ریچارد هاس در پایان دو دهه مدیریت مشهورترین سازمان خصوصی آمریکا که بر امور بین‌‌‌الملل تمرکز دارد معتقد است جدی‌‌‌ترین خطر برای امنیت جهان در حال حاضر، «خودِ ایالات متحده» است. به گزارش اکوایران مدیر سابق شورای روابط خارجه ایالات متحده در آخرین روز کاری خود این موضوع را بیان کرد. اما چرا ریچارد هاس «ایالات متحده» را بزرگ‌‌‌ترین تهدید آینده جهان می‌‌‌داند؟ بنا بر گزارش نیویورک‌‌‌تایمز، از ریچارد هاس هر جا که به عنوان رئیس شورای روابط خارجی حضور داشته، همین سوال پرسیده می‌‌‌شد: چه چیزی او را شب‌ها بیدار نگه می‌‌‌دارد؟ او در طول سال‌‌‌ها هیچ کمبودی در گزینه‌‌‌ها نداشته: روسیه، چین، ایران، کره‌‌‌شمالی، تغییرات آب‌‌‌وهوایی، تروریسم بین‌‌‌المللی، ناامنی غذایی، همه‌‌‌گیری جهانی. اما زمانی که هاس پس از دو دهه مدیریت مشهورترین سازمان خصوصی آمریکا متمرکز بر امور بین‌‌‌الملل از سمت خود کناره‌‌‌گیری کرد، به نتیجه نگران‌‌‌کننده‌‌‌ای رسیده است. جدی‌‌‌ترین خطر برای امنیت جهان در حال حاضر، تهدیدی که به قیمت خواب او تمام می‌‌‌شود از نگاه او «خودِ ایالات متحده» است.

این دیدگاهی بود که این استراتژیست جهانی تا همین اواخر به آن فکر نمی‌‌‌کرد. اما در ذهن او گره‌‌‌گشایی از نظام سیاسی آمریکا به این معناست که برای اولین بار در زندگی او تهدید داخلی از تهدید خارجی پیشی گرفته است. به زعم هاس، ایالات متحده به جای اینکه قابل اعتمادترین لنگر در یک دنیای ناآرام باشد، به عمیق‌‌‌ترین منبع بی‌‌‌ثباتی و نمونه مبهم دموکراسی تبدیل شده است. او در مصاحبه‌‌‌ای پیش از آخرین روز کاری خود در شورای روابط خارجی در روز جمعه گفت: «وضعیت سیاسی داخلی ما وضعیتی است که دیگران نمی‌‌‌خواهند از آن الگوبرداری کنند. من فکر می‌‌‌کنم که درجه‌‌‌ای از غیرقابل پیش‌‌‌بینی بودن و فقدان قابلیت اطمینان وضعیت ما را بغرنج کرده است. منظورم این است که از نظر توانایی آمریکا برای عملکرد موفقیت‌‌‌آمیز در جهان، وابستگی دوستان ما به ما را بسیار سخت می‌‌‌کند.»

چالش‌‌‌های داخل آمریکا، مردی را که تمام دوران حرفه‌‌‌ای خود را به‌‌‌عنوان سیاستگذار و پژوهشگر امور جهانی گذرانده، بر آن داشته تا توجه خود را به درون معطوف کند. هاس اخیرا کتابی به نام «۱۰ عادت شهروندان خوب» منتشر کرده که در آن راه‌‌‌هایی را بیان می‌‌‌کند که آمریکایی‌‌‌ها می‌‌‌توانند به بهبود جامعه خود کمک کنند، مانند «آگاه باشید»، «مدنی بمانید»، «کشور را در اولویت قرار دهید».  او طی یک مصاحبه که خلاصه دو دهه تجربه در شورای روابط خارجی بود گفت: «مسیر من تغییر کرده است. این کتاب جدید چیزی نیست که ۵ یا ۱۰سال پیش پیش‌‌‌بینی آن را می‌‌‌کردم، اما در واقع فکر می‌‌‌کنم که تقریبا بازنویسی دموکراسی آمریکایی است. این اکنون به یک نگرانی امنیت ملی تبدیل شده و حالا مساله متفاوت است.»

