تغییرات در سیاست خارجی السودانی روی فرکانس پایین است
رابطه ایران و عراق در مدار تداوم
هرچند به گفته برخی تحلیلگران، السودانی به دلیل نزدیکی به مالکی گرایش بیشتری به سمت ایران خواهد داشت، اما باید توجه کرد که السودانی، مالکی نیست و جزو نسل جدید سیاستمداران عراقی محسوب می‌شود. حتی می‌‌‌توان گفت که سیاست‌‌‌های وی در برقراری توازن بین ایران و آمریکا بیشتر با سلفش یعنی الکاظمی و العبادی نزدیک است؛ یعنی السودانی نیز مانند الکاظمی و العبادی قصد دارد استقلال کشورش را تضمین کند و چاره آن توازن در روابط با تهران و واشنگتن است.
درواقع با تغییر نظام‌‌‌های سیاسی و کابینه‌‌‌ها در کشورهای مختلف نباید انتظار داشت که کلیت سیاست خارجی آن کشور دچار تحول شود؛ چرا که برخی عناصر و مولفه‌‌‌ها در حوزه سیاست خارجی مانند متغیر ژئوپلیتیک با تغییر نظام‌‌‌های سیاسی دچار تغییر نمی‌شوند؛ یعنی ادراک حاکمان در خصوص برخی موارد تغییر نمی‌‌‌کند که در مورد عراق نیز همین مساله را شاهد هستیم. بنابراین در دوره محمد‌السودانی نیز سیاست‌‌‌های کلان عراق در بحث روابط خارجی مانند سیاست موازنه مثبت و میانجی‌گری، بالانس دو قدرت موثر در تحولات عراق یعنی ایران و عربستان، تلاش نخبگان عراقی برای کسب استقلال بیشتر و کمتر کردن وابستگی‌‌‌شان به طرف‌های منطقهای در حوزه انرژی و... از طریق متنوع‌سازی سبد سیاست خارجی و همچنین دور کردن عراق از محل منازعه قدرت‌‌‌های منطقهای و فرامنطقه‌‌‌ای تداوم خواهد یافت. اما احتمالا خط‌مشی و تاکتیک‌‌‌های السودانی با اسلاف خود متفاوت خواهد بود و در مقابل مسائل مربوط به تهران را با زبان نرم‌‌‌تری مطرح خواهد کرد و مناسبات دیپلماتیک او نیز نسبت به الکاظمی افزایش می‌یابد؛ آنچنان‌که السودانی در اولین سفرش به یک کشور غیرعربی روز سه‌‌‌شنبه به تهران سفر کرد. براساس الگوی تداوم و تغییر، اگر سیاست‌‌‌های احتمالی السودانی را مورد ارزیابی قرار دهیم، احتمالا بیشتر شاهد تداوم اصول سیاست‌‌‌خارجی عراق در دوره نخست‌‌‌وزیری السودانی در قبال مسائل مرتبط با ایران خواهیم بود و اگر هم تغییراتی صورت گیرد، در حوزه تاکتیک‌‌‌ها خواهد بود.
روابط تهران-بغداد گرم‌‌‌تر می‌شود
علی‌‌‌اکبر اسدی، پژوهشگر ارشد مسائل منطقه درباره سیاست‌‌‌های عراق السودانی در قبال ایران به روزنامه «دنیای‌اقتصاد» توضیح داد: «می‌‌‌دانیم که دولت آقای السودانی ماحصل کنار رفتن جریان صدر از پارلمان و تشکیل دولت از سوی فراکسیون اکثریتی است که در مقابل صدری‌‌‌ها قرار داشت و این فراکسیون با توجه به اینکه به ایران نزدیک‌‌‌تر است، دغدغه‌‌‌های سیاسی و امنیتی تهران را بهتر درک می‌کند.» وی افزود: «به عبارت دیگر، رویکردهای خصمانه و گرایش‌‌‌های سلبی که برخی از جریان‌‌‌ها و گروه‌‌‌ها در عراق نسبت به ایران دارند، دیگر از سوی السودانی پیگیری نمی‌شود. بر این اساس این انتظار وجود دارد که به لحاظ سیاسی و دیپلماتیک روابط طرفین گرم‌‌‌تر شود و توسعه بیشتری پیدا کند.»
