ترور هنیه زلزله راهبردی در منطقه بود
نفع استراتژیک ایران
بیانیه این سازمان ۵۷ عضوی، اسرائیل را به عنوان قدرت اشغالگر و مسوول کامل این حمله شنیع دانسته و آن را نقض جدی حاکمیت ایران خوانده است. ایران اغلب با کشورهای دارای اکثریت مسلمان - به‌ویژه کشورهای ثروتمند عرب سنی در سراسر خلیج فارس – دچار تعارض منافع بوده است. اما ایران همچنین نشان داده که می‌تواند از هرج و مرج در منطقه منتفع شود. بنابراین، ترور هنیه - در مهمانخانه دولتی تنها چند ساعت پس از شرکت وی در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور جدید ایران - می‌تواند به ایران اجازه دهد تا نفوذ منطقهای خود را با مهار خشم اعراب از اسرائیل و تقویت همگرایی سنی و شیعه افزایش دهد.
از زمان پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹، تهران به‌طور علنی از آرمان فلسطین حمایت و از آن دفاع کرده است. به طور گسترده‌تر، نفوذ ایران در خاورمیانه تحت‌تاثیر متقابل عوامل پیچیده مذهبی، ایدئولوژیک، سیاسی و منطقهای بوده است. ایران با بهره‌مندی از درگیریهای منطقهای حل‌نشده، تنشها و سیاست‌های تغییر رژیم ایالات متحده، شبکه‌ای قوی از متحدان خود را در سراسر خاورمیانه ایجاد کرده است. ادعا می‌شود سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی قدس آن به طور نظام‌مند کمک‌های تسلیحاتی، آموزشی و مالی به شبه نظامیان و نهادهای سیاسی در حداقل شش کشور بحرین، عراق، لبنان، سرزمین‌های فلسطینی، سوریه و یمن ارائه کرده‌اند. از زمان آغاز جنگ غزه در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، ایران از شریک خود حزب‌الله در لبنان، شبه نظامیان شیعه در عراق و سوریه و حوثی‌های یمن حمایت کرده است زیرا آنها به دنبال کمک به حماس در جنگ بوده‌اند.
اکنون در حالی که منطقه منتظر انتقام وعده داده شده ایران است - و همچنین پاسخ حزب‌الله به ترور یک رهبر برجسته نظامی در بیروت چند روز قبل از ترور هنیه - تهران هدف تلاش بسیاری از کشورهاست که از آن می‌خواهند تا بیشتر از این بر تشدید تنشها در منطقهای که درگیر یک جنگ وحشتناک است، اصرار نورزد.
اردن، سوریه و عراق همگی ترور هنیه را به عنوان اقدامی برهم زننده که ثبات منطقه را تهدید می‌کند، محکوم کرده‌اند. دیپلمات ارشد اردن به دلیل نگرانی از تشدید تنش، سفری نادر به ایران داشت. قطر، یک میانجی اصلی در درگیریهای خاورمیانه، تاکید کرد که ترور مذاکره‌‌‌کننده ارشد حماس، تلاشهای جاری برای دستیابی به آتش‌‌‌بس در غزه را مختل کرده است. در لبنان، نجیب میقاتی، نخست‌وزیر موقت، ترور هنیه را به عنوان تهدیدی مهم برای صلح محکوم کرد. به طور مشابه، احمد عطاف، وزیر امور خارجه الجزایر، این ترور را «خائنانه و شرم آور» دانست و آن را محکوم کرد، در حالی که مصر بر پیامدهای این ترور بر حاکمیت و ثبات منطقه تاکید کرد.
محکومیت‌های جمعی به طور بالقوه ایران را قادر می‌کند تا از این عدم‌تایید رفتار اسرائیل، برای تقویت نفوذ خود در منطقه و جهان اسلام استفاده کند. از لحاظ تاریخی، جمهوری اسلامی ایران به دنبال الهام بخشیدن به قیام‌های مذهبی مشابه، به‌ویژه در همسایگی خود بوده است. روابط ایران و فلسطین به‌ویژه به عنوان یک اتحاد راهبردی عمل کرده است که ایران به دنبال افزایش نفوذ خود است و فلسطینیان محروم از حمایت دولتی نیز از آن سود می‌برند. حمایت ایران از آرمان فلسطین تا حدی ایدئولوژیک است و ریشه در اهمیت مذهبی بیت‌المقدس برای مسلمانان دارد. از زمان تسلط حماس بر غزه در سال ۲۰۰۷، ایران یکی از حامیان اصلی آن بوده است که سالانه حدود ۳۰۰ میلیون دلار کمک مالی ارائه می‌کند.
