وزیرخارجه بحرین از ارسال پیام به ایران خبر داد
سیگنال آشتی از شورای همکاری
وی افزود: «اگر ایران اقدامی برای کسب اعتماد انجام دهد قطعا به آغاز نوعی گفتوگو کمک خواهد کرد و در این رابطه طرح‌های روسیه و چین برای دستیابی به راه‌حلی در منطقه وجود دارد.» الزیانی تاکید کرد که شورای همکاری خلیج‌فارس باید در این مسیر حرکت کرده و طرح امنیتی فراگیری ارائه کند که باعث تمرکز برای تحقق صلح و اتحاد شورا می‌شود.
اظهارات وزیرخارجه بحرین در شرایطی مطرح می‌شود که شاهد تحول در روابط ایران و برخی از دولت‌های شورای همکاری خلیج‌فارس پس از یک دوره تنش فراگیر هستیم. در این چارچوب تاکنون چند دور مذاکرات ایران و عربستان‌سعودی به میزبانی بغداد برگزار شده و قرار است دور جدید آن در دولت جدید ایران از سر گرفته شود. شروع این مذاکرات به فروردین۱۴۰۰ همزمان با شروع مذاکرات احیای برجام در وین اتریش بر‌می‌گردد.
در همین‌خصوص روزنامه فایننشال‌تایمز گزارش داد که مقامات ارشد جمهوری اسلامی و عربستان‌سعودی، ۹آوریل ۲۰۲۱- ۲۰ فروردین۱۴۰۰، ۶ سال پس از قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور در دی ماه ۱۳۹۴، در بغداد مذاکرات مستقیم انجام داده‌اند. فایننشال‌تایمز در گزارش خود به نقل از «سه مقام» از مذاکره مقام‌های ارشد عربستان‌سعودی و ایران در راستای تلاش برای بهبود روابط بین این دو کشور رقیب در منطقه خبر داد که مقامات سعودی، عراقی و ایرانی در واکنش به این گزارش آن را تایید کردند.
این روند هم تا حدی در روابط امارات و ایران نیز درحال دنبال‌شدن است، اگرچه سرعت آن کمتر از سرعت گفت‌وگوها بین تهران و ریاض است.
اخیرا معاون نخست‌وزیر امارات با رئیس نمایندگی ایران در ابوظبی دیدار و درخصوص مسائل دوجانبه و منطقه‌ای گفتوگو کردند. به‌نظر می‌رسد که بحرین نیز متاثر از این فضا در تلاش است تا از ماراتن گفت‌وگوها عقب نماند.
روابط ایران و بحرین همواره روابطی پرتنش بوده است. اصلیت ایرانی شیعیان بحرین، موجب شده‌است تا همواره میان آنان و طبقه حاکمه که اقلیت سنی را تشکیل می‌دهند شکاف وجود داشته باشد. در حالی‌که حدود ۷۰درصد از مردم بحرین را شیعیان تشکیل می‌دهند، اداره حکومت در دست خاندان آل‌خلیفه است. در این میان در حوزه روابط و سیاست خارجی نیز بحرین عملا تابع عربستان‌سعودی، برادر بزرگ‌تر است و متاثر از تنش در روابط تهران و ریاض، روابط تهران و منامه نیز در طول این یک‌دهه دستخوش تنش شده است.
در پی اعتراضات ۲۰۱۱ در بحرین متاثر از بهار عربی، حکومت پادشاهی این کشور، ایران را به دخالت در امور داخلی بحرین و حمایت از معترضان متهم کرد. ایران نیز سرکوب معترضان بحرینی توسط نیروهای امنیتی این کشور و ارتش عربستان را محکوم دانست و چنین اتهامی را مردود و بهانه سرکوب شدید معترضان بحرینی توصیف کرد.
مجددا در تاریخ ۱۴ دی ۱۳۹۴ و پس از قطع روابط دیپلماتیک عربستان با ایران به‌دنبال حمله به سفارت و کنسولگری این کشور در ایران، وزارت‌خارجه بحرین در ادامه پیروی از سیاست‌های عربستان‌سعودی، با صدور بیانیه‌ای از قطع روابط دیپلماتیک خود با ایران خبر داد. وزارت‌خارجه بحرین همچنین ۴۸ ساعت به دیپلمات‌های ایرانی در منامه مهلت داد تا این کشور را ترک کنند. دفاتر دیپلمات این کشور در ایران نیز بسته شد. به‌نظر می‌رسد با پیشرفت در مذاکرات ایران و عربستان و بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور که اواخر خرداد ۱۴۰۰ با سیگنال سیدابراهیم رئیسی به عربستان همراه شده مبنی بر اینکه هیچ مشکلی در این‌خصوص وجود ندارد، بحرین نیز به تاسی از ریاض به سمت ارتقای روابط با ایران حرکت کند.
