کمپین قطر برای احیای برجام

در همین ارتباط «فایننشال تایمز» روز سه‌شنبه در گزارشی تحلیلی به نقل از افراد مطلع، ‌‌‌ مدعی شد قطر نقش خود را برای میانجی‌گری بین ایالات متحده و جمهوری اسلامی ایران تشدید کرده است. به گزارش خبرگزاری فارس، به ادعای این روزنامه انگلیسی، قطر به درخواست واشنگتن و تهران به عنوان یک واسطه عمل کرده و مذاکرات در پایتخت اتریش را تکمیل می‌کند تا بین دشمنان دیرینه اعتمادسازی کند. طبق این گزارش، دوحه پیام‌‌‌هایی را بین بازیگران اصلی منتقل کرده و برای رفع نگرانی‌های ایران، از جمله موارد مربوط به درخواست این کشور مبنی بر ارائه تضمین از سوی دولت بایدن در این خصوص که هیچ دولت آینده ایالات متحده نمی‌تواند به‌‌‌طور یکجانبه از توافق، مانند ترامپ خارج شود، تلاش کرده است. وزیر خارجه قطر روز پنج‌شنبه ۷ بهمن و چند روز پیش از دیدار امیر این کشور با جو بایدن رئیس‌جمهوری آمریکا، به ایران سفر کرد. شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر ۳۱ ژانویه -۱۰ بهمن با جو بایدن رئیس‌جمهور ایالات متحده در واشنگتن دیدار و گفت‌وگو کرد. احیای پیمان برجام از جمله محورهای این گفت‌وگو بود. امیرعبداللهیان قبلا در ۱۱ ژانویه با شیخ تمیم و شیخ محمد در دوحه ملاقات کرده بود. پس از این ملاقات یک منبع آگاه به رویترز گفت که در آن دیدار امیرعبداللهیان از قطر خواسته است تا در آزادی ایرانیان دو تابعیتی زندانی در ایران میانجی‌گری کند. با این حال رویترز نتوانست مشخص کند آیا قطر با این درخواست موافقت کرده است یا خیر، اما دوحه در گذشته فعالانه به آزادی زندانیان خارجی در کشورهای دیگر کمک کرده است.

روزنامه فایننشال تایمز در ادامه گزارش خود به نقل از یک دیپلمات مطلع از نقش قطر ادعا کرد، مقامات قطری همچنین برای تسهیل گفت‌‌‌وگوهای مستقیم بین واشنگتن و تهران، در صورت حصول توافق، تلاش کرده‌‌‌اند تا اطمینان حاصل شود که هرگونه موضوع باقی مانده، مانند تبادل زندانیان و رفع تحریم‌های اضافی، در آینده قابل بررسی است.

این دیپلمات گفت: هر دو طرف واقعا به توافق نیاز دارند و تمایل در هر دو طرف وجود دارد، اما بزرگ‌ترین مشکل، اعتماد است؛ هر کدام فکر می‌کنند طرف مقابل آن را نمی‌‌‌خواهد، که درست نیست. طبق این گزارش، یک مقام ارشد آمریکایی هم گفت که اقدامات قطر درحمایت از تلاش‌‌‌ها برای ازسرگیری اجرای کامل برجام، فوق‌‌‌العاده مفید بوده است. به ادعای این نشریه، یک مقام ایرانی از گفت‌‌‌وگو درباره نقش خاص قطر خودداری کرد، اما گفت که قطر و یکی دو کشور دیگر در برخی موارد پیام‌‌‌هایی [از سوی آمریکا] آورده‌‌‌اند.

این دیپلمات مورد استناد فایننشال تایمز همچنین مدعی شد که هم آمریکا و هم ایران می‌‌‌خواهند در صورت دستیابی به توافق، ‌‌‌به مذاکرات ادامه دهند. این دیپلمات مدعی شد: بزرگ‌ترین اشتباه در توافق ۲۰۱۵ توقف مذاکرات پس از امضای آن بود. در ابتدا، هیچ یک از طرفین به یکدیگر اعتماد نداشتند و به نشانه‌‌‌هایی از حسن نیت نیاز داشتند، اما اکنون حرکت‌‌‌های مثبتی وجود دارد. ایرانی‌‌‌ها اکنون بایدن را فردی می‌‌‌دانند که می‌توانند با او مذاکره کنند.

