نورنیوز نزدیک به شورای عالی امنیت ملی تحلیل کرد
حذف مانع مهم از مسیر توافق
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که روز شنبه برای سفری چند ساعته در تهران به سر می‌‌‌برد، پس از بازگشت از ایران در نشستی خبری در وین با اشاره به دیدارش با حسین امیرعبداللهیان گفت: «من با وزیرخارجه ایران گفتوگوی موفقی داشتم و فکر می‌‌‌کنم او قصد دارد برای انجام مذاکرات پایانی به وین سفر کند اما این را باید از خود او بپرسید چراکه من مذاکرات را دقیقه به دقیقه دنبال نمی‌‌‌کنم.»
همچنین نورنیوز نزدیک به شورای عالی امنیت ملی در گزارشی با اشاره به ادامه گفت‌وگوهای فشرده و پرچالش نمایندگان کشورمان با مسوولان آژانس در وین و سفر گروسی به تهران، گفت این سفر و مذاکرات فشرده وین شرایطی را فراهم آورد که «یکی از چند مانع پیش رو برای دستیابی به توافق قوی فعلا برداشته شود.» از دیگر سو خبرگزاری رسمی دولت ایران «ایرنا» در گزارشی نوشت که «ابتکار هوشمندانه ایران» برای پایان دادن به پروندهسازی رژیم صهیونیستی در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در حساسترین برهه مذاکرات رفع تحریم‌ها صورت گرفت، اصلیترین مستمسک غرب را برای تعلل در اخذ تصمیمات سیاسی گرفت و اینک اعلام پایان گفتوگوها در انتظار اراده جدی طرف آمریکایی است. به تعبیر یک مقام آشنا با فضای مذاکرات، گفتوگوها میان ایران و گروه ۱+۴تکمیل شده و خط پایان در انتظار تصمیمات سیاسی ایالات‌متحده است. وی همچنین گفت:« دامنه تحریم‌هایی که ایران انتظار دارد لغو شود، همچنان یکی از چالش‌های باقیمانده مذاکرات است.» میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین نیز در توییتی سفر مدیرکل آژانس اتمی به ایران را «موفقیت‌‌‌آمیز» و آن را «دستاوردی بزرگ» توصیف کرد و نوشت: «سفر رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران بسیار موفق بود. دو طرف در مورد گام‌‌‌های مشخص با هدف حل و فصل مسائل پادمانی باقیمانده در یک دوره زمانی معقول به توافق رسیدند؛ دستاورد بزرگ!»
فکر می‌‌‌کنم امیرعبداللهیان به وین می‌‌‌آید
همچنین گروسی پس از بازگشت از تهران به وین در نشستی خبری در وین تاکید کرد که بیانیه مشترک با ایران چراغ راهنمایی برای کار در هفت ماه آینده خواهد بود. در گذشته در بعضی مواقع موفق بودیم و بعضی مواقع موفق نبودیم اما باید به کارمان ادامه بدهیم. به روشنگری و شفافیت بیشتر ادامه خواهیم داد. به گزارش «ایسنا»، وی با اشاره به دیدارش با حسین امیرعبداللهیان گفت: «من با وزیرخارجه ایران گفتوگوی موفقی داشتم و فکر می‌‌‌کنم او قصد دارد برای انجام مذاکرات پایانی به وین سفر کند اما این را باید از خود او بپرسید چرا که من مذاکرات را دقیقه به دقیقه دنبال نمی‌‌‌کنم.» گروسی با اشاره به اینکه «بحث پادمان‌‌‌ها»، «سیاسی» حل نمی‌شود و من این کار را نمی‌‌‌کنم گفت: «به همین دلیل من به کارم ادامه می‌‌‌دهم. چیزی که هست و در بیانیه مشترک آمده است یک راه‌حل تصنعی نیست. آنها باید ما را تنها بگذارند تا با کمک کارشناسان دپارتمان‌‌‌ها به کارمان برسیم.» وی درباره نظارت‌‌‌های آژانس بر تاسیسات سانتریفیوژ ایران در کرج نیز توضیح داد: «ما می‌‌‌دانیم این تاسیسات کجاست و چند بار از آن بازدید کردیم. دوربین‌‌‌های خودمان را هم در آنجا نصب کردیم. ضبط داده‌‌‌ها انجام می‌شود و اگر بازگشتی به برجام باشد داده‌‌‌ها در اختیار آژانس قرار می‌گیرد.» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه داد: «از وقتی که توافق مربوط به برجام شروع به اجرا شود، تعهد آنهاست که اطلاعات در اختیار ما قرار گیرد اما اینکه دقیقا چه زمانی شود، مشخص نیست. لزوما در پایان مذاکرات هم نیست اما این مساله هم در برجام مشخص می‌شود.»
