نیویورک‌تایمز معرفی کرد
برنده و بازنده توافق در چین
پاسخ ۷ پرسش درباره احیای رابطه ایران و عربستان
عربستان سعودی و ایران به توافقی دست یافتند که راه را برای برقراری مجدد روابط دیپلماتیک پس از یک جدایی۷ساله هموار میکند، چیزی که می‌تواند همسویی بزرگ بین رقبای منطقهای با تسهیل‌گری چین باشد. ویویان نریم در گزارشی در روزنامه نیویورک‌تایمز نوشت: بر اساس این بیانیه که توسط خبرگزاری رسمی عربستان منتشر شد، مقامات سعودی و ایرانی پس از مذاکرات هفته جاری در چین -که روابط نزدیک خود را با هر دو کشور حفظ میکند- این توافق را اعلام کردند.
رسانه‌های خبری دولتی ایران نیز از توافق خبر دادند. دو کشور توافق کردند که پیمان همکاری امنیتی و همچنین توافق‌‌‌های تجاری، سرمایه‌‌‌گذاری و فرهنگی قدیمی‌‌‌تر خود را مجدداً فعال کنند. این تغییری است که پس از سالها منازعه میان عربستان سعودی و ایران حاصل می‌شود. در این بیانیه آمده است: عربستان سعودی و ایران ظرف دو ماه سفارت‌‌‌های خود را در کشورهای یکدیگر بازگشایی خواهند کرد و هر دو کشور «احترام به حاکمیت دولت‌ها و عدم‌مداخله در امور داخلی» را تایید کردند. نقش چین در میزبانی مذاکراتی که منجر به پیشرفت در رقابت طولانی مدت منطقهای شد، اهمیت اقتصادی و سیاسی فزاینده این کشور در خاورمیانه را برجسته میکند، منطقهای که[مناسبات آن] مدت‌ها با دخالت نظامی و دیپلماتیک ایالات‌متحده شکل گرفته بود. مقامات عربستان سعودی و ایران طی دو سال گذشته در چند دور گفتوگو از جمله در عراق و عمان بدون گامی رو به جلو شرکت کرده بودند.
شی جین پینگ، رهبر ارشد چین، در ماه دسامبر از ریاض دیدن کرد؛ سفری دولتی که با استقبال مقامات سعودی مواجه شد. سعودیها اغلب از اینکه آمریکایی‌ها در حال دور شدن از منطقه هستند، آزرده خاطر هستند. وانگ‌یی، بلندپایه‌ترین مقام سیاست خارجی چین، در بیانیه‌ای در وب سایت وزارت خارجه چین اشاره کرد که پکن نقش مهمی در این توافق داشته است. وی گفت: «این پیروزی برای گفتوگو، پیروزی برای صلح است و خبر مثبت بزرگ برای جهانی است که در حال حاضر بسیار آشفته و ناآرام است و سیگنال روشنی را ارسال میکند.» وی افزود: «جهان فقط مساله اوکراین نیست و مسائل زیادی در رابطه با صلح و رفاه مردم وجود دارد که توجه جامعه بین‌‌‌المللی را می‌‌‌طلبد و باید توسط طرف‌‌‌های ذی‌‌‌ربط به‌‌‌موقع رسیدگی شود.»
محمد علیاحیا، محقق سعودی در مرکز علوم و امور بین‌‌‌الملل بلفر در هاروارد گفت که این توافق‌نامه «بازتابی از نفوذ استراتژیک فزاینده چین در منطقه است – این واقعیت که اهرم فشار زیادی بر ایرانی‌‌‌ها دارد و همچنین روابط اقتصادی بسیار عمیق و مهمی با سعودیها دارد.» وی افزود: « خلأ استراتژیک در منطقه وجود دارد و به نظر می‌رسد چینی‌ها فهمیده‌اند که چگونه از آن استفاده کنند.»
پس از سالها تنش، عربستان سعودی در سال ۲۰۱۶ روابط خود را با ایران به طور کامل قطع کرد، زمانی که معترضان پس از اعدام یک روحانی برجسته شیعه توسط عربستان سعودی به سفارت این پادشاهی در تهران حمله کردند. رقابت بین دو دولت اسلامی که کمتر از ۱۵۰ مایل از یکدیگر در سراسر خلیج فارس فاصله دارند، مدت‌هاست که سیاست و تجارت در خاورمیانه را شکل داده است. این یک بعد مذهبی دارد؛ اکثریت جمعیت عربستان سعودی سنی هستند، در حالی که جمعیت ایران اکثرا شیعه هستند.در سال‌های گذشته دو کشور شاهد درگیری‌های نیابتی در یمن، عراق و لبنان بوده‌اند، جایی که ایران از شبه نظامیان خود حمایت میکند که به ادعای مقامات سعودی منطقه را بی‌ثبات کردهاند.