هاس، ۷۱ ساله، یکی از اعضای تشکیلاتی است که در دوران دونالد ترامپ، صدای اعتراض اجماع «رئالیست»های دوحزبی بود که خوب یا بد، جایگاه آمریکا را در جهان برای اکثر سه‌چهارم قرن پس از جنگ جهانی دوم تعیین می‌‌‌کرد.‌‌‌ البته این کلوپ همیشه متهم به جمع بسته نخبگان یا حتی هدف تئوری‌‌‌های توطئه بوده است. هاس در آخرین حضور خود به عنوان رئیس شورا در هفته گذشته، با آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا مصاحبه کرد -بلینکن بیست‌‌‌وهفتمین وزیر خارجه است که در شورا حاضر می‌‌‌شد. تصور شورا بدون حضور او سخت خواهد بود. او که طولانی‌‌‌ترین ریاست در طول تاریخ این سازمان صد ساله است، به حفظ رویکرد دوحزبی -و در تقابل با رویکرد ترامپیستی اول آمریکا- افتخار می‌‌‌کند. اکنون مایکل فرومن که  در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما مشاور اقتصادی بود، جانشین وی خواهد شد.

هاس در پنتاگون تحت ریاست جمهوری جیمی کارتر، وزارت امور خارجه در زمان پرزیدنت رونالد ریگان و شورای امنیت ملی تحت ریاست جمهوری جورج اچ دبلیو بوش خدمت کرده است. در زمان ریاست‌‌‌جمهوری جورج دبلیو بوش، او به‌‌‌عنوان مدیر برنامه‌‌‌ریزی سیاست در وزارت امور خارجه خدمت می‌‌‌کرد، اما در نهایت در سال ۲۰۰۳، ناامید از جنگ عراق، که بعدا آن را «انتخاب ضعیفی نامید که به درستی اجرا شد»، آنجا را ترک کرد. در جوانی، هاس با جنگ ویتنام مخالف بود و خود را لیبرال می‌‌‌پنداشت، اما سپس از نوشته‌‌‌های الکساندر سولژنیتسین، ظهور مارگارت تاچر و دیدگاه ریگان-بوش از رهبری آمریکا در خارج از کشور و دولت محدود در داخل الهام گرفت. برای بیش از ۴۰ سال، او یک جمهوری‌‌‌خواه بود، اگرچه گاهی اوقات به دموکرات‌‌‌ها رای می‌‌‌داد.

اما تا سال ۲۰۲۰، او حزبی را که توسط آقای ترامپ تسخیر شده بود و پس از حمله ۶ ژانویه ۲۰۲۱ به ساختمان کنگره کنار گذاشت و علنا خود را غیر وابسته اعلام کرد. در طول قرن گذشته، آمریکا دوره‌‌‌های دیگری از تفرقه و اختلاف را تجربه کرده است: جیم کرو -قوانین تبعیض نژادی-، مک‌کارتیسم، ویتنام، حقوق مدنی، واترگیت. ترورها و شورش‌‌‌ها و جنگ ۱۹۶۸ اغلب به عنوان سالی فاجعه‌بار در ذهن آمریکایی‌‌‌ها متبادر می‌‌‌شود. اما هاس لحظه کنونی را بدتر از آنها می‌‌‌بیند. او گفت: «اینها تهدیدی برای نظام و ساختار نبود. به همین دلیل است که فکر می‌‌‌کنم وضعیت کنونی مهم‌‌‌تر است.» هاس که در سال ۲۰۱۵ موافقت کرد با ترامپ ملاقات کند و به او در امور خارجی مشاوره دهد، درست مانند هر نامزد ریاست جمهوری، اعتراف کرد که در مورد این دارنده بزرگ املاک و مستغلات قضاوت اشتباهی کرده است. هاس گفت: «اشتباهی که من کردم این بود که تصور می‌‌‌کردم اطرافیانش او را تعدیل یا نرمال می‌‌‌کنند تا به سنت‌‌‌ها و میراث احترام بیشتری بگذارد. اما من در این مورد اشتباه کردم. هر چه می‌‌‌گذشت، او رادیکال‌‌‌تر می‌‌‌شد.»

سوال این است که آیا آمریکا در درازمدت تغییر کرده است؟ او گفت: «من زیاد با این مواجه می‌‌‌شوم که رهبران غیرآمریکایی‌‌‌ می‌‌‌گفتند دیگر نمی‌‌‌دانیم چه چیزی هنجار است و چه استثنایی. آیا دولت بایدن بازگشتی به آمریکا است که برای من بدیهی است و ترامپ یک استثنای تاریخی خواهد بود؟ یا بایدن استثناست و ترامپ و ترامپیسم آمریکای جدید هستند؟» با وجود همه نگرانی‌‌‌هایش، او اصرار دارد که بدبین نیست. او گفت: «وقتی در مورد این موضوع صحبت می‌‌‌کنم، مردم می‌‌‌دانند که مشکلی در دموکراسی آمریکایی وجود دارد. آنها می‌‌‌دانند که چیزی از ریل خارج می‌‌‌شود و ممکن است لزوما در مورد چگونگی رفع آن توافق نداشته باشیم. اما گشودگی واقعی برای گفت‌‌‌وگو وجود دارد.»