دلمشغولی‌های این روزهای میانجی‌گر

وزیر خارجه عراق پیش از این گفته بود بغداد همه توان خود را برای ایجاد فرصت‌‌‌های مناسب جهت حصول تفاهم بین ایران و عربستان به کار خواهد گرفت. اوایل تیر ماه سال‌جاری، «مصطفی الکاظمی» نخست‌‌‌وزیر پیشین عراق، در همین راستا سفرهایی به عربستان سعودی و ایران داشت. محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر جدید عراق نیز در اولین نشست خبری خود گفت که امیدوار به تداوم میزبانی از گفت‌‌‌وگوهای ایران ‌‌‌ و عربستان در بغداد در دوره نخست‌‌‌وزیری‌‌‌اش است. وی تاکید کرد که پیام‌هایی مبنی بر اهتمام به تداوم تلاش‌‌‌های بغداد برای تسهیل گفت‌‌‌وگو میان ریاض و تهران دریافت کرده است. السودانی بدون پرداختن به جزئیات گفت: از ما درخواست شد که به این تلاش‌ها ادامه دهیم. همچنین عبداللطیف رشید ، رئیس‌جمهور جدید عراق در گفت‌‌‌وگو با شبکه قطری الجزیره گفت که کشورش به میانجی‌گری میان عربستان و ایران ادامه می‌دهد و نشست‌ها ادامه دارد اما نتایج در دست دو کشور است.

ایران و عربستان بعد از قطع روابط دیپلماتیک دو کشور در دی ماه ۱۳۹۴، از فروردین ۱۴۰۰ گفت‌‌‌وگوهایی را در سطح امنیتی آغاز کرده‌‌‌اند. چهار دور این مذاکرات سال گذشته برگزار شد. دور پنجم این گفت‌‌‌و‌‌‌گوها اوایل اردیبهشت‌‌‌ماه سال‌جاری در بغداد برگزار شد. با این حال از آن تاریخ و به خصوص از اواخر شهریور ماه که ناآرامی‌ها در ایران آغاز شد، زمینه برای بروز اختلال در این مذاکرات فراهم شد. مقامات جمهوری اسلامی ایران تلویزیون سعودی ایران‌اینترنشنال را عامل جهت‌دهی به ناآرامی‌ها دانسته‌اند و به ریاض هشدار دادند که ادامه این روند با واکنش قاطع تهران همراه خواهد شد.

در این خصوص، فرمانده کل سپاه پاسداران روز دوشنبه ۲۵ مهر در رزمایش اقتدار سپاه در منطقه عمومی ارس با اشاره مستقیم به نقش عربستان در حمایت از تلویزیون ایران اینترنشنال گفت: رژیم آل سعود از بازی رسانه‌‌‌ای با جوانان و ملت غیور ایران اسلامی دست بردارد، آنها آشکارا به دنبال تحریک جوانان ما هستند و اتمام حجت می‌‌‌کنیم که این رسانه‌‌‌ها را کنترل کنند وگرنه دود آن به چشم خودشان خواهد رفت و توجه داشته باشند که شما وارد این قضیه شده‌‌‌اید و بدانید آسیب‌‌‌پذیر هستید، بهتر است مراقب باشید.

با وجود اینکه وزیر خارجه عربستان در گفت‌وگو با تلویزیون العربیه اعلام کرد که ریاض در امور داخلی کشورها مداخله نمی‌کند و عبدالرحمن الجمعه نماینده دائم عربستان در اتحادیه عرب نیز تاکید کرد که ایران همسایه ماست و عربستان همواره برای رسیدن به توافق با ایران دستش به سوی این کشور دراز است، اما این مساله باعث نشد تا نقش عربستان در تاثیرگذاری بر اعتراضات در ایران از دید مقامات تصمیم‌گیرنده در تهران کمرنگ شود و همچنان تا روشن شدن ابعاد آن، بازگشت مقامات امنیتی ایران و عربستان به میز گفت‌وگوها امری دور از ذهن است و این مساله می‌تواند موجبات دلمشغولی بیشتر بغداد را فراهم کند.

عراق در طول نزدیک به این دو سال در تلاش بود تا از میانجی‌گری برای سیاست خارجی خود اعتبار بخرد و کسب منزلت کند و همزمان نسبت به رفع نگرانی‌های امنیتی از سوی دو قدرت منطقه‌ای یعنی ایران و عربستان در زمین عراق اهتمام ورزد. چرا که هرگونه افزایش سطح تنش بین تهران و ریاض، عراق را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و این مساله می‌تواند مجددا باعث نگرانی‌های امنیتی و دلمشغولی برای تصمیم‌گیرندگان در منطقه سبز بغداد باشد. چند مرحله عملیات موشکی و پهپادی سپاه به مقرهای احزاب کرد در اقلیم کردستان عراق و طرح برخی گمانه‌زنی‌ها مبنی بر برخورد سخت در شمال عراق موجب شده تا بغداد بیش از پیش به اهمیت عنصر ثبات در روابط ایران و عربستان سعودی پی ببرد.

در این شرایط است که ظهور متغیرتحولات داخلی در ایران نه تنها باعث شده تا مذاکرات متوقف شود و ایران و عربستان مجددا در فضای تنش قرار بگیرند، بلکه این مساله باعث تاثیرگذاری بر سایر موضوعات از جمله در حوزه برجام شده که می‌تواند پای یک متغیر تنش‌زای بزرگ‌تر را بر سر عراق آوار کند. این متغیر قرار گرفتن ایران و آمریکا در فضای تصاعد بحران است که در طول این سال‌ها عراق در تیررس آن قرار گرفته است. از این زاویه است که مقامات عراق در تلاش هستند تا با تقویت تلاش‌های میانجی‌گرایانه تهران و ریاض را به بازگشت به میز مذاکره و مهم‌تر از آن رسیدن به توافق برای بازگشایی سفارتخانه‌ها متقاعدکنند که بتوان تنش‌ها و چالش‌های روابط را در یک فضای عقلانی‌تر حل و فصل کرد.