در مذاکرات رافائل گروسی در تهران انجام شد
توافق ایران و آژانس برای رفع اختلافات
عکس: حمید وکیلی، خبرگزاری فارس
یک روز پیش از برگزاری نشست شورای حکام آژانس و یک هفته مانده به ازسرگیری مذاکرات هستهای جمهوری اسلامی در وین، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس سرانجام به تهران سفر و با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه و محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی دیدار کرد. بر اساس آنچه که رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در نشست خبری مشترک با مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده، ظاهرا مهم‌ترین دستاورد این سفر «توافق برای پاسخ به پرسش‌‌‌های باقی‌‌‌مانده این نهاد» بوده است. این نخستین دیدار گروسی با وزیر خارجه جدید ایران است.
ملاقات میان مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با رئیس سازمان انرژی اتمی ایران نیز دومین ملاقات میان این دو در تهران از زمان آغاز به کار دولت ابراهیم رئیسی است.
رئیس سازمان انرژی اتمی در این دیدار با بیان اینکه ایران در برنامه هستهای خود مصمم است، گفت: «آقای گروسی در دیدار روز سه‌‌‌شنبه تاکید کرد که آژانس هیچ انحرافی در برنامه هستهای ایران مشاهده نکرده است.»
همچنین رافائل گروسی در نشست مشترک با محمد اسلامی که در محل سازمان انرژی اتمی برگزار شد، از «کار فشرده» خود در تهران خبر داد و گفت مذاکرات خود با مقام‌‌‌های جمهوری اسلامی را ادامه خواهد داد تا بتواند «زمینه‌‌‌های مشترک» همکاری آژانس و ایران را پیدا کند. او از موضوع‌‌‌هایی چون تعیین چشم‌‌‌انداز برنامه هستهای ایران با توجه به تغییرات اقلیمی به عنوان موارد مورد بحث خود در ایران یاد کرد.
مدیرکل آژانس در این کنفرانس خبری بدون اشاره به موارد مورد اختلاف میان آژانس و تهران، از ادامه «کار سخت» برای رسیدن به یک نتیجه‌‌‌گیری مثبت از سفرش به تهران سخن گفت.
اسلامی نیز گفت مساله مهم برای جمهوری اسلامی این است که رابطه ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یک رابطه «فنی» باشد و به گفته او، آژانس از «مسائل سیاسی و نفوذهای توطئه‌‌‌آمیز» تاثیر نپذیرد.
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران اضافه کرد گروسی در این سفر خود به تهران «چند بار در ملاقات و گفت‌وگوهای» خود گفته است که «هیچ انحرافی در برنامه‌‌‌های هستهای ایران مشاهده نکرده» و این برنامه‌‌‌ها «طبق معاهدات و ضوابط» در حال انجام است. اسلامی همچنین درباره پرسش‌‌‌های آژانس از ایران درباره مواد و سایت‌‌‌های هستهای اعلام نشده، که همچنان بی‌‌‌پاسخ‌‌‌مانده است، گفت: «امروز تفاهم کردیم که این موارد را خاتمه دهیم و با رویه‌‌‌ای که اتخاذ خواهیم کرد که مذاکراتش هم هنوز ادامه دارد، اینها تداوم پیدا نکند.»
گروسی روز دوشنبه در آستانه سفرش به تهران در توییتی ابراز امیدواری کرد بتواند یک کانال ثمربخش گفت‌‌‌وگوی مستقیم جهت از سرگیری فعالیت‌های راستی‌‌‌آزمایی ضروری آژانس در ایران ایجاد کند.
آخرین گزارش آژانس
همچنین این سفر، پس از انتشار گزارش اخیر آژانس صورت می‌گیرد که در آن ادعا شده ایران به طور قابل‌‌‌توجهی ذخایر اورانیوم غنی‌‌‌شده با درجه خلوص بالای خود را در ماه‌‌‌های اخیر افزایش داده و همچنان محدودیت‌هایی را برای نظارت آژانس بر فعالیت‌های اتمی خود اعمال می‌کند.
به گزارش خبرگزاری فارس، آژانس اتمی در دومین گزارش خود که هفته گذشته منتشر شد، نوشت حجم اورانیوم ۶۰درصدی ایران که می‌توان آن را برای ساخت سلاح اتمی پالایش کرد، به ۷/ ۱۷کیلوگرم رسیده است. آژانس انرژی اتمی در این گزارش که ۲۶ آبان منتشر کرد با تکرار ادعای نقض توافق هستهای توسط تهران، گفت ذخایر اورانیوم غنی‌‌‌شده ۲۰درصد ایران به حدود ۱۴۸ کیلوگرم رسیده است.
