برزیل؛ ابرقدرت جدید نفتی

مترجم: رفیعه هراتی

لولا داسیلوا، رییس‌جمهوری برزیل در یک مصاحبه رادیویی گفت که معتقد است یک «قدرت برتر» به برزیل درخشش تازهای داده است. او گفت: این امر خوش‌شانسی شرکت نفتی دولتی پتروبراس را توضیح می‌دهد. کشف حوزه جدید نفتی توسط این شرکت، برزیل را از تولیدکننده نه چندان خودکفا به صادرکننده اصلی نفت‌خام تبدیل می‌کند.

شرکت پتروبراس در هشتم نوامبر اعلام کرد؛ در حوزه تیوپی بین

۵ تا ۸میلیارد بشکه نفت سبک و گاز کشف کرده است. این حوزه در ۱۵۵مایلی ساحل غربی برزیل در منطقه مشترک بین شرکت انگلیسی گروه بی‌جی و شرکت پرتغالی گالپ‌انرژی قرار دارد. حوزه تیوپی بزرگ‌ترین حوزه نفتی جهان است که از زمان کشف حوزه ۱۲میلیارد بشکه‌ای قزاق اکتشاف شده است و در عمیق‌ترین قسمت دریا قرار دارد. شرکت پتروبراس معتقد است حوزه تیوپی یکی از چندین «فیل» جدید است. «فیل» اصطلاح صنعت نفت برای حوزه‌های فوق‌العاده بزرگ با ظرفیت بیش از یک‌میلیارد بشکه است. هوگو و رپسولد، مدیر استراتژی اکتشاف و تولید شرکت پتروبراس می‌گوید: در ابتدا، حوزه تیوپی حدود ۱۰۰هزار بشکه در روز تولید خواهد کرد، اما میزان تولید قبل از سال ۲۰۲۰ به یک‌میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت، این میزان بیشتر از بزرگ‌ترین حوزه نفتی آمریکا در برادهوبی است.

متیو شاو، تحلیلگر انرژی آمریکای لاتین از دفتر مشاوره وود مکنزی در لندن، حوزه تیوپی را «غول‌آسا» نامید.

با توجه به بزرگی اکتشاف، حوزه تیوپی تصور برزیلی‌ها را در مورد ذخایر نفتی‌شان، تغییر داده است. این امر حتی ممکن است دولت برزیل را به نوعی ملی کردن نفت وسوسه کند، چیزی که موجب شد رییس‌جمهوری ونزوئلا، هوگو چاوز ذخایر و تجهیزات تولید شرکت‌های اصلی نفتی اکسون موبیل و شورون را مصادره کند.

درواقع، یک روز پس از آنکه شرکت پتروبراس کشف حوزه تیوپی را اعلام کرد، دولت برزیل گفت؛ فعالیت ۴۱بلوک اکتشاف نفت را که نزدیک حوزه تپوپی قرار دارند، متوقف می‌کند این کار برای مزایده قریب‌الوقوع حوزه‌های نفتی بالقوه‌ای است که برای شرکت‌های نفتی خصوصی آزاد است.

برزیل قصد دارد ۲۷۱بلوک را در مناقصه شرکت دهد؛ اما دولت برزیل گفت: در حال بررسی چگونگی اشتراک ذخایر جدید برزیل با شرکت‌های خصوصی پس از یک دهه حق بهره‌برداری نسبتا آزاد است.

ای‌ان‌پی، قانون‌گذار نفت برزیل می‌گوید که در حال تنظیم پیش‌نویس لایحه جدید نفت برای ارائه به کنگره است. این لایحه قوانین انرژی را تغییر خواهد داد و احتمالا نقش شرکت‌های خصوصی را در زیر نمک برزیل محدود خواهد کرد. از این گذشته لولا می‌گوید برزیل زمانی که شروع به استخراج نفت از حوزه تیوپی کند، باید به اوپک بپیوندد. سوفی آلوبرت، یکی از مدیران انجمن تحقیق انرژی کمبریج می‌گوید: «به نظر می‌رسد مناقشه اصلی در مورد نقش دولت در مقابل شرکت‌های نفتی خصوصی آغاز شده است، اما برزیل قصد دارد به کار با شرکت‌های خصوصی ادامه دهد».

حوزه تیوپی به‌رغم اندازه‌اش موانع مهندسی قابل توجهی را به وجود آورده است. این امر موجب هزینه‌های بالای حفاری در این حوزه خواهد شد. شرکت پترو براس در حال حاضر روزانه ۸/۱میلیون بشکه از حوزه‌های نفتی برزیل استخراج می‌کند و امیدوار است ۱۱۲میلیارد دلار سرمایه خود را در برنامه‌ای پنج ساله افزایش دهد تا پروژه تیوپی را به دست بگیرد.

