رئیس جمهور عراق در دیدار با روحانی مطرح کرد
ایده بغداد برای نظام جدید منطقه‌ای
برهم صالح: مطمئنا عراق بخشی از ساز‌و‌کار تحریم یا اعمال هر گونه سیاست‌های خصمانه علیه ایران نخواهد بود
عكس: president.ir
حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران در دیدار با همتای عراقی خود با اشاره به روابط تجاری دو کشور که در حال حاضر سالانه حدود ۱۲ میلیارد دلار است ابراز امیدواری کرد که این رقم با تلاش و همکاری گسترده مسوولان دو کشور در مدت زمانی کوتاه به ۲۰ میلیارد دلار در سال برسد. روحانی همچنین اجرای خط آهن شلمچه به بصره را در آینده نزدیک امکان‌پذیر دانست و تاکید کرد که با اجرای این طرح علاوه‌بر توسعه روابط تجاری، مردم دو کشور و زائران اربعین هم می‌توانند به راحتی از آن استفاده کنند.
ایجاد نظم منطقه‌ای جدید
برهم صالح، رئیس‌جمهور عراق نیز در این دیدار با بیان اینکه متاسفانه امروز در منطقه شاهد شرایط تاسف‌بار و درگیری‌ها و کشمکش‌های بی‌فایده هستیم، تاکید کرد: «باید شرایط جدید و نظام منطقه‌ای باثباتی را ایجاد کنیم که مبتنی‌بر همگرایی و منافع ملت‌ها باشد و مطمئنا جمهوری اسلامی ایران در این راستا نقشی محوری دارد.» به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، برهم صالح در نشست خبری مشترک با روحانی با تاکید بر اینکه زمان آن رسیده که در منطقه نظام منطقه‌ای جدیدی شکل گیرد که تامین‌کننده منافع ملت‌ها باشد، ادامه داد: «در این راستا اهمیت بالایی برای نقش جمهوری اسلامی ایران قائل هستیم و همچنین عراق باید نقش مهم و محوری در این خصوص داشته باشد.» رئیس‌جمهور عراق با بیان اینکه عراق باید به عرصه‌ای برای اشتراک منافع ملت‌های منطقه تبدیل شود، نه میدانی برای کشمکش اراده‌های متناقض، افزود: «نظام جدید منطقه‌ای باید مبتنی‌بر همگرایی سیاسی و همکاری ملت‌ها باشد که در این راستا استقلال و حاکمیت کشورها محترم و مقدم شمرده شود.» وی ادامه داد: «در همین چارچوب باید منافع ملت‌ها و کشورها را بر هر ملاحظه‌ای مقدم بداریم و در همین راستا از وزارتخانه‌های خارجه و صنایع می‌خواهم که فعالیت‌های مشترک را گسترش دهند.» رئیس‌جمهور عراق با بیان اینکه امیدوارم در خلال پروژه‌های مرتبط ساختن خطوط راه‌آهن بین دو کشور، فضایی ایجاد شود که عراق نقشی فراتر در منطقه و زمینه‌ای برای برقراری ارتباط بین کشورها داشته باشد، افزود: «در این صورت کشورهای منطقه از نزاع بر سر مسائل بی‌اساس دست کشیده و به سمت مسائل مهم‌تر برای جوانان سوق می‌یابند.»
مخالفت عراق با تحریم‌ها
رئیس‌جمهور عراق در ادامه دیدارش با حسن روحانی، با اشاره به ضرورت توسعه و تقویت همکاری‌های ایران و عراق برای مقابله با تروریسم، افراط‌گرایی و تکفیر در منطقه گفت: «مطمئنا عراق بخشی از ساز‌و‌کار تحریم یا اعمال هر گونه سیاست‌های خصمانه علیه ایران نخواهد بود.» همزمان فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در تماس تلفنی با عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق، حمایت اتحادیه اروپا از عراق را در مواجهه با عواقبی که ممکن است این کشور در نتیجه تحریم‌های ایران با آنها دست و پنجه نرم کند، اعلام کرد. به گزارش «ایسنا» شبکه خبری رووداو با استناد به گزارش دفتر نخست‌وزیر عراق از این تماس تلفنی، گزارش داد که رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا به عادل‌عبدالمهدی گفت: «اتحادیه اروپا علاوه‌بر حمایت از موضع عراق در برابر تحریم‌های آمریکا علیه ایران، آمادگی دارد تا از عراق در برابر عواقب این تحریم‌ها حمایت کند.» ایالات‌متحده آمریکا معافیتی موقت از تحریم‌های ایران داده است که به موجب آن عراق باید تا پایان ماه دسامبر واردات گاز طبیعی و برق از ایران را متوقف کند. بغداد حدود ۱۳۰۰ مگاوات برق از ایران وارد می‌کند و شبکه نیروی تحت فشار آن با سختی‌هایی برای پیدا کردن منبعی جایگزین روبه‌رو است.