بر اساس این گزارش، آژانس اتمی در ادامه ادعاهای خود به سایت تِسا در کرج نیز اشاره کرده و افزود: «آژانس قادر به نصب دوربین‌‌‌های جایگزین در این کارگاه یا بررسی اینکه آیا تولید لوله‌‌‌های روتور سانتریفیوژ و زیرین در آن از سر گرفته شده است یا خیر، نیست.»
استقبال کمالوندی از گروسی
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شامگاه اول آذر (۲۲ نوامبر) وارد تهران شد که مورد استقبال بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران قرار گرفت.
گروسی در ماه‌‌‌های اخیر نسبت به عدم همکاری دولت ایران با آژانس بین‌المللی به شدت ابراز نگرانی کرده و گفته بود امیدوار است بتواند با مقام‌‌‌های ایران در ۲۲ نوامبر، پیش از نشست بعدی شورای حکام دیدار کند. جمهوری اسلامی از آذر ماه ۹۹ برای فعالیت‌های نظارتی بازرسان آژانس محدودیت‌هایی قائل شد و از اسفند ماه اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را به حال تعلیق درآورد. یکی از این محدودیت‌ها، جلوگیری از دسترسی بازرسان آژانس به داده‌‌‌های دوربین‌‌‌های نظارتی در تاسیسات هستهای ایران بود که رفع آن به موفقیت‌‌‌آمیز بودن مذاکرات وین در یک دوره زمانی مشخص موکول شده بود. آخرین سفر گروسی به تهران در ماه سپتامبر بود. او در این سفر با محمد اسلامی دیدار کرد و گفت که با او «بحث‌‌‌های فنی» داشته است. سعید خطیب‌‌‌زاده، سخنگوی دستگاه دیپلماسی روز دوشنبه در پاسخ به سوالی درباره نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و اینکه اگر اقدام منفی صورت گیرد و قطعنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای صادر شود افزود: «دوشنبه شب سفر گروسی را به تهران داریم. همواره سعی شده روابط ایران و آژانس فنی و در چارچوب پادمان و اساسنامه و رویه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های آژانس باشد. امیدواریم این سفر همچون قبل سازنده باشد.» سخنگوی دستگاه دیپلماسی بیان کرد: «همواره به آژانس توصیه کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌ایم در مسیر همکار‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی‌‌‌‌‌‌‌‌‌های فنی باقی بماند و اجازه ندهد برخی کشورها اغراض سیاسی خود را به نام آژانس جلو ببرند.»
تاکید گروسی بر ضرورت بازرسی‌‌‌ها
پیش‌تر در تاریخ ۱۳ آبان مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انتقادهایی علیه ایران مطرح کرده بود. رافائل گروسی در گفت‌‌‌وگویی عنوان کرده بود که بازرسی‌‌‌های این آژانس از ایران، با «دشواری‌‌‌هایی» همراه است.
به گزارش «ایسنا»، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز پنج‌شنبه ۱۳ آبان ماه در گفت‌‌‌وگویی با سی‌‌‌ان‌‌‌ان درباره آمادگی جو بایدن برای ازسرگیری مذاکرات وین گفت: «من می‌‌‌دانم که آنها آماده‌‌‌اند. زمانی که در واشنگتن بودم، آنها این موضوع را به من گفتند. می‌‌‌دانم که همه طرفین می‌‌‌گویند خواهان بازگشت هستند اما این بازگشت برای هر بازیکنی ممکن است معنای متفاوتی داشته باشد. ما باید ببینیم که هر یک از طرفین برای بازگشت به چه چیزی نیاز دارند. ما نیز باید ضمانت‌‌‌کنندگان این روند باشیم. عزم (برای بازگشت) وجود دارد اما انجام آن آسان نیست.»
گروسی درباره آمادگی ایران برای بازگشت به مذاکرات هستهای نیز گفت: «آنها که این‌‌‌گونه می‌‌‌گویند. تنها مساله این است که این اعلان‌‌‌ها را با آنچه واقعا برای بازگشت نیاز است، تطبیق دهیم.» وی در ادامه با بیان اینکه «بازرسی‌‌‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ایران «تضعیف» شده است»، گفت: «در چنین شرایطی انجام این کار برای‌مان به‌‌‌شدت دشوار شده است. اگر می‌‌‌خواهید کسی تایید کند که کار شما درست بوده و انحرافی رخ نداده است، ما باید توانایی انجام آنچه لازم است را داشته باشیم و در این لحظه ما چنین توانایی‌‌‌ای نداریم. ما نیاز به دسترسی داریم.»