در حوزه تیوپی نفت ۵/۴مایل زیرسطح اقیانوس قرار دارد. شرکت پتروبراس برای رسیدن به نفت باید ۷۰۰۰پا در آب حرکت کند و سپس تا ۱۷۰۰۰ پا در میان سنگ و صخره و لایه‌های انبوه‌ نمک حفاری کند. یک دهه پیش زمین‌شناسان فاقد ابزار برای دیدن زیر این لایه‌های نمک بودند. این لایه‌ها بیش از یک مایل نسبت به ساحل برزیل ضخامت دارند. اکنون با کمک ابررایانه‌ها و تصاویر سه‌بعدی از لایه‌های نمکی فوق عمیق، میلیاردها بشکه نفت پیدا شده است.

زمین‌شناسان می‌گویند: این اکتشافات یکی از نظرات تئوری رکورد نفت را زیرسوال می‌برد. برمبنای این تئوری شرکت‌های نفتی تقریبا همه نفت قابل استفاده جهان را کشف کرده‌اند.

پتروبراس یکی از چند شرکت بزرگ نفتی شامل رویال‌ داچ‌شل، بی‌پی، شورون و اکسون موبیل با تجربه فراوان در استخراج در اعماق دریا است. اکثر نفت برزیل از اعماق دریا استخراج می‌شود، اما تاکنون نفت از زیر تاق نمکی استخراج نشده است.

موفقیت شرکت پتروبراس در یافتن نفت‌خام سبک، برزیل را در مکانی بین نیجریه و ونزوئلا از لحاظ ذخایر ثبت شده، قرار می‌دهد. اکنون نیجریه حدود سه برابر بیشتر از ۱۲میلیارد بشکه نفت و گاز ثبت شده برزیل و ونزوئلا هفت برابر ذخیره دارد.

آقای رپسولد از شرکت پتروبراس می‌گوید: در برآورد اولیه شرکت باید ۱۰۰ چاه برای توسعه حوزه تیوپی حفر کند. آقای شاو معتقد است، این برآورد به معنی آن است که برای توسعه حوزه تیوپی هزینه‌ای بین ۵۰ تا ۱۰۰میلیارد دلار لازم است. رپسولد می‌گوید: حفر اولین چاه در تیوپی ۲۴۰میلیون دلار هزینه دارد و نیازمند ۲ سال حفاری است، اما ما سریع‌تر پیش می‌رویم. هزینه حفر چاه‌های بعدی حدود ۶۰میلیون دلار برای هر حلقه است و شش ماه یا کمتر طول می‌کشد. شرکت پتروبراس از برآورد هزینه توسعه حوزه تیوپی خودداری کرد و گفت: مطالعات و حفاری‌های بیشتری لازم است.

آقای آلابرت از کمبریج می‌گوید: تاکنون هیچ‌کس از این عمق استخراج نکرده است. شرکت پتروبراس هرچه در توان داشته باشد انجام خواهد داد تا اولین شرکت باشد، اما هر افت شدید در قیمت جهانی نفت به برنامه این شرکت آسیب می‌رساند.

لایه‌های نمکی زیر دریا در هر سه منطقه بزرگ نفتی ساحلی جهان وجود دارد. یعنی خلیج‌ مکزیک، غرب آفریقا و برزیل، تاکنون استخراج نفت از لایه‌های نمکی فقط در خلیج مکزیک نزدیک به ساحل تگزاس و لوئیزانا صورت گرفته است.

در این منطقه شرکت‌های بی‌پی، ‌شل، اکسون موبیل، شورون و آنادار کوپترولیوم اکتشافات چشمگیری کرده‌اند. در دهه گذشته، شرکت‌های اصلی خصوصی نفت میلیاردها دلار برای کشف نفت در ساحل برزیل سرمایه‌گذاری کرده‌اند، اما هیچ‌کدام ذخیره‌ای به بزرگی حوزه تیوپی کشف نکرده‌اند. آقای شاو می‌گوید: اگر برزیل حوزه جدید خود را از دست شرکت‌های بین‌المللی خارج کند، ضربه تکان‌دهنده‌ای به این صنعت وارد می‌کند. برخلاف موضع رییس‌جمهوری ونزوئلا که به تازگی گفته است، کشورهای تولیدکننده نفت باید قیمت نفت را نزدیک ۱۰۰دلار در هر بشکه ثابت نگه دارند، لولا گفت: امیدوار است حوزه نفتی جدید برزیل به پایین آوردن قیمت جهانی نفت کمک کند تا کشورهای فقیر بتوانند نفت بیشتری بخرند.

پیتر هاکیم، رییس مجمع محققان گفت‌وگوی درون آمریکایی می‌گوید:‌ برزیلی‌ها حق دارند که خوشحال باشند؛ زیرا برزیل حوزه نفتی جدید خود را پس از گسترده و صنعتی شدن اقتصاد این کشور کشف کرده است. برزیل باید از نفرین نفت یعنی وابستگی به یک منبع که کشورهایی مثل نیجریه و ونزوئلا را تحت‌ شعاع قرار داده است، اجتناب کند.