواهد کرد.

در بیانیه‌ آکادمی اسکار آمده است: «گدار پس از پنجاه سال همچنان در حال نگارش و کارگردانی است و گاهی فیلم‌های جنجالی ساخته است که شهرت او را به‌عنوان یکی از مدرن‌گراهای تاریخ سینمای جهان به ثبت می‌رساند.»

آکادمی اسکار ابراز تردید کرده است که گدار برای دریافت این جایزه به لس‌آنجلس سفر کند. «گدار» در سال ۱۹۵۹ با اولین فیلم بلند داستانی‌اش با نام از نفس‌افتاده به شهرت رسید. از شاهکارهای سینمایی وی می‌توان به فیلم‌های زن شوهردار (۱۹۶۴)، آلفاویل (۱۹۶۵)، مذکر، مونث (۱۹۶۶)، شهوت (۱۹۸۲) و نام کوچک؛ کارمن (۱۹۸۴) نام برد.وی طی چهار دهه فعالیت سینمایی موفق به کسب یک خرس طلا و دو خرس نقره از جشنواره برلین، یوزپلنگ افتخاری جشنواره لوکارنو و شیر طلای جشنواره ونیز شده است.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، مراسم اعطای جوایز اسکار افتخاری روز ۱۳ نوامبر درحالی برگزار خواهد شد که «الی والاچ»، بازیگر آمریکایی به‌همراه «کوین برون لو»، منتقد سینما از دیگر دریافت‌کنندگان جایزه اسکار افتخاری خواهند بود.

گدار؛ آغاز مدرنیته در تاریخ سینما

گدار بی شک یکی از سیاسی‌ترین کارگردانان تاریخ سینما است. سینما برای ژان لوک گدار جایی برای جنگ و جدل‌های ایدئولوژیکی است. سینمای او جدی است. او هم کارگردان است، هم روشنفکر چپ‌گرای وفادار به آرمان‌های مارکس و هم یک فیلسوف. گدار در سال ۱۹۳۰ در یک خانواده سوئیسی در پاریس به دنیا آمد. طی دوران حضورش در سوربن با گروهی از فیلمسازان و نظریه‌پردازان آشنا شد، کسانی که بعدا موج نو سینمای فرانسه را آفریدند. در سال ۱۹۵۱ به همراه تعدادی از دوستانش نظیر اریک رومر و ژاک ریوت به مجله کایه دو سینما پیوستند و آشنایی‌شان با آندره بازن نقطه عطفی در حوزه نقد فیلم محسوب می‌شود. خط مشی اصلی کایه دو سینما بر اساس ضرورت رئالیسم در سینما بود. بازن اعتقاد داشت که رئالیسم سینماتوگراف می‌تواند به‌وسیله فرم‌های زیبایی شناختی و درون متنی بدست آید. او اعتقادی به تدوین غیر‌ضروری نداشت و تدوین به سبک ایزنشتاین را دخالت در واقعیت می‌دانست. برای کارگردانان جوان موج نو، نماهای طولانی که یک سکانس کامل را در برداشتند به مراتب از برش نماها جذاب‌تر بودند و این مشخصه به وضوح در بسیاری از آثار گدار به ویژه آنهایی که به همراه جامپ کات هستند، دیده می‌شود.گدار با ساخت اولین فیلمش از «نفس افتاده» و با شکستن قواعد فرمی معمول اثری گیرا، زنده و مدرن خلق کرد. گدار نگاهی دو سویه به فرهنگ و هنر عامه نظیر فیلم‌های آمریکایی دارد. آن را ستایش می‌کند و در آن کلیشه‌های رهایی بخش می‌بیند و از طرفی آن را سدی در برابر خودآگاهی طبقاتی می‌پندارد. میشل می‌خواهد که فقط فرار کند و نیک و بد خود را بسازد. از این لحاظ از نفس افتاده رنگ و بوی اگزیستانسیالیستی دارد. تا قبل از ۱۹۶۸ گدار با درآمیختن ادبیات کلاسیک یونان، فرهنگ و داستان‌های عامه و فیلم‌های کلاسیک آثاری همچون پیرو خله، تحقیر، آلفاویل و مذکر، مونث را خلق کرد. پس از اتفاقات جنبش دانشجویی مه ‌۶۸ و به‌ویژه تا ۱۹۷۳، فیلم‌های گدار به شدت سیاسی شدند و حتی از لحاظ فرمی نیز رادیکال و انقلابی بودند. مساله برای گدار نزاع بورژوازی و پرولتاریا بود و او می‌خواست واقعیت طبقه کارگر محک رئالیسم در سینما باشد. در فیلم همه چیز روبراهه که بر نزاع کارگران یک کارخانه استوار است او از تکنیک‌های برشتی نظیر فاصله‌گذاری به شکل رادیکال استفاده می‌کند تا مخاطب را همواره از همذات پنداری معمول دور کند و او را وادار به تفکر درباره آنچه که می‌بیند، کند. در فیلم بارها کاراکترها رو به دوربین با تماشاگر صحبت می‌کنند. فیلم در تلفیق فرم و محتوا اثری درخشان است. پس از ۱۹۷۳ گدار تا حدودی به روایت سنتی باز می‌گردد. در سال ۲۰۰۱، گدار پیر فیلم پیچیده و شاعرانه در ستایش عشق را دارد. فیلم غنی است از مفاهیم پیر شدن، عشق، حافظه، تعهد و جدایی. ادگار هنرمند جوانی است که به اثر جدیدش درباره چهار مرحله عشق می‌اندیشد. او عشق گمشده خود را که اینک بیمار است می‌بیند. نیمه اول فیلم سیاه و سفید است. در نیمه دوم که مملو از رنگ‌های اشباع شده است به دو سال قبل می‌رویم که ادگار، دختر، پدر بزرگ و مادر بزرگش را ملاقات می‌کند. تهیه‌کنندگان هالیوود می‌خواهند داستان پدر بزرگ و مادر بزرگ از جنگ جهانی دوم را بخرند، چه بسا خاطرات، حافظه و هویت آنها را، و دختر تلاش می‌کند که این کار نشود، اما... به‌راستی ادگار جوان اینک همان گدار پیر است، خالی از سرخوشی‌ها و نظاره گر درد و رنج. حتی دریا هم دیگر سرخ است.

جایزه اروین تالبرگ برای کاپولا

براساس اعلام آکادمی اسکار، «فرانسیس فورد کاپولا»، کارگردان و تهیه‌کننده برجسته سینمای جهان امسال جایزه یادبود اروین تالبرگ را دریافت خواهد کرد. این جایزه برای تقدیر از یک عمر تهیه‌کنندگی «کاپولا» که تاکنون موفق به دریافت پنج جایزه اسکار شده است به وی اعطا خواهد شد.

«تام شراک»، رییس آکادمی اسکار اعلام کرد: «هریک از این شخصیت‌ها موجب هیجان مخاطبان سینما در سراسر دنیا شده‌اند و با آثار خود صنعت سینما را تحت تاثیر قرار داده‌اند. این افتخار بزرگی برای آکادمی اسکار است که از یک عمر تلاش‌های آنها تقدیر ‌کند.»