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با تاکید بر نقش این آژانس گفت: «بدون ما توافقی وجود نخواهد داشت. ما باید راستی‌‌‌آزمایی انجام دهیم. بدون راستی‌‌‌آزمایی قدرت‌‌‌های جهانی بی‌‌‌آنکه از شرایط موجود اطلاعی داشته باشند، چگونه می‌‌‌خواهند وارد مذاکرات شوند؟»
پرواز میان ابرهای متراکم
در عین حال گروسی در گفت‌‌‌وگو با خبرگزاری آسوشیتدپرس تلاش‌‌‌های این سازمان برای نظارت بر فعالیت‌های هستهای ایران را با «پرواز میان ابرهای متراکم» مقایسه کرد و هشدار داد این وضعیت نمی‌تواند برای مدت طولانی ادامه پیدا کند.
وی درباره میزان توانایی این سازمان برای انجام وظایف نظارتی بر فعالیت‌های هستهای ایران، آن را با پرواز در آسمانی پوشیده از ابر (نداشتن دید) مقایسه کرد و گفت: «ما در حال پروازیم و می‌توانیم به همین ترتیب ادامه دهیم اما نه برای مدت طولانی.» این سخنان گروسی با واکنش سعید خطیب‌‌‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه مواجه شد و خطیب‌‌‌زاده گفت: «آقای گروسی بهتر از همه می‌‌‌داند که ابرهایی که ایشان از آن نام می‌‌‌برد ابرهایی است که به صورت مصنوعی بارور و متراکم شده و با زیاده‌‌‌خواهی سیاسی برخی از اعضای آژانس این اتفاق رخ داده است.» وی افزود: «من ایشان را به آسمان صاف اساسنامه آژانس، قوانین اجرایی و پادمان هدایت می‌‌‌کنم.»
قضاوت زودهنگام گروسی
گروسی در هفته‌‌‌های اخیر از اینکه جمهوری اسلامی برای دعوت او به تهران تعلل کرده بود، انتقادهایی را مطرح کرد. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اظهاراتی که روز جمعه ۲۱ آبان ماه داشت، عدم‌ارتباط خود با دولت جدید ایران درخصوص مسائل هستهای را «حیرت‌‌‌انگیز» خواند و گفت انتظار داشته پیش از نشست آتی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به ایران سفر کند.
به گزارش «ایسنا» به نقل از عرب‌‌‌نیوز، رافائل گروسی در قضاوتی زودهنگام گفت از اینکه تاکنون دعوتنامه‌‌‌ای در این زمینه دریافت نکرده، ناامید شده است.
وی در ادامه مدعی شد عدم‌ارتباط وی با دولت جدید ایران از زمان به روی کار آمدن درخصوص مسائل حائز اهمیت، «حیرت‌‌‌انگیز» است.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش‌تر نیز در گفت‌‌‌وگو با فایننشال تایمز گفته بود: «من نتوانسته‌‌‌ام با وزیر خارجه جدید ایران گفت‌‌‌وگو داشته باشم. من باید در سطح سیاسی این تعامل را داشته باشم. این مساله لازم‌‌‌الاجراست. بدون آن ما نمی‌توانیم یکدیگر را درک کنیم.» وی در بخش دیگری از گفت‌‌‌وگوی خود با اشاره به آنچه مشکلات مرتبط با دسترسی به سایت کرج عنوان کرد، گفته بود: «مساله‌ای در کرج وجود دارد و من دارم روی آن کار می‌‌‌کنم. چاره موقت ما شدیدا تحت‌تاثیر قرار گرفته و دیگر بی‌‌‌عیب نیست، اما بی‌‌‌ارزش هم محسوب نمی‌شود.»
این در حالی است که سرانجام در روز دوشنبه ۲۴ آبان ماه، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با تایید دریافت دعوت‌‌‌نامه ایران برای سفر مدیرکل این سازمان به تهران اعلام کرد که تاریخ انجام این سفر در حال نهایی شدن است. لارنس نورمن، خبرنگار ارشد وال‌‌‌استریت ژورنال با اعلام این خبر در توییترش افزود که به گفته منابع آگاه، بخشی از علت تاخیر این سفر به دلیل بیماری وزیر امور خارجه ایران بوده که مدیرکل آژانس خواستار ملاقات با وی بوده است.
