با گذشت ۶ماه از حمله روسیه به اوکراین، وزیرخارجه ایران با بسته ابتکار صلح میان روسیه و طرف‌های غربی راهی مسکو شده تا راهکارهای پایان بخشیدن به بحران اوکراین را با مقامات کرملین درمیان بگذارد. حسین امیرعبداللهیان هدف اصلی از سفر به مسکو را تلاش برای حل بحران اوکراین براساس درخواست به‌عمل آمده از جمهوری‌اسلامی ایران اعلام کرده است. معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور ایران هم در توییتی این ابتکار را به درخواست یکی از روسای ارشد اروپای‌غربی خوانده است. نزدیکی ایران و روسیه، افزایش سطح همکاری‌ها و بی‌طرفی فعال ایران در جنگ اوکراین از اصلی‌ترین دلایل انتخاب ایران به‌عنوان انتقال‌دهنده پیام غربی‌ها به مسکو بوده است.

در همین ارتباط، وزیرخارجه ایران ظهر روز چهارشنبه با همتای روسی خود در مسکو دیدار کرد. این سومین سفر حسین امیرعبداللهیان در طول یک سال‌گذشته است. وی در نشست خبری با سرگئی لاوروف همتای روس گفت: در گفت‌‌‌‌‌‌وگوهای امروز حامل پیام یکی از رهبران اروپایی و درخواست آنها از آیت‌الله رئیسی در موضوع اوکراین بودیم. ایده‌‌‌‌‌‌هایی برای کمک به برقراری صلح و آرامش و توقف جنگ در اوکراین مطرح است و این ایده‌‌‌‌‌‌ها را با لاوروف مطرح کردیم. ایران مواضع خود را درخصوص اوکراین در عالی‌ترین سطح به روشنی بیان کرده است.

وزیرخارجه بیان کرد: در مساله اوکراین درخصوص برخی از موضوعات انسانی نیز صحبت کردیم، از جمله مساله اسرا که مورد‌توجه جدی است و همچنین درخصوص رویدادهای اخیر در ارتباط با نیروگاه هسته‌‌‌‌‌‌ای اوکراین نگرانی جامعه جهانی در این مساله را مورد‌توجه قرار دادیم. سرگئی لاوروف نیز در این نشست خبری اعلام کرد: ایران آماده کمک به حل وضعیت نیروگاه زاپوریژیا و مناطق اطراف آن است. امیرعبداللهیان عصر روز سه‌‌‌‌‌‌شنبه پیش از سفر به مسکو درخصوص اهدافش از سفر به روسیه اظهار کرد: هدف اصلی از سفر به مسکو تلاش برای حل بحران اوکراین براساس درخواست به‌عمل آمده از جمهوری‌اسلامی ایران است. برخی طرف‌‌‌‌‌‌های غربی خواهان نقش‌‌‌‌‌‌آفرینی فعال تهران در این موضوع هستند. وزیر امورخارجه افزود: پیگیری مناسبات دوجانبه و موضوع افغانستان نیز در دستور کار مذاکراتی این سفر است.

کنش فعال ایران در جنگ اوکراین

در بحران اوکراین جمهوری‌اسلامی ایران بارها بر آمادگی میانجی‌گری بین روسیه و اوکراین تاکید کرده و در گفت‌‌‌‌‌‌وگوی تلفنی امیرعبداللهیان با لاوروف در ۲۹ اردیبهشت‌ماه نیز وزیر امورخارجه ایران بار دیگر آمادگی ایران را برای میانجی‌گری بین روسیه و اوکراین اعلام کرد. از سوی دیگر وزیر امورخارجه ایران تاکنون دوبار حامل پیام وزیرخارجه اوکراین برای مقامات روس بوده است. امیرعبداللهیان ۱۸ اردیبهشت‌ماه در نشست خبری مشترک با وزیرخارجه لهستان در این‌باره گفت: مذاکرات سیاسی اوکراین و روسیه باید منجر به توقف هرچه سریع‌تر جنگ و برقراری آتش‌‌‌‌‌‌بس در این کشور شود. سه‌بار با وزیرخارجه اوکراین درباره تحولات این کشور گفت‌‌‌‌‌‌وگوی تلفنی داشتم و در دو مرحله در دیدارهایم با لاوروف در حاشیه نشست وزرای‌خارجه کشورهای همسایه افغانستان در شهر تونشی چین و در سفرم به مسکو حامل پیام وزیرخارجه اوکراین مبنی‌بر درخواست آتش‌بس و آمادگی برای گفت‌‌‌‌‌‌وگو و توافق بودم و به تلاش‌های خودمان در این مسیر ادامه می‌دهیم و امیدواریم شاهد صلح، ثبات و امنیت در تمام مناطق جهان باشیم.

