چگونه بر مانع نهایی حصول توافق هسته‌‌‌ای غلبه کنیم؟
در این چارچوب دو دلیل برای وقفه در مذاکرات وجود داشت: اصرار ایران بر حذف نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌‌‌های تروریستی خارجی نامی که در دوره ترامپ اعمال شد و درخواست روسیه مبنی بر اینکه تحریم‌‌‌های غرب علیه مسکو به دلیل جنگ اوکراین بر تجارت آن کشور با تهران تاثیری نگذارد.
بنا بر گزارش‌ها، روسیه پس از آنکه توافق شد همکاری روسیه و ایران در چارچوب توافق هسته‌‌‌ای با مانع از سوی تحریم‌‌‌های آمریکا و اروپا علیه مسکو مواجه نشود به حصول توافق رضایت داده است. بنابراین، مانع باقی مانده حذف نام سپاه از فهرست سازمان‌‌‌های تروریستی خارجی است.
متحدان ایالات متحده در منطقه به ویژه اسرائیل و عربستان سعودی با حذف نام سپاه از فهرست تروریستی مخالفت کرده‌‌‌اند و استدلال می‌‌‌کنند که این موضوع می‌‌‌تواند تهدیدات منطقهای ایران را افزایش دهد و جمهوری‌خواهان در کنگره آمریکا نیز با چنین اقدامی مخالف هستند. با این وجود، برای حکومت ایران این موضوع خط قرمز است.
«رابرت مالی» فرستاده ویژه ایالات متحده اخیرا تکرار کرد که واشنگتن تحریم‌‌‌ها را علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی حفظ خواهد کرد حتی اگر این موضوع سازمان در نهایت از فهرست خارج شود. در اینجا دو ملاحظه مرتبط وجود دارد. بدون مشارکت سپاه، هیچ توافقی با ایران در مورد بحران‌‌‌های منطقهای امکان‌‌‌پذیر نخواهد بود.
این استدلالی برای دولت بایدن به منظور حذف سپاه پاسداران از فهرست تروریستی با هدف تسهیل گفت‌وگو‌‌‌های دوجانبه در مورد مسائل منطقهای است. ژنرال «کنت مک کنزی» فرمانده مستعفی فرماندهی مرکزی آمریکا و یک تندروی ضد ایرانی که دستور ترور سردار شهید «قاسم سلیمانی» فرمانده سپاه قدس را در ژانویه ۲۰۲۰ میلادی اجرایی کرد اخیرا به «واشنگتن پست» گفته که «ما باید با ایران در مورد آینده به سازشی دست یابیم.» علاوه بر این، «ند پرایس» سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا اخیرا خاطرنشان کرد که پس از خروج «دونالد ترامپ» رئیس‌‌‌جمهور سابق آمریکا از توافق هسته‌‌‌ای در سال ۲۰۱۸ میلادی، تعداد حملات گروه‌‌‌های مورد حمایت ایران ۴۰۰ درصد در فاصله سال‌‌‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰ میلادی افزایش یافته بود.
پس از تهدید ایران به گرفتن انتقام خون شهید سلیمانی، دولت بایدن در موقعیت دشواری برای دفاع از خود در برابر فشار‌‌‌های سیاسی داخلی بر سر تصمیم خروج سپاه پاسداران از فهرست قرار خواهد گرفت.
ترور ژنرال سلیمانی نقض آشکار قوانین بین‌‌‌المللی بود که ایران به سرعت با شلیک بیش از دوازده موشک بالستیک به دو پایگاه نظامی آمریکا در عراق مقابله کرد.
برای حل این مانع، یک گزینه این است که دولت بایدن از دولت ایران به دلیل ترور غیرقانونی ژنرال سلیمانی به فرمان ترامپ عذرخواهی کند و واشنگتن و تهران متعهد شوند که به اصل‌‌‌عدم مداخله وعدم استفاده از زور تحت منشور سازمان ملل متحد پایبند باشند. ایالات متحده و متحدان منطقهای آن به ایران نیاز دارند تا به همکاری برای کاهش تنش در منطقه متعهد شود.
ایران پیش‌‌‌تر به طور ضمنی با تنش‌‌‌زدایی موافقت کرده است، اما نمی‌‌‌تواند این موضوع را به توافق هسته‌‌‌ای مرتبط سازد، زیرا نگران است که کارزار ضدایرانی در واشنگتن و منطقه، تهران را برای هر حادثه تازه‌‌‌ای مقصر بداند و ایالات متحده را برای کنار گذاشتن مجدد این توافق تحت فشار قرار دهد.
وزیر امور خارجه قطر اخیرا بر اهمیت دستیابی به توافق هسته‌‌‌ای با ایران تاکید و به لزوم توافق بر سر امنیت جامع در منطقه اشاره کرد.
از زمان پایان جنگ ایران و عراق در سال ۱۹۸۸ میلادی، همه دولت‌‌‌های ایران از میانه رو تا محافظه کار خواستار کاهش تنش‌‌‌های منطقهای شده و پیشنهاد ایجاد یک سیستم منطقهای برای امنیت و همکاری جمعی در خلیج فارس را ارائه داده‌اند. ماه پیش رو احیای توافق هسته‌‌‌ای و آغاز گفت و گوی جدی درباره ساختار امنیتی منطقهای است که امنیت را برای همه از طریق هنجار‌‌‌ها و اصول مشترک، مانند برابری حاکمیتی دولت‌‌‌ها خودداری از تهدید یا استفاده از زور، و حل و فصل مسالمت‌‌‌آمیز منازعات، مصون ماندن مرز‌‌‌ها وعدم مداخله در امور داخلی سایر دولت‌‌‌ها ارتقا می‌‌‌دهد.
قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل متحد چارچوبی قابل اجرا برای حل و فصل مسائل باقی مانده بین ایران و همسایگان عرب خلیج فارس به ویژه عربستان سعودی فراهم می‌‌‌کند. ترتیبات امنیتی جمعی به مبارزه با تروریسم، فرقه‌گرایی، جنایات سازمان یافته و قاچاق مواد مخدر و سایر نگرانی‌‌‌های متقابل کمک خواهد کرد.
اولین قدم آن است که فورا لفاظی‌‌‌ها و تبلیغات خصمانه متوقف شود ، سپس یک مجمع گفت وگوی منطقهای برای بحث در مورد مسائل امنیتی ایجاد شود. مذاکرات بین ایران و کشور‌‌‌های همسایه در صورتی می‌‌‌تواند موفقیت آمیز باشد که اهداف سیاسی آنان سازگار باشد و از محاسبات مجموع صفر اجتناب کنند.
یک سیستم امنیتی و همکاری جامع همچنین به اقدامات اعتماد ساز نیاز دارد مانند بازدید‌‌‌های نظامی، اطلاع‌‌‌رسانی از پیش تمرینات نظامی، شفافیت در خرید تسلیحات، کاهش هزینه‌‌‌های نظامی، پیمان‌‌‌های‌‌‌عدم تجاوز، گروه‌‌‌های ضربتی مشترک برای مقابله با بحران و مدیریت و حذف سلاح‌‌‌های کشتار جمعی. تعهد به این اصول می‌‌‌تواند نگرانی‌‌‌های همه طرف‌‌‌های ذی‌نفع از جمله ایالات متحده، ایران و عربستان سعودی را برطرف سازد.
منبع: فرارو / میدل ایست آی