شرایط در حال تحول است
گروسی در پاسخ به اینکه شما قبلا می‌‌‌گفتید آژانس به خاطر محدودیت‌هایی که ایجاد شده کور شده است، گفت: «تا وقتی همه قابلیت‌‌‌های خودمان که معتقدیم باید داشته باشیم را نداشته باشیم در وضعیت دشواری هستیم. اما می‌‌‌گویم که شرایط در حال تحول است و داریم به شرایط بهتر همکاری با ایران وارد می‌‌‌شویم. من انتظار جو همکاری بهتری دارم.» وی ادامه داد: «بررسی اطلاعات داده‌‌‌ها چندماهی وقت می‌‌‌برد. اما ظرف چند روز هم انجام‌‌‌شدنی نیست. قطعا بازبینی این تصاویر بیش از یک ماه زمان می‌‌‌برد. ما چیزهایی را می‌‌‌بینیم که شاید برای کارشناسان ما سوال‌‌‌برانگیز باشد.» مدیرکل آژانس با بیان اینکه توضیحاتی که به من داده شده شاید قانع‌‌‌کننده نبود چون می‌‌‌خواستیم پاسخ روشن داشته باشیم، تاکید کرد: «چیزی که آنجا نیست را نمی‌توانیم ثابت کنیم، اما تردید ما هم در جای خود هست. نمی‌شود اسم این وضعیت را رضایت‌‌‌بخش یا غیررضایت‌‌‌بخش دانست. شرایط همینی است که هست.»
تا رسیدن به نتیجه، فرآیند ادامه دارد
گروسی در پاسخ به اینکه در پایان پروسه‌‌‌ای که برای حل و فصل مسائل گفتید اگر به نتیجه نرسید آیا فرآیند پایان می‌‌‌یابد، گفت: «خیر پروسه ادامه دارد تا به نتیجه رضایت‌‌‌بخش یا نتیجه متفاوت برسیم. بله، مهلت مصنوعی برای این مساله وجود ندارد، یعنی اینکه بگوییم تا عید پاک باید به نتیجه برسیم چنین چیزی نیست و این قابل پیش‌بینی نیست.» وی در پاسخ به اینکه یعنی تا پایان ژوئن به نتیجه می‌‌‌رسید، گفت: «اینکه بخواهیم توافق‌‌‌های دیگری را به توافق نهایی اضافه کنیم به کسانی دیگر بستگی دارد که بخواهند توافق‌‌‌های دیگری را به آن اضافه کنند. در این مقطع می‌توانم بگویم، الان هرچیز که گفته می‌شود گمانه‌‌‌زنی است و باید اجازه دهید تا پیش رویم.» گروسی با اشاره به اینکه پیش‌بینی من از روند همکاری با ایران در آینده، ارزشی در این مقطع ندارد، افزود: «من وظیفه دارم که در این مقطع پیش بروم که مثل بازی بیلیارد است. اما معتقدم باید روی کارمان تمرکز کنیم تا ببینیم چطور می‌شود نتیجه گرفت. اینکه در نهایت پرونده بسته می‌شود یا نه به مذاکره‌کنندگان برجام برمی‌‌‌گردد نه من.»
دستیابی به راه‌حل مشترک برای سه موضوع
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز شنبه ۱۴ اسفندماه در سفری کوتاه به تهران که با هدف بررسی سه موضوع پادمانی انجام شد با مقامات عالی کشورمان دیدار و گفت‌وگو کرد. به گزارش نورنیوز نزدیک به شورای عالی امنیت ملی، هدف از انجام این سفر که در میانه مذاکرات وین انجام شد، دستیابی به راه‌حل مشترک برای سه موضوع پادمانی جاری میان ایران و آژانس بود. اگرچه مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین نتایج نسبتا مناسبی را به‌دنبال داشته لیکن ایران اعلام کرده است که دستیابی به توافق نهایی، مستلزم حل و فصل و بسته شدن موضوعات باقیمانده میان ایران و آژانس است. بر اساس این گزارش، نمایندگان ایران در مذاکرات وین بارها تاکید کرده‌‌‌اند که پذیرش همزمان محدودیت‌ها و نظارت‌‌‌های گسترده ناشی از اجرای برجام بر برنامه هستهای کشورمان با ادامه روند پیگیری پرونده‌‌‌های پادمانی که قبلا بسته شده بود و مجددا با رویکردهای سیاسی بازگشایی شده علاوه بر آنکه عادلانه نیست، به هیچ وجه قابل انجام نیز نیست. سفر گروسی به تهران که در ادامه گفت‌وگوهای فشرده و پرچالش نمایندگان کشورمان با مسوولان آژانس در وین انجام شد شرایطی را فراهم آورد که طرفین با تدوین نقشه راه مشخص از این گره جدی در مذاکرات وین عبور کنند.
