سامانه هندی ۶۰ درصد استان‌های کشور را فرا گرفت
پازل نجات شهرها از سیلاب
سامانه «مونسون» ۶۰ درصد استان‌های کشور را درگیر کرد
تاب‌آوری «صفر» تهران حتی مقابل باران
بلای طبیعی بدون تلفات با واکنش سریع امارات
بررسی تبعات زیست محیطی سیاست‌های آبی
عکس: علیرضا معصومی، ایسنا
این سامانه بارشی که پیش از این در هند فعال بوده از روز یکشنبه گذشته باعث افزایش قابل توجه حجم بارندگی‌‌ها در اغلب نقاط جنوب شرق ایران شد تا جایی که در استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان و فارس و هرمزگان باعث جاری شدن سیلاب در برخی مناطق و خسارات بسیاری به این مناطق شد. این سامانه از بامداد روز پنج‌شنبه با ورود به استان تهران و سه استان دیگر تا لحظه انتشار این گزارش موجب مرگ بیش از ۳۴تن و مفقود شدن ۲۰ نفر شده است. به گفته پیر‌حسین کولیوند، رئیس جمعیت هلال احمر در حال حاضر۱۸ استان کشور ازجمله استان‌های سیستان و بلوچستان، اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، کرمان، یزد، فارس، بوشهر، سمنان، البرز، قزوین، قم، تهران، زنجان، گیلان، مازندران، گلستان و شمال خراسان شمالی، هرمزگان و خوزستان، گرفتار سیلاب هستند. در همین حال بنا براعلام رئیس سازمان امداد و نجات ایران مسیل در مجموع ۱۸ استان، ۱۰۰ شهر و ۳۰۰ روستا را در نوردیده است.
درهمین حال سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران برای سه روز آینده با توجه به پیش‌بینی بارش شدید باران و احتمال جاری شدن سیل آماده‌باش اعلام کرده است. از سوی دیگر برای سیستان و بلوچستان، کرمان، فارس، اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان هشدار قرمز سازمان هواشناسی صادر شده است. سازمان هواشناسی همچنین از تداوم و گسترش بارش‌های موسمی در کشور خبر داده و در خصوص بارش‌های سیل‌آسا در ۲۶ استان هشدار صادر کرده است. براساس گزارش‌ها این وضعیت تا روز دوشنبه ادامه خواهد داشت. دراین بین استان تهران متحمل خسارت‌های جانی و مالی بسیاری خصوصا در منطقه امام‌زاده داوود، فیروزکوه، دماوند، رودهن و پاکدشت شده است. بنابراعلام محسن منصوری، استاندار تهران، در جریان سیلاب فیروزکوه (روستاهای زرین‌دشت، مزداران و آتشان) ۱۰ نفر جان خود را از دست دادند، ۱۲ نفر مصدوم و ۱۶ نفر مفقود شدند. به گفته استاندار تهران فیروزکوه به دلیل رانش کوه بیشترین خسارت را داشته است. این فقط استان تهران نیست که از روز پنج‌شنبه گرفتار سیلاب شده است.
استان‌های سیستان و بلوچستان، اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، کرمان، یزد، فارس، بوشهر، سمنان، البرز، قزوین، قم، تهران، زنجان، گیلان، مازندران، گلستان و شمال خراسان شمالی، هرمزگان و خوزستان نیز طی دو روز گذشته به‌شدت از باران‌های تابستانی کشور آسیب دیده‌اند. براساس گزارش‌ها بارش شدید باران و جاری شدن سیل بامداد روز جمعه در استان یزد موجب آبگرفتگی شدید معابر شهری، مسدود شدن برخی راه‌های مواصلاتی، تخلیه برخی روستاها، تخلیه بافت تاریخی شهر یزد و بروز خسارت به تاسیسات زیربنایی این استان و تخریب ۸ خانه در زردین شد. تا آنجا که احمد وحیدی، وزیر کشور برای بازدید از مناطق سیل‌زده راهی این استان شد. بارش باران موسمی سبب طغیان رودخانه مزایجان در بوانات فارس نیز شده است.
