آدام لوسنته ۹ ژوئیه در المانیتور نوشت: اختلاف بر سر میدان گازی آرش در خلیج فارس بر بهبود روابط بین عربستان سعودی و ایران تاثیر می‌گذارد و برنامه‌های توسعه گاز هر دو کشور و همچنین کویت را پیچیده می‌کند. آرش در شمال غربی خلیج فارس در سواحل کویت واقع شده است. عربستان سعودی و کویت میدان را در منطقه بی‌طرف خود ادعا می‌کنند و ایران نیز مدعی بخش شمالی میدان است. این اختلاف به دهه ۱۹۶۰ برمی‌گردد که از آن زمان توسعه این میدان را به تاخیر انداخته است.

این موضوع اخیرا تشدید شده است. عربستان سعودی و کویت در نهایت سال گذشته توافق‌نامه‌ای را برای توسعه میدان امضا کردند. ایران در پاسخ این توافق را «غیرقانونی» خواند. در اواخر ژوئن، شرکت ملی نفت ایران اعلام کرد که در حال آماده شدن برای آغاز حفاری در آرش است. روز دوشنبه، کویت اعلام کرد که این طرح‌ها را رد می‌کند. به گزارش رسانه‌‌‌های دولتی، عربستان سعودی روز سه‌‌‌شنبه بر حقوق میدانی خود در کنار کویت تاکید کرد و از ایران خواست تا بر سر این موضوع مذاکره کند. این مناقشه در حالی رخ می‌دهد که عربستان سعودی و ایران در توافقی با میانجی‌گری چین در ماه مارس بر سر از سرگیری روابط دیپلماتیک توافق کردند. این دو رقیب در سال ۲۰۱۶ روابط خود را قطع کردند. کریستین کوتس اولریشسن، یکی از همکاران موسسه بیکر در دانشگاه رایس، گفت که این اختلاف آزمایشی برای بهبود روابط عربستان و ایران است.

اولریشسن به المانیتور گفت: همیشه چنین بوده که کانون‌های آتش‌‌‌سوز خاصی مانند این مساله، اقدامات اخیر برای آشتی دادن و احیای روابط دیپلماتیک را مورد آزمایش قرار می‌‌‌داد. چگونگی حل و فصل این موضوع، نشانگر اولیه عمق و دوام نزدیکی ایران و همسایگان خلیج فارس خواهد بود. عربستان سعودی و ایران پیشرفت‌هایی در جهت بهبود روابط دوجانبه داشته‌اند. ایران ماه گذشته سفارت خود را در ریاض بازگشایی کرد. در ماه مه، عربستان سعودی موافقت کرد که روابط با سوریه - متحد کلیدی ایران در منطقه - را بازگرداند. این پادشاهی امسال نیز با حوثی‌های مورد حمایت ایران در یمن گفت‌وگو کرده است، اگرچه جنگ هنوز به طور رسمی پایان نیافته است. به گفته اولریشسن، مساله آرش نشان می‌دهد که مسائل مهمی بین ایران و عربستان سعودی باقی مانده است.

او گفت: «این اختلاف یادآور این است که نقاط مشخصی از اختلاف همچنان به صورت زنده باقی می‌مانند. باید دید واقعیت کنونی روابط مستقیم بین تهران و ریاض چگونه و تا چه حد ممکن است منجر به پیشرفت ملموس در این گونه موارد فردی شود که در گذشته حل‌‌‌وفصل مسائل را به چالش کشیده‌‌‌اند.» کریستین اسمیت دیوان، محقق ارشد مقیم موسسه کشورهای عربی خلیج فارس در واشنگتن نیز گفت که مناقشه الدوره می‌تواند خلیج فارس را قادر سازد تا نشان دهد که چگونه بهبود در روابط منطقه‌ای می‌تواند سودمند باشد.

دیوان به المانیتور گفت: در حالی که مشکل وجود دارد، ممکن است فرصتی برای نشان دادن این واقعیت هم باشد که چگونه ارتباطات بهبود یافته میان همسایگان خلیج فارس می‌تواند منافع متقابل را به همراه داشته باشد. اگرچه گاز طبیعی به دلیل نفت همراه خود شناخته شده است، اما ذخایر آن برای این سه کشور مهم است. عربستان سعودی و ایران هر دو دارای ذخایر بزرگ گاز طبیعی هستند. آرامکو در نوامبر سال گذشته یک کشف بزرگ در حوزه گاز را اعلام کرد که نشان می‌دهد پادشاهی به دنبال توسعه این صنعت است.