طبق این گزارش، این دیپلمات که از میانجی‌گری قطر مطلع است، گفته که تهران ابتدا می‌‌‌خواست اختلافاتش با آمریکا در توافقی برای احیای توافق هسته‌‌‌ای به صورت جمعی در نظر گرفته شود. اما پیام اروپایی‌‌‌ها، قطری‌‌‌ها و دیگر میانجی‌گران این بود که «این بسیار دشوار خواهد بود، (ابتدا) بر سر برجام که هر دو طرف به آن نیاز فوری دارند توافق کنند و موضوعات دیگر را برای گفت‌‌‌وگوهای جداگانه حفظ کنند یا به گفت‌‌‌وگوها درباره موضوعات دیگر، مانند تحریم‌های دیگر، پس از امضای توافق ادامه دهند.» به نوشته فایننشال تایمز، مقامات ایرانی گفته‌‌‌اند که مسائل باقی‌‌‌مانده شامل درخواست‌‌‌های تهران برای تضمین از آمریکاست که کارشناسان گفتند تقریبا غیرممکن است که بایدن تضمین کند هیچ دولت آینده آمریکا از توافق خارج نخواهد شد.

این دیپلمات در ادامه گفت: «نگرانی بدون (دریافت) تضمین این است که ایرانی‌‌‌ها با چشم باز وارد شوند و آماده باشند که تا دو سال دیگر آمریکا دوباره آن (توافق) را ترک کند.» به ادعای وی، «ایرانی‌‌‌ها می‌توانند از این دو سال برای گسترش اعتماد و روابط با اتحادیه اروپا و آسیا و ایجاد اعتماد بنیادی بیشتر و مذاکرات دیگر با آمریکا استفاده کنند.»

مساله تضمین‌ها و این موضوع که دولت بعدی آمریکا باید نسبت به توافق و ماندن در برنامه جامع اقدام مشترک متعهد باشد، یکی از مهم‌ترین دستورکارهای تیم ایرانی در مذاکرات احیای برجام در طول یکسال گذشته بوده است. مذاکراتی که از فروردین ۱۴۰۰ آغاز شده و تاکنون در هتل کوبورگ وین در حال برگزاری است. دور هشتم این گفت‌وگوها از ۱۹ بهمن از سر گرفته شده و به گفته تیم ایرانی، توافق منتظر تصمیم سیاسی آمریکاست.

تلاش‌های قطر برای میانجی‌گری میان ایران و آمریکا در حالی است که عربستان سعودی و مصر در بیانیه‌‌‌ای مشترک خواستار رسیدگی جدی و موثر به پرونده هسته‌‌‌ای و موشکی ایران شدند. پس از سفر «عبدالفتاح السیسی» رئیس‌‌‌جمهور مصر به عربستان سعودی، ریاض و قاهره، شامگاه (سه‌‌‌شنبه)، بیانیه‌‌‌ای مشترک صادر کردند.

بنا بر گزارش وبگاه روزنامه «الیوم السابع»، در این بیانیه مشترک به تحولات و مسائل داخلی کشورهای مختلفی از جمله ایران پرداخته شده است. طبق این بیانیه، دو طرف در ارتباط با ایران خواستار «رسیدگی جدی و موثر به پرونده هسته‌‌‌ای و موشکی ایران با تمامی اجزا و پیامدهای آن» شده‌‌‌اند.

در ادامه همین بند همچنین بر «اصول حسن‌‌‌همجواری و احترام به قطعنامه‌‌‌های سازمان ملل و قطعنامه‌‌‌های مشروع بین‌المللی و در امان نگاه داشتن منطقه از تمام فعالیت‌های بی‌‌‌ثبات‌‌‌کننده» تاکید شده است. در بخش دیگری از این بیانیه همچنین ریاض و قاهره تلاش برای لطمه به امنیت دریانوردی در خلیج‌فارس، تنگه باب‌‌‌المندب و دریای سرخ را محکوم و در عین حال، بر ضمانت آزادی دریانوردی در این کریدورهای دریایی و لزوم مقابله با هر گونه تهدید تاکید کردند.