واشنگتن هیچ اقدام یک‌‌‌جانبه‌‌‌ای انجام نمی‌‌‌دهد
از سوی دیگر ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده روز گذشته ادعاهایی را در خصوص فعالیت‌های صلح‌‌‌آمیز هستهای ایران مطرح کرد و به مقامات تهران گفت اقدامات ایران در توسعه برنامه هسته‌‌‌ای‌‌‌اش تحریک‌‌‌آمیز و نگران‌‌‌کننده است.
او که در یک کنفرانس خبری به سوالات خبرنگاران پاسخ می‌‌‌داد، با اشاره به مذاکرات پیش‌‌‌روی مربوط به احیای برجام در وین، گفت اقدامات تحریک‌‌‌کننده ایران نتیجه سودمندی ندارد و در مذاکرات وین هیچ اهرمی را در اختیار این کشور قرار نخواهند داد.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گزارش‌های مربوط به کاهش تحریم‌ها برای تشویق ایران به شرکت در مذاکرات را رد کرد و گفت آمریکا حاضر نیست هیچ‌گونه اقدامات یک‌جانبه برای ادامه مذاکرات انجام دهد و بازگشت دوجانبه به نفع همه است.
ند پرایس همچنین در پاسخ به سوالی درباره تذکر دولت آمریکا به اسرائیل درباره حملات به تاسیسات هستهای ایران، گفت آمریکا و اسرائیل یک هدف دارند و می‌‌‌خواهند به طور دائم و راستی‌‌‌آزمایی شده دسترسی ایران به سلاح هستهای مسدود شده باشد.
روزنامه نیویورک‌تایمز روز دوشنبه در گزارشی نوشت آمریکا به اسرائیل گفته که حتی حمله نظامی اسرائیلی به تاسیسات اتمی ایران، موثر نخواهد بود زیرا ایران در برنامه هستهای خود بسیار پیشرفت کرده است. اما مقامات اسرائیلی پاسخ داده‌‌‌اند که از رویه خود در برابر ایران کوتاه نخواهند آمد.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا همچنین با تاکید بر ادامه مذاکرات وین گفت: «تحریم، گام‌‌‌های هستهای، و محدودیت‌های هستهای، موضوع اصلی شش دور مذاکره قبلی با تهران بوده است و اکنون باید دید که مسائل باقی‌‌‌مانده را می‌توانیم نهایی کنیم.»
قرار است هشتم آذر ماه دور هفتم مذاکرات احیای برجام در وین، پایتخت اتریش برگزار شود. ند پرایس همچنین اقدامات ایران در زمینه هستهای را مغایر با هدف ایران برای بازگشت دوجانبه به برجام دانست و مدعی شد که ادامه این رویکرد می‌تواند وضعیت را به مرحله‌‌‌ای برساند که برجام برای آمریکا و شرکایش ارزشی نداشته باشد ولی در ادامه تاکید کرد «هنوز به آن مرحله نرسیده‌‌‌ایم.»
بنت: اسرائیل به توافق با ایران پایبند نیست
از سوی دیگر نفتالی بنت، نخستوزیر اسرائیل، روز سه‌‌‌شنبه، دوم آذر، برای تشدید رویارویی اسرائیل با ایران اعلام آمادگی کرد و بار دیگر مدعی شد که این رژیم به هیچ توافق هستهای جدید ایران با قدرت‌‌‌های جهانی پایبند نخواهد بود.
به گزارش خبرگزاری «ایسنا»، نخستوزیر رژیم صهیونیستی همچنین گفت حتی اگر آمریکا به توافق هستهای ٢٠١٥ با ایران بازگردد، اسرائیل «آزادی عمل» خود برای اقدام علیه ایران را حفظ خواهد کرد. او وضعیت کنونی را «پیچیده» خواند و گفت که «در هر صورت، حتی اگر بازگشتی به توافق صورت بگیرد، البته اسرائیل طرف معامله نیست و اسرائیل متعهد به توافق نیست.» بنت ادامه داد: «شرایط کنونی بسیار پیچیده است چراکه توافقاتی با بزرگ‌ترین متحدان اسرائیل صورت گرفته، حتی ممکن است مناقشاتی با این متحدان به وجود آید اما اگر بازگشت به توافق هستهای اتفاق بیفتد ما با آن موافق نیستیم و به آن پایبند نخواهیم بود. برجام برای زیربنای دفاعی ما مثل یک قرص خواب بود و سبب شد که اسرائیل کمتر برای حمله آمادگی داشته باشد.»
این مقام ارشد صهیونیستی در ادامه ادعاهای خصمانه خود گفت: «اما اشتباهات گذشته را تکرار نخواهیم کرد؛ زمانی که توافق هستهای ما را به خواب فرو برد. ما آزادی خود برای اقدام را حفظ خواهیم کرد.»