جمهوری اسلامی در تلاش است تا از ذخایر گاز خود استفاده کند. خبرنگار المانیتور در تهران ماه ژانویه گزارش داد که خانه‌های ایرانی در زمستان گذشته دچار اختلالات در گرمایش شدند که مسوولان مربوطه را مجبور به عذرخواهی کرد. از سوی دیگر، کویت ذخایر گاز طبیعی نسبتا کمتری دارد و متکی به واردات است. در سال ۲۰۲۱، کویت اولین تاسیسات دائمی خود را برای واردات گاز طبیعی مایع افتتاح کرد. بلومبرگ در آن زمان گزارش داد که این اقدام بخشی از تلاش برای اتکای کمتر به نفت خام است.

اولریشسن گفت: مقامات عربستان سعودی و کویت به دنبال توسعه ذخایر گاز هستند تا فشاری که بر نفت برای تولید برق وجود دارد را از بین ببرند، در حالی که ایران مجبور است از توسعه و کسب درآمد از مخازن عظیم گاز خود در نتیجه سال‌ها تحریم و انزوا، عقب‌‌‌نشینی کند.  بلومبرگ سال ۲۰۲۱ گزارش داد که تقاضای گاز در کویت افزایش خواهد یافت. کریستین دیوان گفت که تولید گاز به دلیل این واقعیت برای کویت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. او گفت: تولید برای کویت با توجه به نیازهای داخلی فوری آن بسیار حیاتی است. دیوان افزود که بیشتر گاز میدان الدوره در داخل توسط این سه کشور مورد استفاده قرار خواهد گرفت، بنابراین «کمترین» تاثیر را بر بازارهای جهانی گاز خواهد داشت.

ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه ایران روز دوشنبه ۱۰ ژوئیه در کنفرانس خبری در پاسخ به سوالی در مورد ادعاهای کویت مبنی بر اینکه ایران حقی در میدان گازی آرش ندارد، گفت: ما در چارچوب گفت‌‌‌وگوهای دوجانبه با مقامات کویت مسائل مربوط به این موضوع را در حال پیگیری داریم. این در حالی است که سعد البراک، وزیر نفت کویت بر یکپارچگی موضع کویت و عربستان درخصوص میدان گازی آرش واقع در منطقه دریایی مشترک بین دو کشور تاکید کرد. البراک در مصاحبه‌ای با شبکه الاخباریه عربستان گفت که جایی برای مذاکره با ایران بر سر این مساله وجود ندارد مگر پس از ترسیم مرزها برای تعیین حقوق. میدان نفتی و گازی آرش یکی از میادین توسعه‌نیافته استراتژیک ایران است که مشترک با ناحیه بی‌طرف بین کویت و عربستان است.

امتداد ساختمان میدان آرش در آب‌‌‌های ایران و ناحیه بی‌طرف بین کویت و عربستان، به میدان الدره کویت می‌رسد و اکثر مساحت آن در آب‌های کویت و عربستان قرار دارد که از سال ١٩٧۵ در حال بهره‌‌‌برداری است. این میدان در سال ۱۹۶۷ کشف شد و دارای ذخایر بزرگ گاز است که حدود ۱۱ تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی، علاوه بر بیش از ۳۰۰ میلیون بشکه گاز و نفت تخمین زده می‌شود. اگرچه این میدان غنی از گاز طبیعی و میعانات گازی است، اما موقعیت آن در منطقه زیر آب بین عربستان سعودی و کویت و اختلاف با ایران، باعث اختلال در شروع تولید از آن شده است. ایران و کویت سال‌ها در مورد مرزهای دریایی غنی از گاز خود گفت‌وگو کرده‌‌‌اند، اما همه آنها شکست خورده‌‌‌اند. عربستان سعودی نیز با توجه به اینکه منابع گاز و نفت فراساحلی با کویت در منطقه مشترک بوده، بخشی از مناقشه است.

ایران حفاری در آرش را در سال ۲۰۰۱ آغاز کرد که باعث شد کویت و عربستان سعودی با تعیین مرزهای دریایی خود و برنامه‌ریزی برای توسعه ذخایر نفتی مشترک موافقت کنند. محمد الفارس وزیر نفت کویت و عبدالعزیز بن‌سلمان بن عبدالعزیز وزیر انرژی عربستان در ۲۱ مارس ۲۰۲۲ از امضای توافق‌نامه‌‌‌ای برای توسعه میدان الدوره برای بهره‌برداری خبر دادند.

اخبار مرتبط