گام جدید توسعه مناسبات
حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران روز شنبه به طور رسمی از برهم صالح، رئیس‌جمهور عراق در مجموعه تاریخی-فرهنگی سعدآباد استقبال کرد. تهران با استقبال گرم از برهم صالح نشان داد می‌خواهد وی را در جایگاه مام جلال ببیند؛ یعنی دوستی برای تمام فصول و متحدی وفادار و استراتژیک. روحانی نیز در سخنانش نسبت به انتخاب برهم صالح ابراز خشنودی کرد و گفت: «خوشحالیم که امروز شخصیتی در عراق به‌عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شده که نسبت به مسائل منطقه و روابط دو کشور آگاهی کامل دارد.» رئیس‌جمهور ادامه داد: «تسهیل در سرمایه‌گذاری‌های مشترک و توسعه تجارت موجب گسترش مناسبات اقتصادی و تجاری تهران-بغداد خواهد بود.» وی سفر رئیس‌جمهور عراق به تهران را گامی جدید در توسعه مناسبات همه‌جانبه دو کشور در زمینه‌های مختلف برشمرد و گفت: «جمهوری اسلامی ایران نسبت به مسوولیت همسایگی و برادری با دولت و ملت عراق آگاه است و تردید نداریم که توفیق عراق در ایجاد امنیت کامل و توسعه به نفع دو کشور، دو ملت و منطقه خواهد بود.» روحانی گسترش روابط بانکی را در توسعه روابط تجاری و اقتصادی دو کشور حائز اهمیت دانست و با اشاره به تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ملت ایران گفت: «اکنون ثابت شده که آمریکایی‌ها هرگز در آن قدرتی که تصور می‌کنند، نیستند و باید به خوبی بدانند که ایران و عراق مناسبات تاریخی و عمیقی با هم دارند.» رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه ایران و عراق همواره دوستانه در کنار هم قرار داشته و روابط خود را براساس معاهدات بین‌المللی شکل داده‌اند، گفت: «اقدام امروز دولت آمریکا برخلاف توافقات بین‌المللی و قطعنامه‌های سازمان ملل است و مطمئنا در این مسیر پشیمان خواهد شد.» او افزود: «جمهوری اسلامی ایران خواهان برقراری روابط برادرانه و صمیمانه با همه همسایگان خود است.»
همچنین طی این دیدار رئیس‌جمهور عراق با اشاره به حمایت‌های دولت و ملت ایران از مردم عراق در مبارزه با نظام دیکتاتوری صدام در سال‌های گذشته و نیز جنگ علیه تروریسم و داعش، بر ضرورت توسعه روابط تهران، بغداد در راستای تامین منافع و رفاه دو ملت، تاکید کرد و گفت: «امروز گذشته از پیوندهای دوستانه و قلبی دو ملت، مصالح و منافع عراق را در توسعه روزافزون مناسبات با ایران می‌بینیم.» برهم صالح با اشاره به توسعه همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه ایران و عراق در زمینه‌های مختلف تجاری، اقتصادی و زیرساختی گفت: «ارتباط خطوط راه‌آهن دو کشور و ایجاد مناطق مشترک تجاری و صنعتی می‌تواند در توسعه روابط اقتصادی فی‌مابین تاثیر مثبتی داشته باشد.» در ادامه نیز روحانی در نشست خبری مشترک با همتای عراقی خود مساله لایروبی در اروند رود و شط‌العرب را برای دو کشور حائز اهمیت برشمرد و تاکید کرد: «این اقدام باعث آبادانی بیشتر خرمشهر، آبادان، بصره و فاو خواهد شد.»
تاکید بر حل مشکل ریزگردها
روحانی، مساله محیط زیست را نیز از دیگر مسائل حائز اهمیت برای دو کشور خواند و افزود: «امروز بخشی از مردم ما در مرزهای غربی و جنوبی با مشکل ریزگردها مواجهند و این مشکل و معضل با همکاری دو کشور باید حل و فصل شود.» رئیس‌جمهور با ابراز خرسندی از قول مساعد رئیس‌جمهور عراق گفت: «رئیس‌جمهور عراق وعده دادند که شخصا این موضوع را پیگیری خواهند کرد و بی‌تردید همان‌طور که دو کشور با کمک یکدیگر موفق شدند مردم را از رنج داعش نجات دهند، اکنون نیز با کمک یکدیگر می‌توانند مردم دو کشور را از رنج ریزگردها رهایی و نجات دهند.» روحانی ایجاد یک منطقه آزاد تجاری میان دو کشور را از دیگر موضوعات مورد توافق در نشست هیات‌های عالی‌رتبه ایران و عراق ذکر کرد.