در گفت‌‌‌‌‌‌وگوی رئیسی با پوتین در ۱۸اردیبهشت‌ ماه رئیس‌جمهور ایران نیز با ابراز امیدواری نسبت به پایان‌یافتن هرچه سریع‌تر درگیری‌‌‌‌‌‌ها در اوکراین، بر اهمیت راه‌‌‌‌‌‌حل دیپلماتیک در این رابطه تاکید و اظهار کرد که جمهوری‌اسلامی ایران آمادگی دارد ظرفیت‌های خود را برای کمک به حل و فصل دیپلماتیک جنگ به‌کار ببندد. در سفری هم که لاوروف در اول و دوم تیر‌ماه به تهران داشت بحث مخالفت ایران با جنگ در اوکراین و آمادگی برای میانجی‌گری مطرح شد. ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور فدراسیون روسیه هم برای پنجمین‌بار در طول دوران ریاستش بر کرملین و برای بار نخست در دولت سیزدهم ۲۸تیر‌ماه به تهران آمد و با رایزنی با آیت‌الله رئیسی، در هفتمین نشست سران روند آستانه شرکت کرد. وی همچنین با رهبر معظم انقلاب دیدار و گفت‌‌‌‌‌‌وگو کرد.

مکرون از رئیسی چه خواسته بود؟

همزمان با سفر وزیرخارجه ایران به مسکو، معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهوری از درخواست یکی از روسای ارشد اروپای‌غربی برای میانجی‌گری سید‌ابراهیم رئیسی در جنگ روسیه و اوکراین خبر داد. محمد جمشیدی صبح روز چهارشنبه در توییتر نوشت: یکی از روسای ارشد اروپای‌غربی از آیت‌الله رئیسی درخواست کرده بود که برای میانجی‌گری جنگ در اروپا کمک کند، پس از مجموعه‌‌‌‌‌‌ای از رایزنی‌‌‌‌‌‌ها، یک ابتکار صلح در کنار یک پیام مهم توسط وزیرخارجه آقای امیرعبداللهیان به مسکو ارسال شد. در پی انتشار این توییت، خبرنگار «ایسنا» کسب اطلاع کرده است که مقام ارشد اروپایی که خواستار میانجی‌گری رئیس‌جمهوری ایران شده است، امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه است. امانوئل مکرون از ابتدای بحران اوکراین تاکنون رایزنی‌های گسترده‌ای را برای پایان بخشیدن به این جنگ انجام داده است.

موضوعات مورد رایزنی

سفیر ایران در مسکو نیز در اظهاراتی به برنامه سفر امیرعبداللهیان به مسکو پرداخت. به گزارش «ایسنا» کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه در اظهاراتی در جمع خبرنگاران درخصوص سفر امیرعبداللهیان به مسکو گفت: روابط ایران و روسیه روزبه‌روز درحال گسترده‌شدن است و موضوعات بسیار گسترده‌ای برای گفت‌‌‌‌‌‌وگو‌ها داریم و این امر نیازمند این است که مسوولان دو کشور دیدارهای متناوب و نزدیکی داشته باشند. وی گفت: بخشی از کشورهای اروپایی با توجه به روابط نزدیک جمهوری‌اسلامی ایران، خواهان این هستند که ایران در این‌خصوص ایفای نقش کند. البته همان‌طور که در کلام رهبری در ابتدای این مساله هم بود، این بود که ما اساسا با جنگ و خونریزی خیلی موافق نیستیم و به‌دنبال این هستیم که کاهش تنش ایجاد شود، اگرچه مقام‌معظم رهبری در دیداری که با جناب آقای پوتین داشتند، منطق این بحث را هم به شکل شفاف بیان کردند.

سفیر ایران در مسکو تاکید کرد: نکته بعدی در مسائل منطقه‌‌‌‌‌‌ای به مسائل افغانستان، مباحث مربوط به سوریه و مسائل مربوط به غرب آسیا برمی‌گردد که در این‌خصوص نیز نیازمند این هستیم که با توجه به ایفای نقش مهمی که جمهوری‌اسلامی ایران دارد و نقشی که روسیه هم در مبارزه با تروریسم دارد، با همدیگر گفت‌‌‌‌‌‌وگوهایی را داشته باشیم. جلالی درخصوص روابط دوجانبه تهران-مسکو نیز گفت: خوشبختانه در این مورد ارتباطات ما ارتباط بسیار وسیع است، در بحث تجارت ما با یک افزایش تجارت با روسیه مواجه هستیم. از طرف دیگر ما به‌دنبال تحقق کریدور شمال به جنوب هستیم که در این‌خصوص گفت‌وگوهای بسیار زیادی بین مسوولان دو کشور انجام‌شده است و در آینده نزدیک هم نمایندگان روسای‌جمهور سه کشور ایران، روسیه و جمهوری‌آذربایجان در باکو جمع خواهند شد تا این ریل باقی‌مانده از کریدور شمال به جنوب را که رشت-آستارا باشد، عملیات اجرایی‌شدنش را انجام دهند. وی افزود: در کنار این‌ها ما بحث قرارداد ۲۵‌ساله را با روسیه داریم. ما پیش‌نویس را به طرف روس ارائه کردیم، طرف روس نظرات خودش را به ما اعلام کرده و طبیعی است که این مساله در حال بررسی است.