مفاد بیانیه مشترک ایران و آژانس
روز شنبه و به دنبال سفر گروسی به تهران و دیدارش با محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی دو طرف بیانیه مشترکی را صادر کردند که مولفه‌‌‌های اصلی این نقشه راه را تعیین کرده است. در بیانیه مشترک تصریح شده که «ایران، حداکثر تا ٢٩ اسفند توضیحات کتبی خود درخصوص سوالات مربوط به سه مکانی که گفته می‌شود ایران به آنها نپرداخته است را به همراه اسناد پشتیبان به آژانس ارائه خواهد کرد.»
در بند دوم این بیانیه نیز آمده است: «ظرف دو هفته پس از دریافت توضیحات کتبی سازمان و اسناد پشتیبان مرتبط با آن، آژانس این اطلاعات را مرور کرده و هر سوالی را در مورد این اطلاعات دریافت شده به سازمان ارائه می‌کند.» در بند سوم نیز ذکر شده که ظرف یک هفته پس از ارائه اطلاعات به سازمان توسط آژانس، در خصوص هر سوال دیگر در مورد این اطلاعات، آژانس و سازمان برای بررسی سوالات در تهران تشکیل جلسه خواهند داد. برای هر مکان جلسات جداگانه‌‌‌ای برگزار خواهد شد. همچنین در بخش دیگری از بیانیه مشترک اعلام شده که «مدیرکل در نظر دارد با انجام فعالیت‌های مندرج در بندهای یک تا ۳ بیانیه و به دنبال ارزیابی مربوطه توسط آژانس، نتیجه‌‌‌گیری خود را پیش از برگزاری شورای حکام در خرداد ۱۴۰۱ ( ژوئن ۲۰۲۲)گزارش کند.» این در حالی است که روز شنبه محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی در کنفرانس خبری با مدیرکل آژانس بار دیگر بر یکی از خطوط قرمز مهم کشورمان تاکید کرد و گفت که «موارد ادعایی باید برای همیشه بسته شود.» وی همچنین گفت: «توافق کردیم مدارکی که باید بین ایران و آژانس مبادله شود، حداکثر تا خرداد انجام شود.» بر اساس گزارش نورنیوز، در نقشه راه مورد توافق، زمان‌بندی اقدامات و محدوده زمانی تهیه گزارش مدیرکل و ارائه آن به شورای حکام به گونه‌‌‌ای تنظیم شده که تا پیش از شروع اجرای تعهدات هستهای ایران در توافق‌نامه برجام، پرونده موضوعات پادمانی گذشته تعیین‌تکلیف شده و نظر ایران در این خصوص تامین شود. علاوه بر محورهایی که در نقشه راه مورد توافق بر آن تاکید شده در جریان گفت‌وگوهای وین و همچنین ملاقات‌هایی که مقامات کشورمان با مدیرکل آژانس در تهران داشتند بر این موضوع تاکید شد که ایران حاضر نیست پیش از حل موضوعات پادمانی باقیمانده به‌روز «باز‌‌‌اجرای» توافقات مندرج در برجام وارد شود. سفر مدیرکل آژانس به تهران که سومین سفر وی در دولت ابراهیم رئیسی است به دلیل سطح ملاقات‌‌‌ها و موضوعات مورد گفت‌وگو از ویژگی‌‌‌های متفاوتی نسبت به سفرهای قبلی برخوردار بود و این سفر را می‌توان گام مثبتی در مسیر تداوم همکاری‌های میان ایران و آژانس قلمداد کرد. رافائل گروسی نیز چه در گفتوگوی مطبوعاتی در تهران و چه در مصاحبه‌ای که پس از بازگشت به وین با رسانه‌های گروهی انجام داد، این سفر را مثبت و زمینه‌ساز توسعه همکاری‌های آینده قلمداد کرد. اگرچه انجام این سفر در میانه مذاکرات وین یکی از چند مانع پیش روی حصول توافق قوی را فعلا برداشته است اما نحوه تعامل آتی ایران با آژانس و کشورهای غربی بستگی زیادی به اجرای درست بیانیه مشترک و تحولات آتی در مسیر اقدامات پیش‌رو دارد.
تاکید بر رویکرد مستقل آژانس
از دیگرسو گروسی و حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه کشورمان، بعدازظهر شنبه ۱۴اسفند با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو کردند. به گزارش «ایسنا»، امیرعبداللهیان در این ملاقات ضمن تاکید بر ضرورت رویکرد مستقل، حرفه‌‌‌ای و بی‌‌‌طرفانه آژانس، بر اهمیت تقویت روابط و همکاری‌های آژانس با جمهوری اسلامی ایران در زمینه‌های فراتر از مباحث نظارتی و بازرسی و از جمله حمایت از صنعت هستهای صلح‌آمیز ایران تصریح کرد.
