درخواست ایران برای توقف تحقیقات آژانس تا حد زیادی ریشه در سابقه مذاکرات و اجرای برجام در گذشته دارد. به موازات پایان مذاکرات هسته‌‌ای در ژوئیه ۲۰۱۵ میلادی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روی نقشه راهی برای شفاف‌سازی موضوعات باقی‌مانده درباره ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌‌ای ایران توافق کردند. بازگشایی این موضوع در سال ۲۰۱۹ میلادی البته با عنوانی تازه پس از آنکه ایران تعلیق بخشی از تعهدات برجامی خود را در اقدامی تلافی‌جویانه در برابر خروج دولت ترامپ در ماه مه ۲۰۱۸ میلادی از برجام آغاز کرد این شبهه را در میان سیاستگذاران تهران به وجود آورد که ادعای آژانس ممکن است ریشه سیاسی داشته باشد. استقبال از بازگشت به انطباق کامل با برجام بدون بسته شدن تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصمیمی از نظر سیاسی خطرناک برای سیاستگذاران ایرانی به دلایل متعدد خواهد بود.

نخست آنکه توافق هسته‌‌ای چیزی بیش از یک توافق بر سر کاهش تحریم‌ها برای تهران در سال ۲۰۱۵ بود و اکنون نیز به همین شکل باقی مانده است. عادی‌سازی پرونده هسته‌‌ای ایران نیز عامل مهمی در محاسبات ایران بود و همچنان در تصمیم آن کشور برای پیوستن مجدد به توافق ادامه دارد. دوم آنکه از نظر ایران تسویه نشدن مطالبات معوق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با از بین بردن منافع اقتصادی این توافق ارزش مورد انتظار برجام را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.

عدم قطعیت درباره نتیجه تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی احتمال اجرای قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد (UNSC) و اعمال مجدد تحریم‌های چندجانبه و یک‌جانبه علیه ایران، بانک‌ها و شرکت‌‌های خارجی بزرگ همکاری‌کننده با ایران را افزایش داده و سایر نهاد‌‌های مالی و تجاری را از ایجاد روابط تجاری طولانی‌مدت با ایران باز‌می‌‌دارد. سومین دلیل آنکه سیاست داخلی عاملی اساسی و تعیین‌کننده است که نشان می‌دهد چرا سیاستگذاران فعلی در ایران نیاز دارند تحقیقات آژانس پیش از بازگشت به پایبندی کامل به توافق بسته شود. سیاستمداران محافظه‌کاری که در حال حاضر با دولت رئیسی متحد شده‌‌اند یا در صفوف سیاسی دولت رئیسی قرار دارند، منتقدان تند دولت روحانی به دلیل موافقت با توافق هسته‌‌ای به زعم آنان نامتعادل و معیوب بودند. آنان از برجام به دلیل آنکه مزایای اقتصادی برای ایران نداشته و به دلیل سازوکار‌‌های اجرایی ناکافی و نابرابر و فقدان ضمانت برای تضمین دوام آن،  ابراز تاسف کرده‌اند.

اخبار مرتبط