رئیس‌جمهور در ادامه به همکاری‌های منطقه‌ای دو کشور اشاره کرد و گفت: «ایران و عراق، تقویت ثبات و امنیت منطقه را به نفع مردم منطقه می‌دانند و معتقدند که کشورهای منطقه بدون نیاز به مداخله خارجی و با گسترش همکاری‌های مشترک، قادرند امنیت و ثبات منطقه را تامین کنند.» روحانی ابراز امیدواری کرد که با تلاش مشترک کشورهای منطقه و به‌ویژه دو کشور ایران و عراق، امنیت و ثبات منطقه تقویت شود و جنگ ویرانگر و ظالمانه یمن پایان یابد و ثبات و امنیت در سوریه و کل منطقه ایجاد شود.
پیام روشن بغداد
رئیس‌جمهور عراق نیز در این نشست خبری گفت: «امروز پیامی روشن از بغداد آورده‌ام که در عراق اهمیت روابط با جمهوری اسلامی ایران را درک می‌کنیم و این روابط فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی بین دو کشور، ریشه در تاریخ دارد.» برهم صالح با تاکید بر اینکه ایجاد مناطق تجاری آزاد مرزی اهمیت بسیاری دارد، گفت: «مرتبط ساختن خطوط راه‌آهن بین دو کشور کمک فراوانی به جابه‌جایی زوار می‌کند و همچنین اقدام مهمی برای زیرساخت‌های اقتصادی و تجاری بین دو کشور است.» وی در نهایت با اشاره به اصول ثابت و دیگر متغیرها در روابط دو کشور، تاکید کرد: «اصول ثابت برای ما روشن است و این اصول، روابط نیرومند و دوستی نزدیک دو ملت، برای خدمت به دو کشور و منطقه است.»
دیدار با شمخانی
همچنین علی شمخانی، نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز روز گذشته با برهم صالح رئیس‌جمهور عراق که به تهران سفر کرده است، دیدار و گفت‌وگو کرد. به گزارش «ایسنا» شمخانی با اشاره به روابط گسترده، عمیق و راهبردی میان تهران و بغداد در عرصه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی تاکید کرد: «طراحی‌های متعدد آمریکا و برخی کشورهای مرتجع منطقه برای برهم زدن روابط دوستانه میان دو ملت راه به جایی نخواهد برد.» برهم صالح نیز با اشاره به رفع فتنه تروریسم داعشی در عراق و قرار گرفتن این کشور در شرایطی جدید گفت: «عراق نسبت به اقدامات مغایر امنیت منطقه‌ای و اقدامات مخرب برخی کشورها برای ایجاد بی‌ثباتی و ناامنی در عراق یا تضعیف کشورها به‌وسیله تحریم‌های غیر‌قانونی حساس بوده و با هر تلاشی که در مسیر ضربه زدن به اتحاد دو کشور باشد قاطعانه مقابله خواهد کرد.»
هدف سفر برهم صالح به تهران
عبدالرسول دیوسالار
کارشناس مسائل بین‌الملل
در سال‌های پس از تهاجم آمریکا، عراق به‌دلیل ضعف دولت مرکزی به مهم‌ترین بستر رقابت‌های منطقه‌ای به‌ویژه جنگ‌های نیابتی و برخوردهای هویتی در خاورمیانه مبدل شد. تا زمان استمرار این ویژگی بستربودگی عراق، همچنان قدرت‌های بزرگ‌تری همچون عربستان، ایران، ترکیه و قدرت‌های فرامنطقه‌ای، گزینه عراق را به عنوان یکی از نقاط مدیریت برخورد منافع متعارضشان پیش‌رو خواهند داشت. بنابراین بدیهی به‌نظر می‌رسد که اگر دولت عراق به‌دنبال بهبود وضعیت معیشتی مردم و ارتقای سطح امنیتی خود باشد نیاز دارد این ویژگی بستربودگی را از میان بردارد. سخنان روز گذشته رئیس‌جمهور عراق را بر این مبنا بهتر می‌توان درک کرد. اما واقعیت این است که تحقق این آرزو، نیازمند الزامات متعددی است که دولت کنونی عراق فاقد بخش اعظم آنها است. حتی اگر بپذیریم که نسل جدیدی از سیاستمداران هوشمند عراقی قادر خواهند بود با دور کردن خود از تعارضات میان قدرت‌های منطقه‌ای در دام بازی آنها نیفتند، اما همچنان ضعف المان‌های قدرت در عراق آنچنان جدی و بحران‌های منطقه‌ای در خاورمیانه در نبود یک نظم کارآمد منطقه‌ای آنچنان زیاد است که به نظر عبور موفقیت‌آمیز عراق از این شرایط را بسیار دشوار می‌سازد. در عین حال نباید فراموش کرد، تبدیل عراق به بستر همکاری در ازای بستر جنگ نیابتی، حتی اگر به کاهش توان مانور نظامی ایران در منطقه بینجامد، می‌تواند در یک چشم‌انداز بلندمدت منافع ایران را بیشتر تامین کند.
ارسال نظر