ایران همچنین به دنبال تحکیم موقعیت شیعیان است، به طوری که کمک‌هایش در ایجاد حزب‌الله در لبنان پس از تهاجم اسرائیل در سال ۱۹۸۲ به آن کشور، تامین مالی و آموزش گروههای شبه نظامی مختلف در عراق، حمایت از حوثی‌ها در یمن و تضمین بقای بشار اسد در سوریه این را نشان می‌دهد. با این حال، ایران به دنبال این است که به تنهایی پرچمدار شیعیان تلقی نشود. اتحاد با گروههای مختلف فلسطینی، نقش ایران را به‌‌‌عنوان یک مدافع ثابت قدم از آرمان فلسطین تثبیت می‌کند. حتی ممکن است ترور هنیه، ایران را همچنان به عنوان قهرمان اجتناب‌ناپذیر مبارزات فلسطینی معرفی کند. گذشته از اظهارات حمایتی که ایران از زمان ترور اسماعیل هنیه دریافت کرده است، ترور و جنگ غزه ممکن است به نفع موقعیت استراتژیک ایران باشد.
توافق ابراهیم که روابط بین اسرائیل و چند کشور خلیج‌فارس را عادی کرد، پیش از این به دلیل کشته شدن ۴۰هزار فلسطینی در غزه تحت فشار و انتقاد قرار گرفته است. ترور هنیه ممکن است باعث واکنش عمومی بیشتر شود و دولت‌‌‌های امارات متحده عربی، بحرین، مراکش و سودان را تحت فشار قرار دهد تا در روابط خود با اسرائیل تجدیدنظر کنند. در حال حاضر، چشم‌انداز توافق صلح با عربستان سعودی در پشت آتش قرار دارد، در حالی که امارات متحده عربی «نگرانی عمیق خود را نسبت به ادامه تشدید تنشها و پیامدهای آن بر امنیت و ثبات در منطقه» ابراز کرده و بر نیاز به«حداکثر خویشتن داری و خرد» تاکید کرده است. به طور مشابه، بحرین بر «عواقب خطرناک بر امنیت و ثبات منطقهای» تاکید کرده و خواستار پایان فوری درگیری شده و از جامعه بین‌المللی خواسته است که از تلاشهای کاهش تنش حمایت کند.
عربستان سعودی سعی دارد منافع راهبردی خود را در رابطه نظامی با اسرائیل، با احساسات گسترده طرفدار فلسطین در میان جمعیت خود و جهان اسلام، متعادل سازد. تمایل این کشور به میزبانی نشست اضطراری OIC در جده نشان‌دهنده این عمل شعبده‌بازی بود. ریاض همچنین ممکن است حمایت دیپلماتیک از تشکیلات خودگردان فلسطین و کمک مالی به آوارگان فلسطینی را افزایش دهد. ترور هنیه زلزله ژئوپلیتیک با پتانسیل تغییر پویایی منطقه بود. حمایت ایران از «محور مقاومت» با افزایش تنشها با اسرائیل و آشکار شدن «جنگ سایه» طولانی‌‌‌مدت بین دو طرف، آن را به خطر انداخته است. در عین حال، حمایت ایران از آرمان فلسطین، تلاشهای ایالات متحده و منطقه را برای مهار تهران مختل می‌کند و کشورهای خلیج‌فارس را وادار می‌کند تا روابط خود با اسرائیل را در بحبوحه واکنش عمومی علیه افزایش کشتار فلسطینیان مورد ارزیابی قرار دهند. نحوه مانور ایران در این بحران در تعیین نقش منطقهای آینده‌‌‌اش بسیار مهم خواهد بود.
