ایران چگونه مسیر رویدادها را در منطقه تعیین میکند؟
رونمایی گاردین از ائتلاف قدرتمند و غیرمتعارف خاورمیانه
از آن زمان، این متحدان با شور و شوق متفاوت به یک درگیری منطقهای بسیار گستردهتر پیوستهاند. آنها با یکدیگر یک ائتلاف بسیار قدرتمند و غیرمتعارف را تشکیل میدهند. ریشههای آن در انقلاب ۱۹۷۹ ایران نهفته است که یک حکومت شیعی شکل گرفت و خواهان صدور انقلاب خود به دیگر کشورهای مسلمان جهان بود. تلاشهای اولیه موفقیتهای ناچیز به همراه داشت – اما اخیرا هرجومرج در سوریه، عراق و یمن و همچنین ناآرامیهای فزاینده در میان فلسطینیها در کرانه باختری و غزه اشغالی فرصتهای جدیدی را برای توسعه گشوده است. در بحران کنونی اولین بار است که این محور در چند جبهه بسیج شده است. اکثر کارشناسان معتقدند ایران میخواهد بدون وارد شدن به درگیری مستقیم با آمریکا و اسرائیل بجنگد. این ممکن است خشونت را محدود کند اما به آن پایان نخواهد داد. این یک استراتژی مخاطرهآمیز است: کوچکترین اشتباه محاسباتی توسط هر بازیگری میتواند آتش غیرقابل توقف منطقهای را آغاز کند.
حزبالله
حزبالله که در اوایل دهه ۱۹۸۰ در لبنان تاسیس شد، بزرگترین و تواناترین عضو «محور مقاومت» است. این کشور دارای نیروهای زمینی مهیبی است که توانایی خود را در صدمه زدن به اسرائیل در جنگ علنی ثابت کرده و زرادخانه عظیم راکتی آن میتواند تقریبا به هر نقطه از قلمرو دشمن حمله کند. این کشور از حمایت مردمی در میان جمعیت بزرگ شیعیان لبنان برخوردار است، عمیقا درگیر سیاست لبنان است و منافع اقتصادی قابلتوجهی دارد.
از زمان حمله اسرائیل، حزبالله درگیر شدیدترین نبردها برای تقریبا ۲۰ سال گذشته بوده است. حدود ۱۵ اسرائیلی که اکثرا سرباز بودند در اثر شلیک موشک به اسرائیل کشته شدند و حدود ۱۵۰ شبهنظامی حزبالله از جمله فرماندهان ارشد در حملات هوایی تلافیجویانه و گلولهباران اسرائیل مورد هدف قرار گرفتند.اما، مقامات اسرائیلی اگرچه عمیقا از تشدید تنش در مرز شمالی مورد مناقشه خود نگران هستند، همچنان معتقدند که حزبالله از هزینه یک جنگ آشکار پرهیز دارد و به دنبال محدود کردن هرگونه تشدید تنش خواهد بود.
حماس
حماس کمتر از حزبالله به تهران نزدیک است. این برخاسته از سنت سنی اسلامگرایی است که مدتها قبل از انقلاب ایران بوده و از زمان تاسیس آن در سال ۱۹۸۷ پس از اولین انتفاضه فلسطین در غزه مستقر بوده است. آنها مدتهاست که با ایران «ازدواج مصلحتی» کردهاند، البته با اختلافات متعدد. تهران، بودجه، تسلیحات و تخصص را تامین کرده است. پس از تنشها بر سر جنگ داخلی سوریه، اخیرا روابط بهبود یافته است. با این حال، حملات ۷ اکتبر، محدودیتهای این رابطه را بسیار روشن کرد. تقریبا یک دهه است هیچکدام از نیروهای مورد حمایت ایران عملیات خود را به اطلاع این کشور نمیرسانند و ایران میکوشد یک پاسخ استراتژیک منسجم را شکل دهد. حمله اسرائیل به غزه با هدف «نابودی حماس» است؛ با این حال ممکن است این گروه را به طور کامل نابود نکند. گروه کوچکتر جهاد اسلامی فلسطین که به ایران نزدیکتر تلقی میشود، به حملات ۷ اکتبر پیوست و اخیرا در کرانه باختری اشغالی گسترش یافته است.
حوثیها
حوثیها، یک گروه شبهنظامی یمنی هستند و در دهه ۱۹۸۰ ظهور کردند و به نام بنیانگذار حسین بدرالدین الحوثی نامگذاری شدهاند. آنها نماینده شاخه کوچکی از اسلام شیعه هستند که دشمنی آنها با عربستان سعودی، میتواند آنها را به متحد طبیعی ایران تبدیل کند. تخمین زده میشود که ۲۰هزار نظامی حوثی بیشتر نقاط غرب یمن را اداره میکنند و خط ساحلی آن را در دریای سرخ تحت کنترل دارند. حوثیها در جنگ داخلی ۹ ساله علیه دولت یمن - که توسط ریاض حمایت میشود – مبارزه کردهاند و عمدتا پیروز شدهاند. گمان میرود که آنها یکی از اعضای محور مقاومت باشند که از نزدیک توسط ایران کنترل میشود. بلافاصله پس از حملات ۷ اکتبر، رهبر آنها گفت که نیروهایش «آماده حرکت صدهاهزار نفری برای پیوستن به مردم فلسطین هستند». مدت کوتاهی پس از آغاز جنگ غزه، حوثیها حملات موشکی و پهپادی را به کشتیها در دریای سرخ و به سمت اسرائیل آغاز کردند. اکثر آنها توسط اقدامات متقابل ایالات متحده و اسرائیل رهگیری شدند، اما حملات به کشتیرانی به حدی رسید که واشنگتن احساس کرد باید تلافی کند.
شبهنظامیان عراقی و سوری
تقریبا از آغاز جنگ در غزه، شبهنظامیان مورد حمایت ایران، نیروهای آمریکایی را در پایگاههای اغلب دورافتاده در عراق و سوریه هدف قرار دادهاند. این شبهنظامیان در هرج و مرج پس از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ و سپس در طول جنگ داخلی سوریه تاسیس شدند. آنها چند هدف دارند: گسترش نفوذ ایران، تقویت متحدان و مقاومت در برابر نقشههای غرب برای منطقه. اگرچه اکنون تعداد آنها کمتر است، اما جناحهای متعدد در سراسر دو کشور اغلب ابزاری کمهزینه و مفید برای تهران به شمار میروند.حملات این شبهنظامیان به طور مستقیم باعث مرگ کسی نشده است اما برخی نیروهای آمریکایی به دنبال این حملات زخمی شدند. واکنش واشنگتن تشدید شده و ایالات متحده را بیشتر به درگیری منطقهای کشانده است؛ هرچند رئیسجمهور جو بایدن امیدوار است که از آن اجتناب کند.