تنشها در سال ۲۰۱۹ به اوج خود رسید، زمانی که حمله موشکی و پهپادی به تاسیسات نفتی مهم عربستان سعودی برای مدت کوتاهی نیمی از تولید نفت خام این کشور را مختل کرد. مقامات آمریکایی ادعا کردند که ایران مستقیماً بر این حمله نظارت داشته است. این دو کشور همچنین در یمن سابقه رویارویی دارند، جایی که ائتلاف به رهبری عربستان سعودی با شورشیان حوثی که ایران از آنها حمایت میکند می‌‌‌جنگند. مقامات سعودی همچنین بارها نسبت به برنامه هسته‌ای ایران ابراز نگرانی کرده و گفته‌اند که آنها مهم‌ترین هدف جمهوری اسلامی خواهند بود. اما طی چند سال گذشته، آنها در یکسری گفتوگو با هیات‌‌‌های ایرانی شرکت کردهاند و هر دو طرف امیدوارند تنشها را کاهش دهند.
جاناتان فولتون، کارشناس ارشد غیرمقیم برنامه‌های خاورمیانه در شورای آتلانتیک، گفت که چین همچنین خواهان ثبات در منطقه است، زیرا بیش از ۴۰درصد انرژی آن از خلیج{فارس} تامین می‌شود.او گفت: پکن با استفاده از دیپلماسی مشارکت استراتژیک خود رویکردی هوشمندانه اتخاذ کرده است و سرمایه دیپلماتیک را در هر دو سوی خلیج {فارس} ایجاد میکند. برخلاف ایالات متحده که تلاش دارد یک طرف را با طرف دیگر متوازن کند و بنابراین ظرفیت دیپلماتیک خود را محدود کرده است. علی شمخانی، رئیس شورای عالی امنیت ملی ایران به خبرگزاری نور ایران گفت که سفر ابراهیم رئیسی رئیس جمهور به چین در ماه فوریه به ایجاد فرصت برای پیشبرد مذاکرات کمک کرده است. شمخانی این مذاکرات را «صریح، شفاف، جامع و سازنده» توصیف کرد.
وی گفت که مشتاقانه منتظر روابط ایران و عربستان سعودی است تا «امنیت و ثبات منطقه» را تقویت کند. اصلاح روابط با یک دشمن منطقهای برای ایران، پس از ماه‌‌‌ها ناآرامی داخلی تسکین دهنده خواهد بود. علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت ایران در توییتی نوشت: توافق تاریخی ایران و عربستان که در چین انجام شد، پویایی منطقه را تغییر خواهد داد. وزارت خارجه اسرائیل از اظهار نظر فوری خودداری کرد. اما این خبر این فرض اسرائیل را پیچیده میکند که ترس مشترک از ایران هسته‌ای به اسرائیل کمک میکند تا روابط رسمی با عربستان سعودی را برقرار کند. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، در ماه های اخیر بارها اعلام کرده است که امیدوار است برای اولین بار روابط دیپلماتیک بین اسرائیل و عربستان سعودی را برقرار کند. این توافق در حالی صورت می‌‌‌گیرد که چین با انتشار طرح حل و فصل سیاسی برای جنگ در اوکراین و به‌‌‌روزرسانی آنچه «ابتکار امنیت جهانی» می‌‌‌خواند، تلاش میکند نقش فعال‌‌‌تری در حکمرانی جهانی ایفا کند.
مارک دوبوویتز، مدیر اجرایی بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، یک موسسه تحقیقاتی مستقر در واشنگتن، تجدید روابط ایران و عربستان را که ناشی از میانجیگری چین است، به عنوان «باخت، باخت، باخت برای منافع آمریکا» توصیف کرد. وی افزود: این نشان می‌‌‌دهد که سعودیها نسبت به حمایت واشنگتن اعتماد ندارند، ایران فرصتی برای دور کردن متحدان آمریکایی از واشنگتن برای پایان دادن به انزوای بین‌‌‌المللی خود می‌‌‌بیند و چین در حال تبدیل شدن به قطب اصلی سیاست قدرت خاورمیانه است.جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی، این تصور را رد کرد که توافق جدید نشان می‌‌‌دهد چین در حال پر کردن خلأ آمریکا در خاورمیانه است. وی با بیان اینکه عربستان سعودی آمریکا را در جریان مذاکرات با ایران قرار داده است، گفت: «من با قاطعیت این ایده را که ما در حال عقب‌‌‌نشینی در خاورمیانه هستیم، نفی می‌کنم.» کربی گفت: «ما از هر تلاشی برای کاهش تنش در منطقه حمایت می‌کنیم.»
تریتا پارسی، معاون اجرایی موسسه کوئینسی، یک گروه تحقیقاتی واشنگتن که از خویشتن‌داری ایالات متحده در خارج از کشور حمایت میکند، این توافق را «خبر خوبی برای خاورمیانه خواند، زیرا تنش‌های عربستان و ایران عامل بی‌ثباتی در منطقه بوده است.» یاسمین فاروق، محقق غیرمقیم در بنیاد کارنگی برای صلح بین‌‌‌المللی، یک گروه تحقیقاتی واشنگتن، گفت که مقامات سعودی به دنبال جایگزینی چین با آمریکا نیستند.«وقتی صحبت از دفاع و امنیت می‌شود،ریاض هنوز به زبان انگلیسی فکر میکند. اما پس از سالها احساس اینکه ایالات متحده به متحدی کمتر قابل اعتماد تبدیل شده است، آنها را به فکر گسترش اتحاد خود در هر کجا که می‌توانند انداخته است.»
اسرائیل و نتانیاهو غافلگیر شدند
چالش برای آمریکا؛ پیروزی برای چین
