در حاشیه نشست «جی۲۰» رخ داد
حمله برجامی بایدن به ترامپ
رئیس‌جمهور آمریکا: ما همچنان درگیر زیان‌هایی هستیم که تصمیم بسیار بد ترامپ برای خروج از برجام به بار آورد
سخنگوی وزارت خارجه: مذاکرات وین طی دو تا سه هفته آینده از سر گرفته خواهد شد
عکس: AFP
در این خصوص، رئیس‌جمهور آمریکا در یک کنفرانس خبری به سوالاتی درباره ازسرگیری مذاکرات احیای توافق هسته‌‌‌ای در وین و آمادگی ایران برای بازگشت به این مذاکرات پاسخ داد. به گزارش «ایسنا» به نقل از پایگاه اینترنتی کاخ‌سفید، رئیس‌جمهور آمریکا که اخیرا برای شرکت در نشست جی۲۰ به ایتالیا سفر کرده بود و در حاشیه این دیدار با رهبران کشورهای آلمان، فرانسه و انگلیس دیدار داشت، در یک کنفرانس خبری گفت: روز گذشته همراه با نخست‌وزیر جانسون، مرکل و رئیس‌جمهور مکرون این باور مشترکمان را تصریح کردیم که دیپلماسی بهترین راه ممانعت از دست‌‌‌یابی ایران به سلاح اتمی است. همچنین درباره بهترین راه ترغیب ایران به ازسرگیری مذاکرات جدی و با حسن نیت صحبت کردیم.
جو بایدن در ادامه این کنفرانس خبری در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه از نظر او ایران چقدر در اظهارات اخیرش درباره آمادگی برای بازگشت به مذاکرات جدی است و آمریکا چه واکنشی به آنچه حملات پهپادی اخیر به مواضع آمریکایی خوانده شده است، نشان خواهد داد، بیان کرد: این دو مساله با هم فرق دارند. یکی این است که آیا ما به برجام [توافق هسته‌‌‌ای] بازمی‌‌‌گردیم یا نه. بستگی دارد؛ به همین دلیل اینجا در رم با همکارانم که جزو آن ۶کشور بودند دیدار داشته‌‌‌ام. آنها گرد هم آمده بودند تا بگویند باید برای تغییر مذاکره کنیم. فکر می‌‌‌کنم هنوز گرفتار قضاوت‌‌‌های بد ترامپ در زمینه خروج از برجام هستیم.
رئیس‌جمهور آمریکا ادامه داد: این یک مساله جداست و چگونگی حل‌‌‌وفصل آن و اینکه آیا اصلا حل خواهد شد یا نه به عملکرد آنها[ایران] و آمادگی دوستان ما، اعضای توافق اصلی، بستگی دارد تا با ما همراهی کنند و اطمینان یابند که اگر آنها [به توافق] بازنگردند، باید بهایی اقتصادی را متحمل شوند. او در ادامه گفت: درباره اینکه چگونه به اقدامات آنها علیه منافع و مواضع آمریکا پاسخ خواهیم داد، چه حمله پهپادی باشد و چه از نوع دیگر، پاسخ خواهیم داد.
به گزارش «ایسنا»، اظهارات بایدن در این کنفرانس خبری در پی دیدار شنبه‌‌‌شب با آنگلا مرکل صدراعظم آلمان، امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه و بوریس جانسون نخست‌وزیر انگلیس مطرح می‌شود. توافق هسته‌‌‌ای و مذاکرات احیای این توافق در وین از موضوعات رایزنی آنها در این دیدار بوده است. آنها پس از این دیدار بیانیه‌‌‌ای منتشر کردند که در آن آمده است: پیشرفت برنامه هسته‌‌‌ای ایران در برابر تلاش برای بازگشت به توافق هسته‌‌‌ای مانع ایجاد می‌کند.
این بیانیه بدون اشاره به وعده‌های عملی‌نشده رهبران اروپایی در قبال ایران و نیز پابرجا ماندن تحریمهای غیرقانونی آمریکا علیه کشورمان تاکید می‌کند: بازگشت به توافق هسته‌‌‌ای بدون تغییر رویکرد ایران امکان‌پذیر نخواهد بود. رهبران تروئیکای اروپایی و آمریکا در بیانیه مشترک خود از ایران خواستند تا «از فرصت استفاده و با حسن نیت عمل کنند تا از تشدید تنش جلوگیری شود.»