در این چارچوب، ادعای وزیرخارجه بحرین درخصوص ارسال پیام به ایران و عدم پاسخ تهران به آن درحالی است که ایران بارها چه در سطح دوجانبه و چه در سطح شورای همکاری، ساحل جنوبی خلیج‌فارس را به گفتوگو و رسیدن به یک راه‌حل با حضور بازیگران این منطقه بدون حضور قدرت‌های خارجی دعوت کرده است.
در همین خصوص دولت حسن روحانی از اواخر سال ۹۲ طرح مجمع گفت‌وگوهای منطقه‌ای را از سوی محمدجواد ظریف به دولت‌های عربی خلیج‌فارس ارائه کرد که موردتوجه قطر، کویت و عمان قرار گرفت، اما عربستان با عدم‌پاسخ به آن این طرح را مسکوت گذاشت. در ادامه این ابتکارات دولت دوازدهم نیز در مهر ماه ۹۸ طرح صلح هرمز را در راستای ایجاد صلح بین کشورهای ساحلی خلیج‌فارس به شورای همکاری خلیج‌فارس پیشنهاد داد.
حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران برای تمام کشورهای خلیج‌فارس یعنی بحرین، کویت، عراق، قطر، عمان، عربستان‌سعودی و امارات‌عربی‌متحده، نامه نوشت تا رسما آنها را به پیوستن به این ابتکار دعوت کند. این طرح بر پایه تشریک‌مساعی کشورهای ساحلی خلیج‌فارس با هدف پایان بخشیدن به حضور نیروهای بیگانه در این حوزه مهم و راهبردی آبی بنا نهاده شده و رهاورد آن ایجاد صلح و ثبات در خلیج‌فارس و پیشرفت و شکوفایی اقتصادی برای کشورهای منطقه است، بر همین اساس این طرح، «ائتلاف امید» هم نامگذاری شد. اگرچه عربستان، امارات و بحرین تاکنون پاسخ مثبتی به این ابتکار نداده‌اند، اما آن دعوتنامه همچنان روی میز است و می‌تواند در چارچوب مذاکرات کنونی ایران و عربستان مورد بحث و گفتوگو قرار گیرد.
محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه ایران بهمن ۱۳۹۹ در یادداشتی در نشریه آمریکایی فارن‌افرز با اشاره به ابتکارات ایران نوشت: ایران مدت‌هاست که از تشکیل یک مجمع گفت‌وگوی منطقه‌ای حمایت می‌کند؛ از زمان قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال ۱۹۸۷ تا ابتکار صلح هرمز معروف به HOPE که ایران در سال ۲۰۱۹ آن را به مجمع عمومی سازمان‌ملل متحد ارائه کرد. در چنین مجمعی، کشورها می‌توانند با تدابیر اعتمادساز دغدغه‌های خود را برطرف کرده، گلایه‌های خود را از طریق گفتوگو حل کنند و با مشارکت در تلاش‌های دارای منافع متقابل، مسائل مشترک را حل و از منافع جمعی حراست کنند.
این ابتکارات از سوی قدرت‌های خارجی ذی‌نفع در تحولات خلیج‌فارس نیز مورد استقبال قرار گرفته است. اشاره وزیرخارجه بحرین به دو ابتکار چین و روسیه در همین‌خصوص است. مسکو امیدوار است که کشورهای حوزه خلیج‌فارس از ابتکار امنیتی خود برای این منطقه که در سال ۲۰۱۹ به‌روز شده و شامل گفتوگو بین ایران و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس است، حمایت کند. از نظر روسیه، ایده ایجاد یک نظام امنیت دسته‌جمعی در منطقه خلیج‌فارس می‌تواند نقشی اساسی در تحکیم فعالیت‌های سیاسی و دیپلماتیک منطقه داشته باشد.
وزیرخارجه چین نیز آبان ۱۳۹۹ در نشست مجازی شورای‌امنیت که به ابتکار روسیه درباره بررسی جامع وضعیت خلیج‌فارس برگزار شد، پیشنهاد سه‌گانه‌ای را شامل پایبندی به حاکمیت قانون برای مشارکت در برقراری صلح، پایبندی بر دوستی با همسایگان و پایبندی بر انصاف و عدالت، برای صلح و ثبات در منطقه خلیج‌فارس پیشنهاد داد.
حال باید منتظر ماند و دید که شورای‌همکاری خلیج‌فارس چه ابتکار عملی‌ای را برای آغاز گفت‌وگوها با ایران پیشنهاد می‌دهد، چراکه توپ در زمین اعراب است.
