معنای تغییرات در شورای‌عالی امنیت ملی از نگاه الجزیره
احمدیان همچنین به عنوان یکی از دو نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی منصوب شد که نقش کلیدی در شکل دادن به سیاست‌های خارجی و امنیت ملی ایران دارد. نماینده مستقیم دیگر، سعید جلیلی، دبیر شورای امنیت ملی بین سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۱۳ است که به طور سنتی طرفدار موضع سخت علیه غرب است و از مخالفان توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ ایران با قدرت‌های جهانی به شمار می‌رود. احمدیان در بحبوحه تلاش‌های دیپلماتیک در منطقه، سکان هدایت این شورا را در دست گرفته است و سرنوشت برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) همچنان نامشخص است. شمخانی، تنها مقام ایرانی است که تا به حال نشان عبدالعزیز - بالاترین نشان افتخار اعطا شده توسط عربستان سعودی - را دریافت کرده است. او مسوول مذاکراتی بود که در ماه مارس به توافقی بین ایران و عربستان با میانجی‌گری چین منجر شد و روابط دیپلماتیک را پس از هفت سال احیا کرد.
وی همچنین ریاست مذاکرات غیرمستقیم با دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده را از سال ۲۰۲۱ با هدف احیای برجام برعهده داشت. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا در سال ۲۰۱۸ به‌طور یکجانبه از توافق خارج شد و تحریم‌های سختی را علیه ایران اعمال کرد. شایعاتی در مورد کناره‌گیری شمخانی از مدت‌ها پیش به‌خصوص در اوایل سال‌جاری پس از اعدام علیرضا اکبری مطرح شد. به گفته حسین کنعانی مقدم، سیاستمدار و تحلیلگر اصولگرای ساکن تهران، انتصاب احمدیان به عنوان فردی که به سیاست‌های مقام معظم رهبری اعتقاد راسخ دارد، می‌تواند نشان‌دهنده مسیر پیش‌رو در مسائل امنیتی و سیاست خارجی باشد.
کنعانی مقدم به الجزیره گفت که انتظار تغییر و پویایی در پرونده هسته‌ای را ندارد که همچنان توسط وزارت امور خارجه در سطح سیاسی و سازمان انرژی اتمی کشور در سطح فنی و تحت نظارت شورای عالی امنیت ملی پیگیری می‌شود. وی گفت: ممکن است تاکتیک‌ها تغییر کند، اما استراتژی کلی بدون تغییر باقی بماند. آنها نیز متعهد به اجرای آن هستند. من معتقدم که برجام توسط ترامپ کشته شد و بایدن صرفا جسد آن را بر پشت خود حمل می‌کند. هفته گذشته، مقامات ارشد وزارت خارجه و سفرای ایران در سایر کشورها با رهبر معظم انقلاب اسلامی دیدار کردند. رهبر معظم انقلاب بر سیاست خارجی مبتنی بر عزت، حکمت و مصلحت تاکید کردند و در مورد مزیت‌های انعطاف‌پذیری در عین حفظ اصول تصریح کردند. کنعانی مقدم گفت: معتقدم اظهارات رهبری را می‌توان عمدتا به تلاش‌های کنونی ایران برای بهبود روابط در منطقه به‌ویژه با همسایگان عرب نسبت داد.
وی اظهار کرد: خروج شمخانی این روند را از مسیر خارج نمی‌کند. وی گفت: «کلیات سیاست خارجی توسط مقام معظم رهبری تعیین می‌شود و شورای امنیت ملی و وزارت امور خارجه آن را اجرا می‌کنند، بنابراین ما شاهد تغییر در این سیاست‌ها به‌ویژه عادی‌سازی روابط با عربستان سعودی و سایر کشورهای عربی نخواهیم بود و بنابراین تغییر در شورای عالی امنیت ملی این سیاست‌ها را تغییر نمی‌دهد و در برخی موارد ممکن است برخی پرونده‌ها تسهیل شود.»
دو سرباز متفاوت
به گزارش الجزیره رزومه کاری رئیس جدید شعام نیز توجه‌ها را به خود جلب کرده است - هم به دلیل شباهت‌ها و هم تفاوت‌های وی با سلف خود در نحوه هدایت چشم‌انداز سیاسی و نظامی ایران در طول دهه‌های گذشته. این دو مرد از زمان پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ در ایران، پایه‌های اصلی تشکیلات نظامی و امنیتی بوده‌اند. آنها همچنین از جانبازان جنگ ۸ ساله ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰ هستند و به عنوان سرباز درجات بالاتری را طی کرده‌اند. شمخانی به سمت سیاست گرایش پیدا کرد و به مدیریت موفق روابط با اردوگاه‌های محافظه‌کار، عمل‌گرا و اصلاح طلب مشهور شد. وی در سال ۲۰۱۳ توسط حسن روحانی، رئیس‌جمهور سابق میانه‌رو، به عنوان دبیر شورای امنیت ملی منصوب شد.
در همین حال، احمدیان در سپاه ارتقا یافت و رسانه‌های ایرانی او را به عنوان یک استراتژیست ارشد نظامی معرفی کردند، با وجود این وی تجربه شناخته شده‌ای در کار دولتی یا دیپلماتیک ندارد. احمدیان به طور علنی نظرات خود را در مورد سیاست خارجی عمده‌ای که در پیش خواهد گرفت، بیان نکرده است. ولی نصر، استاد روابط بین‌الملل و مطالعات خاورمیانه در دانشکده مطالعات بین‌المللی پیشرفته دانشگاه جان هاپکینز، گفت که دلایل دقیق خروج شمخانی مبهم است، اما نشانه‌ها حاکی از اختلافات است. مقام معظم رهبری روز دوشنبه پس از کناره‌گیری شمخانی از شعام، وی را به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام - مرجع داوری ایران - و به عنوان مشاور سیاسی منصوب کردند. سینا عضدی، عضو غیر‌مقیم اندیشکده شورای آتلانتیک نیز گفت شمخانی بازمانده دوران خاتمی و روحانی است، بنابراین جایگزینی او با یک مقام ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نشان از تغییرات در تشکیلات امنیتی ایران دارد. وی به الجزیره گفت که سابقه نظامی احمدیان نباید تاثیر زیادی داشته باشد، با توجه به اینکه شمخانی نیز یک افسر نیروی دریایی بود و به درجه عالی دریادار نائل شد که بالاترین درجه‌ای است که مقام معظم رهبری می‌توانند اعطا کنند.