آنها همچنین آنچه را که «اقدامات تحریک‌آمیز ایران» خوانده‌‌‌اند، باعث نگرانی جدی خود دانستهاند. علی باقری، معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران پس از سفر چند روز پیش خود به بروکسل و رایزنی با مقامات اتحادیه اروپا در صفحه توییترش اعلام کرد که مذاکرات وین از ماه نوامبر از سر گرفته خواهد شد و تاریخ دقیق آن بعدا اعلام می‌شود.
قدرت‌‌‌های جهانی از جمله آمریکا، در ماه‌‌‌های گذشته ۶دور مذاکره در خصوص احیای توافق هسته‌‌‌ای در وین برگزار کردند. این مذاکرات میان ایران و دیگر اعضای کمیسیون مشترک برجام و با حضور آمریکا در محل مذاکرات برگزار شد. البته ایران و آمریکا مذاکرات مستقیمی نداشتند و تنها از طریق نمایندگان دیگر کشورهای حاضر در مذاکرات در جریان مواضع یکدیگر قرار می‌‌‌گرفتند.
برگزاری دور هفتم این مذاکرات تا تشکیل دولت سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران به تاخیر افتاده بود. مذاکرات وین در این راستا پیش می‌رود که بتواند از طریق اقدامات هماهنگ‌‌‌شده، موجب بازگشت آمریکا به پایبندی کامل به توافق هسته‌‌‌ای شود.
مذاکرات دو، سه هفته دیگر آغاز می‌شود
همزمان با این تحولات، سخنگوی وزارت خارجه ایران صبح روز دوشنبه در نشست هفتگی خود با رسانه‌‌‌های داخلی و خارجی در پاسخ به این سوال که آیا نشست مذاکرات وین در سطح وزرای خارجه برگزار خواهد شد یا در حد معاونان، گفت: در سطح وزیران خارجه موضوعی مطرح نیست و این مذاکرات مانند گذشته در سطح معاونان پیگیری خواهد شد. باید موضوعات مختلفی مطرح شود. گفت‌‌‌وگوها به‌زودی طی دو، سه هفته آینده آغاز و به صورت متمرکز و با انرژی بیشتری پیگیری می‌شود.
به گزارش «ایسنا»، سعید خطیبزاده افزود: ایران به دنبال مذاکره برای مذاکره نیست. ما به دنبال مذاکرات نتیجه‌‌‌محور هستیم و مقدماتی که برای این مذاکرات آماده شده، برای این است که این مذاکرات از بن‌بست وین خارج شود؛ ولی اگر آمریکا بخواهد به روال قبل ادامه دهد، شرایط سختی وجود خواهد داشت. وی همچنین در این نشست اعلام کرد که طی دو هفته آینده اجلاس سفرای ایران در کشورهای همسایه در تهران برگزار خواهد شد.
خطیبزاده افزود: گفت‌‌‌وگوهای ما در وین قبل از نوامبر نهایی می‌شود. ما و پکن رایزنی‌‌‌های خیلی نزدیکی با هم داریم و اینکه در بروکسل تاریخ قطعی و نهایی نشد، به این دلیل بود که ایران می‌‌‌خواست با همه طرفها از جمله پکن رایزنی کند و تاریخ ان‌‌‌شاءالله این هفته نهایی می‌شود.
سخنگوی وزارت خارجه ایران در مورد توییت اخیر اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین درخصوص زمان آغاز مذاکرات وین گفت: توییت اولیانوف را ندیده‌‌‌ام و در مورد آن اظهارنظر نمی‌‌‌کنم. ایران و اتحادیه اروپا به‌عنوان هماهنگ‌کننده برجام در بروکسل به تاریخ برگزاری اولین دور جدید گفت‌‌‌وگوها در وین نزدیک شده‌‌‌اند و پیش از پایان ماه نوامبر این دور از گفت‌‌‌وگوها انجام می‌شود. البته تاریخ قطعی آن طی هفته جاری بعد از مشورت با دیگر کشورهای ۱+۴ اعلام خواهد شد؛ تاریخی که مناسب همه طرفها باشد.
نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین صبح دیروز در اظهاراتی نسبت به اعلام نشدن تاریخ دقیق ازسرگیری مذاکرات وین از سوی ایران واکنش نشان داد. میخائیل اولیانوف در واکنش به خبر روزنامه «تهران‌تایمز» مبنی بر اینکه به دنبال دیدار علی باقری، معاون وزیر امور خارجه ایران با مقامات اتحادیه اروپا در بروکسل، تاریخ ازسرگیری مذاکرات وین به‌زودی اعلام خواهد شد، در صفحه توییترش نوشت: خوب است. فقط یک نکته، تهران‌تایمز عزیز. تا جایی که به خاطر دارم، پس از دیدار ۲۷ اکتبر در بروکسل، موضع طرف ایرانی مشخص‌‌‌تر بود و قصد داشت تاریخ ازسرگیری مذاکرات وین را «هفته آینده» و نه «به‌زودی» اعلام کند. اظهارات اولیانوف در پی این مطرح می‌شود که معاون سیاسی وزارت خارجه ایران پس از سفر چند روز پیش به بروکسل و رایزنی با مقامات اتحادیه اروپا در صفحه توییترش اعلام کرد مذاکرات وین از ماه نوامبر از سر گرفته خواهد شد و تاریخ دقیق آن بعدا اعلام می‌شود.
مذاکرات دوجانبه ایران و آمریکا
خطیبزاده همچنین در این نشست در پاسخ به سوال دیگری در مورد برخی از پیشنهادهای مطرح‌شده در خصوص مذاکره دوجانبه بین ایران و آمریکا در یک کشور ثالث تصریح کرد: بین ایران و آمریکا مدت‌‌‌هاست گفت‌‌‌وگویی نبوده است. بعد از خروج یک‌جانبه و غیرقانونی آمریکا از برجام، تماس یا ارتباط مستقیم یا غیرمستقیمی وجود نداشته است. سخنگوی وزارت خارجه ادامه داد: آمریکا به‌عنوان ناقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل به صورت یک‌جانبه از برجام خارج شده و در این مدت تلاش کرده است که برجام از بین برود. همچنین تحریمهای ظالمانه و فراسرزمینی ضد مردم ایران اعمال و تلاش کرده مانع روابط عادی ایران در حوزه‌‌‌های تجاری و اقتصادی با کشورهای مختلف شود و در این زمینه آن‌‌‌چنان زیاده‌‌‌روی کرده که نه‌تنها کشورهایی را که با ایران همکاری می‌‌‌کردند مورد فشار قرار داده، بلکه متحدان خود را نیز تنبیه کرده است. وی افزود: تا زمانی که این واقعیت‌‌‌ها روی زمین تغییر نیابد، تصور نمی‌شود در هیچ شکل و فرمتی تماسی بین تهران و واشنگتن برقرار شود.
تضمین در برجام
سخنگوی وزارت خارجه در ادامه در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه ایران اعلام کرده آمریکا باید برای ماندن خود در برجام تضمین دهد تا مانند دوران ترامپ یک‌جانبه از این توافق خارج نشود و ایران به صورت عینی به دنبال گرفتن چه تضمین‌‌‌هایی از آمریکا در این ارتباط است، تصریح کرد: در مورد مباحث فنی و تکنیکی باید در چارچوب خودش بحث و گفت‌‌‌وگو شود و مطرح کردن این‌گونه مسائل در فضای عمومی بعضا باعث سوءتفاهم می‌شود.
خطیبزاده ادامه داد: اصل موضوع این است که ایران و کشورهای ۱+۴ تاکید دارند که آمریکا باید نیت خود را در عمل و آن هم با ارائه تضمین‌‌‌هایی نشان دهد که دیگر هیچ‌کس در واشنگتن با خروج یک‌جانبه از توافقات دنیا را به سخره نمی‌گیرد. آنچه ترامپ با خروج غیرقانونی از برجام انجام داد، تنها به سخره گرفتن طرفهای مقابل در برجام نبود؛ بلکه به نوعی حقوق بین‌الملل و سازوکارهای بین‌المللی را به سخره گرفت. در مورد اینکه آمریکا چه نوع تضمین‌‌‌های سیاسی و حقوقی ارائه دهد که در برجام گنجانده شود، مباحثی مطرح شده است. آمریکا به دنبال پیشبرد اهداف خود خارج از ارائه هر تضمینی است و تصور می‌کند پلیس دنیاست و هر موقع بخواهد، می‌تواند قوانین و مقررات را نقض کند. در موضوع برجام اجازه نخواهیم داد که اقتصاد و بخش‌‌‌های اقتصادی ما که از آن شوک یک‌بار رد شدند، مجددا در وضعیتی قرار بگیرند که وضعیت تردید باشد. تنها وقتی بازگشت آمریکا به برجام را می‌‌‌پذیریم که مطمئن باشیم این بازگشت قطعی است.