در استان اصفهان نیز ۶روستا تخلیه کامل شده است. فعالیت سامانه بارشی مونسون در سیستان و بلوچستان نیز تداوم دارد و این در حالی است که تاکنون رکوردهای بارندگی در شهرهای مختلف این استان شکسته شده است. همچنین به گفته محمد‌رضا فلاح‌نژاد، مدیر‌کل مدیریت بحران استانداری البرز وقوع سیلاب در طالقان سبب تخریب ۲ پل در این شهرستان شده است. ازسوی دیگر متروی شهرهای اصفهان و شیراز به دلیل سیل روز گذشته تعطیل شد. به گفته کارشناسان عدم لایروبی و گابیون‌بندی حریم رودخانه‌ها، خشکسالی و عدم پوشش گیاهی مناسب و خاک خشک، موجب جاری شدن سیلاب در شهرها شده است.
جریان موسمی هند (Indian Monsoon Current) یک جریان اقیانوسی فصلی است که در مناطق گرمسیری شمال اقیانوس هند وجود دارد. در واقع مونسون از اختلاف دمای زمین و دریا به وجود می‌آید. در حقیقت مونسون از واژه عربی «موسم» به معنای فصل می‌آید. پدیده مونسون در تابستان روی اقیانوس هند تشکیل می‌شود و طی آن، جریان هوای بلند شده از روی منطقه شبه‌قاره در محیطی کم، منبسط شده و تبدیل به رطوبت و باران می‌شود. این پدیده در سال جاری به دلیل اثرات خلیج فارس و همچنین وجود ارتفاعات در ایران تقویت شده است. این تجربه یک بار دیگر در ۴ مردادماه سال ۱۳۶۶ تکرار شد و منطقه تجریش دستخوش آثار ناشی از سیل مونسونی شد.
دستور رئیس‌جمهور به استانداران
اما به دنبال این پدیده آب و هوایی، روز گذشته ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری با توجه به بارش‌های پیش‌رو و احتمال سرریز شدن سدها و آب‌بندها، استانداران سراسر کشور و دستگاه‌های مرتبط را موظف کرد اقدامات و تدابیر لازم را برای پیشگیری از بروز خسارات در دستور کار قرار دهند. رئیس‌جمهور همچنین از استاندار تهران خواست تا کلیه امکانات امدادی اعم از هلال‌احمر، شهرداری و ستاد مدیریت بحران را برای تسریع در عملیات امداد و نجات و نیز تمهید پیش‌بینی‌های لازم برای پیشگیری از حوادث مشابه سیل در امام‌زاده داوود (ع) بسیج کند. همچنین معاون اول رئیس‌جمهور از ارائه گزارش بازدید خود از مناطق سیل‌زده به جلسه هیات دولت خبر داد و گفت: گزارشی از برآورد خسارات سیل در جلسه روز یکشنبه هیات وزیران ارائه خواهد شد تا تصمیمات لازم برای جبران خسارات اتخاذ شود.
به گزارش «ایرنا»، محمد مخبر در جریان بازدید میدانی و هوایی از مناطق سیل‌زده فیروزکوه اظهار کرد: باید تدابیر و تمهیداتی برای پیشگیری از بروز خسارت در حوادث طبیعی اندیشیده شود تا شاهد آسیب و صدمات ناشی از این‌گونه حوادث نباشیم. وی با اشاره به اینکه کارشناسان در حال بررسی میزان خسارات هستند، افزود: برآورد و گزارش میزان خسارت باید تکمیل و نهایی شود و با توجه به اینکه شماری از ساکنین منطقه مفقود هستند، هنوز تعداد دقیق جان‌باختگان نیز مشخص نیست. معاون اول رئیس‌جمهور با تاکید بر اینکه دولت مصمم است به قید فوریت مشکلات و مسائل پیش روی امدادرسانی مرتفع شود، تصریح کرد: به‌دلیل مسدود بودن جاده‌ها، موانعی بر سر راه امدادرسانی وجود داشت که خوشبختانه با بسیج امکانات این موانع در حال برطرف شدن است. وی از نیروهای امدادی به خاطر کمک و امدادرسانی به موقع قدردانی کرد و گفت: انصافا همه گروه‌های امدادی و نیروهای امداد و نجات از ابتدای وقوع سیل پای کار بودند و برای کمک به سیل‌زدگان تلاش کردند.