به گفته این پژوهشگر مسائل منطقه، تهران و بغداد در دوره نخست‌‌‌وزیر جدید عراق تلاش خواهند کرد روابط بهتری را نسبت به سال‌های گذشته پیگیری کنند. اسدی با اشاره به اینکه ایران و عراق بیشتر به سمت بازنگری در زیرساخت‌‌‌های روابط گام خواهند برداشت، توضیح داد: «احتمالا در حوزه‌‌‌های مختلف، از حوزه سیاسی و دیپلماتیک گرفته تا مباحث اقتصادی، زیست‌‌‌محیطی و منطقهای تغییراتی در جهت مثبت رخ خواهد داد.»
عراق؛ پلی میان ایران و جهان عرب
این کارشناس مسائل عراق گفت که به لحاظ منطقهای، دولت السودانی نیز به دنبال این است که عراق به‌عنوان پلی بین ایران و جهان عرب نقش ایفا کند. البته دولت الکاظمی نیز همین رویکرد را دنبال می‌‌‌کرد؛ با این تفاوت که سلف السودانی متهم بود در حال تغییر ساختار روابط خارجی عراق به زیان ایران است. گفته می‌‌‌شد مصطفی الکاظمی سیاستی را دنبال می‌‌‌کرد که موجب فاصله گرفتن عراق از ایران و تشدید همکاری‌‌‌ها با برخی کشورهای عربی شده بود.
اسدی افزود: «دولت السودانی این ظرفیت را دارد که ضمن حفظ و بهبود روابط با ایران، نقش واقعی پل بین ایران و کشورهای عربی مانند عربستان را به‌‌‌گونه‌‌‌ای مطمئن‌‌‌تر ایفا کند.»
همچنین پژوهشگر مسائل عراق معتقد است که کلیت سیاست‌‌‌های بغداد در خصوص مسائلی همچون نقش میانجی‌گری بغداد بین تهران و ریاض، موازنه مثبت و بازی کردن در میانه کشمکش بین ایران و آمریکا کماکان حفظ خواهد شد. وی توضیح داد: «با وجود اینکه در عراق دولت و نخست‌‌‌وزیر تغییر کرده است اما این سیاست‌‌‌ها دچار تغییرات رادیکال نخواهد شد؛ زیرا به لحاظ موقعیت ژئوپلیتیک، بافت و ترکیب جمعیتی و شکنندگی در بحث سیاسی و امنیتی، عراق در وضعیت خاصی قرار دارد و هر دولتی که در بغداد روی کار بیاید، باید رویکرد متوازنی را در عرصه سیاست خارجی در قبال ایران در پیش بگیرد.»
تداوم بر تغییر می‌چربد
علیرضا مجیدی، دیگر کارشناس مسائل عراق نیز در پاسخ به روزنامه «دنیای‌اقتصاد» در مورد اینکه سیاست‌‌‌های بغداد در قبال تهران در دوره محمد السودانی بیشتر دچار تغییر می‌شود یا تداوم خواهد داشت، گفت: «به نظر من اغلب این سیاست‌‌‌ها تداوم خواهد داشت.» وی ادامه داد: «ایران از سیاست‌‌‌های دوره الکاظمی رضایت داشت و تغییر این سیاست‌‌‌ها نه به نفع عراق است و نه ساختار عراق اجازه می‌دهد که تغییری رخ دهد.» مجیدی با اشاره به اینکه شاید در برخی حوزه‌‌‌ها شاهد تغییر باشیم، توضیح داد: «ایران خواستار آن است که دولت مرکزی عراق بر تمامی مرزها سیطره داشته باشد. خود بغداد نیز به دنبال همین رویکرد است. در واقع در این خصوص طرف حساب ایران، بغداد نیست، بلکه اربیل است. البته فعلا زور دولت السودانی هم نمی‌رسد که بخواهد این خواسته را محقق کند.» به گفته این پژوهشگر با توجه به اینکه هنوز فرماندهان نظامی در عراق به‌ویژه ریاست حشدالشعبی تعیین نشده‌‌‌اند، شاید ایران بتواند بر این روند تاثیرگذار باشد. وی معتقد است که در سیاست‌‌‌های کلان دیپلماتیک عراق تغییری رخ نمی‌‌‌دهد و فقط ممکن است در سیاست‌‌‌های امنیتی و نظامی شاهد برخی تحولات باشیم.