سفر گروسی
این دیپلمات ارشد همچنین در خصوص درخواست و تاکید رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای ملاقات با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران گفت: روابط ایران و آژانس، فنی و حرفه‌‌‌ای است. وی با بیان اینکه سازمان انرژی اتمی ایران با آژانس روابط بسیار منظم و دقیقی دارد، افزود: در سفرهای قبلی که روسای آژانس به ایران داشته‌اند، برخی از ملاقات‌ها از جنس تشریفاتی و تکریمی بوده و برخی موضوعات دیگری و به صورت ماهوی بوده است. سخنگوی وزارت خارجه افزود: اگر سفری تنظیم و انجام شود و لازم باشد ملاقاتی تنظیم شود، این موضوع تنظیم می‌شود و در دستور کار قرار می‌گیرد.
خطیبزاده ادامه داد: اگر سازمان انرژی اتمی برنامه را نهایی کند و مطابق برنامه باشد، این دیدار انجام می‌شود و منعی برای این دیدار وجود نداشته و نخواهد داشت.
سخنگوی وزارت خارجه همچنین در مورد اظهارات جیک سالیوان یکی از مقامات ارشد آمریکا مبنی بر اینکه با حسن نیت ایران آماده بازگشت به مذاکرات هستیم، خطاب به خبرنگار سوال‌کننده اظهار کرد: امیدوارم آنچه شما به نقل از آقای سالیوان گفتید، درست باشد، ولی متاسفانه آنچه تاکنون عمل شده و اقدامات و برنامه‌‌‌‌های پیگیری‌شده از سوی دولت بایدن مخالف با نیتی است که سالیوان اعلام کرده است. ما در طول این مدت به اندازه کافی حرف شنیده‌‌‌ایم و منتظر اقدام و عملی هستیم که مدت‌‌‌هاست به عقب افتاده است.
واکنش به بیانیه اروپا و آمریکا
خطیبزاده همچنین به بیانیه سران فرانسه، آلمان، بریتانیا و ایالات‌متحده آمریکا در حاشیه نشست گروه۲۰ واکنش نشان داد. به گزارش خبرگزاری تسنیم، وی اظهار کرد: جمهوری اسلامی ایران در بالاترین سطوح همواره تاکید کرده است که مطابق با فتوای رهبر معظم انقلاب اسلامی مبنی بر حرمت تولید و استفاده از تسلیحات هسته‌‌‌ای، به دنبال ساخت سلاح هسته‌‌‌ای نخواهد بود و علاوه بر آن، این تسلیحات در دکترین دفاعی جمهوری اسلامی ایران جایگاهی ندارد.
سخنگوی وزارت امور خارجه ایران افزود: جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان عضو مسوولیت‌پذیر معاهده عدم‌اشاعه (NPT) و عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همواره همکاری مناسبی در چارچوب پادمان با این نهاد فنی و تخصصی داشته و با پایبندی کامل به تعهدات خود تا حتی یک‌سال پس از خروج غیرقانونی و غیرمسوولانه ایالات متحده آمریکا، حسن نیت خود را نشان داده
است. خطیبزاده با اعلام اینکه از قصد دیگر طرفها برای بازگشت کامل به اجرای تعهدات خود استقبال می‌کنیم، اضافه کرد: ملاک ما، عمل طرف مقابل است. دولت جدید آمریکا برخلاف مواضع اعلامی، همچنان سیاست فشار حداکثری را که به اعمال تحریمهای جدید یا اعمال مجدد تحریم‌هایی که پیش از آن رفع شده بودند انجامید، ادامه می‌دهد.
سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در پایان تاکید کرد: بحران به‌اصطلاح هسته‌‌‌ای که در این بیانیه به‌گزافه از آن یاد شده است، بحرانی ساختگی و تبلیغاتی بیشتر نیست. اما هرچه هست، شرایط کنونی در واقع حاصل مسوولیت‌پذیر نبودن و پایبند نبودن نسبت به اجرای تعهدات از سوی دولت‌های صادر‌کننده این بیانیه بوده و خروج غیرقانونی و نقض قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل متحد از سوی دولت ایالات متحده آمریکا و بی‌عملی طرفهای اروپایی در اجرای تعهدات خود به ایجاد وضعیت کنونی منجر شده است. رؤسای جمهور آمریکا و فرانسه و نخست‌وزیر انگلیس و صدراعظم آلمان روز شنبه طی بیانیه مشترکی نگرانی خود را از پیشرفت‌‌‌های برنامه هسته‌‌‌ای ایران ابراز کردند.
مذاکرات ایران و عربستان
سخنگوی وزارت خارجه ایران در بخش دیگری از این نشست خبری و در پاسخ به سوالی در مورد مذاکرات ایران و عربستان و اینکه آیا این مذاکرات به بازگشایی سفارتخانه‌‌‌های دو کشور در تهران و ریاض منجر خواهد شد و زمان این موضوع کی خواهد بود، گفت: آنچه من در مصاحبه با یکی از خبرگزاری‌‌‌های کشور مطرح کردم، این بود که ما تا بازگشایی سفارتخانه‌‌‌های دو کشور فاصله داریم و زود است اکنون در مورد این موضوع صحبت کنیم.
وی ادامه داد: گفت‌‌‌وگوهای تهران و ریاض در بغداد شروع یک فرآیند است که انتهای این فرآیند می‌تواند به این موضوع ختم شود که البته همه آن مشروط و منوط به تعهد جدی ریاض برای اقدام موثر است.
سخنگوی وزارت خارجه ایران همچنین در این نشست در خصوص مذاکرات ایران و عربستان و اینکه در بحران اخیر بین بیروت و ریاض، مقامات وزارت خارجه عربستان عامل اصلی مشکلات در لبنان را حزب‌‌‌الله که یکی از متحدان اصلی ایران در منطقه است، دانستهاند و با توجه به این نوع موضع‌‌‌گیری مقامات سعودی گفت‌‌‌وگوهای ایران و عربستان چگونه انجام می‌شود، خاطرنشان کرد: گفت‌‌‌وگوهای ما با عربستان در مورد موضوعات دوجانبه و منطقه‌‌‌ای است و ما درباره دوستان خود با کسی صحبت نمی‌‌‌کنیم. در واقع دوستان ما موضوع صحبت ما با کسی نیستند. ما همواره در کنار دوستان خود قرار داشته و داریم.
خطیبزاده ادامه داد: دولت ریاض می‌‌‌داند که سیاست فشار و محاصره علیه دیگر کشورها مدت‌‌‌هاست اثر خود را از دست داده است. ما در کنار مردم یمن و دوستانمان ایستاده‌‌‌ایم. این دیپلمات ارشد ایرانی خاطرنشان کرد: گفت‌‌‌وگوهای صورت‌گرفته بین ایران و عربستان در بغداد گفت‌‌‌وگوهای جدی بوده و موضوعات به صورت شفاف بین دو طرف بیان شده است و اینکه به کجا برسیم، مشروط و معطوف به اقدامات جدی طرف مقابل فارغ از اظهارات صرف رسانه‌‌‌ای است.
ایران موضوع رایزنی وزرای خارجه سعودی و آمریکا
در تحولی دیگر و در حاشیه نشست گروه۲۰ وزرای خارجه عربستان سعودی و آمریکا با دستور کار برنامه هسته‌‌‌ای ایران با یکدیگر دیدار کردند. به گزارش خبرگزاری تسنیم، خبرگزاری عربستان سعودی (واس) در گزارشی نوشت: فیصل بن‌فرحان آل سعود، وزیر خارجه عربستان‌سعودی در دیدار با همتای آمریکایی خود آنتونی بلینکن، روابط راهبردی بین دو کشور و راه‌‌‌های توسعه همکاری و هماهنگی مشترک را مورد بحث و بررسی قرار داد. در این نشست که روز یکشنبه در حاشیه نشست سران کشورهای گروه۲۰ در رم پایتخت ایتالیا برگزار شد، مسائل منطقه‌‌‌ای و بین‌المللی و در راس آن، امنیت و ثبات در منطقه خاورمیانه مورد بررسی و توجه دو کشور قرار گرفت. در همین چارچوب دو طرف به تلاش‌‌‌های انجام‌شده در قبال برنامه هسته‌‌‌ای ایران و تلاش‌‌‌های جهانی پرداختند.
