سلطان عمان مهمان ملک سلمان پادشاه عربستان شد
جانشین «قابوس» در عربستان به دنبال چیست؟
عکس: AFP
کامران کرمی: به گزارش خبرگزاری رسمی عربستان(واس)، در بیانیه مشترک دو کشور تاکید شده که ریاض و مسقط باید به طور جدی و فعال درخصوص پرونده هسته‌ای و موشکی ایران و پیامدهای آن همکاری و تعامل داشته باشند. در این بیانیه تاکید شده است که این مساله می‌تواند در تحقق امنیت و ثبات بین‌المللی و منطقه موثر باشد.
عربستان سعودی از همان ابتدای شروع مذاکرات احیای برجام در گرند هتل وین که از فروردین ۱۴۰۰ تاکنون در جریان است، تاکید داشته که باید در این گفت‌وگوها حضور داشته باشد و ملاحظات و دیدگاه‌های اعراب خلیج فارس برای شکل دادن به یک توافق محکم‌تر که پیوست‌های موشکی و منطقه‌ای را لحاظ کرده باشد، مورد توجه قرار گیرد. در همین ارتباط بلومبرگ در تحلیلی می‌نویسد: « سفر سلطان عمان نشان دهنده تغییر در اتحاد‌های خلیج‌فارس است و عربستان در تلاش برای نزدیکی به بازیگرانی است که متحد ایران هستند، پیش‌تر این مسیر با ارتباط با عراق و قطر شروع شده است.» محور دیگر سفر سلطان عمان به عربستان سعودی بحث و تبادل‌نظر درخصوص مذاکرات ایران و عربستان سعودی بوده است. پیش‌تر برخی روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها نزدیک کردن دیدگاه تهران و ریاض را یکی از اهداف این سفر عنوان کرده بودند. حتی برخی پا را فراتر گذاشتند و میانجیگری و میزبانی عمان از دور بعدی مذاکرات ایران و عربستان سعودی که به گفته وزیر خارجه ایران تاکنون سه دور آن به میزبانی بغداد برگزار شده است، را مطرح کردند.
اگرچه بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان یک روز قبل از سفر هیات بلندپایه عمانی به عربستان در گفت‌وگو با الشرق‌الاوسط در پاسخ به این سوال که آیا کشورش ابتکارعمل برای انجام گفت‌وگوهای منطقه‌ای با ایران را رهبری می‌کند یا خیر، تاکید کرد: خیر، هیچ‌گونه ابتکار عملی از این قبیل را رهبری نمی‌کنیم، هر گونه گفت‌وگوی منطقه‌ای باید از داخل کشورهای منطقه سرچشمه بگیرد و ما از این مساله که به سود تمام کشورهای منطقه است حمایت می‌کنیم. محور دیگر این دیدار درباره موضوع یمن بود که دو طرف بر تطابق دیدگاه‌ها مبنی‌بر ادامه تلاش‌های سیاسی‌شان با هدف حصول راه‌حل فراگیر سیاسی برای بحران یمن براساس طرح موسوم به ابتکار خلیج فارس و سازوکار اجرایی آن، خروجی کنفرانس گفت‌وگوی ملی یمنی، قطعنامه ۲۲۱۶ سازمان ملل، طرح عربستان سعودی برای پایان بحران یمن و نیز پایان دادن به رنج ملت یمن تاکید کردند. این در حالی است که عمان میانجیگری فعالی را در جریان این پرونده با مشورت طرف‌های دیگر از جمله ایران برقرار کرده است. اما همزمانی این دیدار با بروز اختلافات در روابط عربستان سعودی و امارات بر سر نشست اخیر اوپک پلاس مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است. برخی از رسانه‌ها این اختلافات را تاکتیکی و طبیعت این رابطه در حال گسترش تفسیر کردهاند و برخی دیگر آن را راهبردی و ناشی از تغییر موازنه قدرت بین دو کشور به‌خصوص بروز اختلافات در یمن و رقابت اقتصادی در منطقه عنوان کردهاند. در بیانیه سران عربستان و عمان هم به اجلاس اوپک‌پلاس اشاره و تاکید شد که تلاش‌های کشورهای عضو اوپک پلاس به رهبری سعودی و مشارکت عمان را که منجر به ثبات و توازن بازارهای نفت می‌شود، مورد ستایش قرار می‌دهند و بر ضرورت ادامه این همکاری برای ثبات بازار نفت تاکید می‌کنند. در این میان استقبال از سلطان هیثم در ابرشهر نئوم که براساس سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان قرار است به قطب بزرگ فناوری و کانون گردشگری در منطقه تبدیل شود، نشان می‌دهد که سعودی‌ها این شهر را رقیب جدی برای دوبی در منطقه هدف‌گذاری کردهاند و از هر موقعیتی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی استفاده می‌کنند. حتی از عمان که در شرایط مالی بدی ناشی از کاهش قیمت نفت و پاندمی کرونا قرار دارد و در تلاش است تا با جذب سرمایه‌گذاری از عربستان، بر مشکلاتی که اخیرا به شکل اعتراضات در شهرهای صحار و صلاله نمایانگر شد، فائق آید و همزمان پروژه‌های توسعه‌ای خود را به پیش ببرد. یکی از مهم‌ترین این پروژه‌ها توسعه بندر الدقم در غرب عمان است که در قالب چشم‌انداز ۲۰۴۰ صورت می‌گیرد و به زعم تحلیلگران اصلی‌ترین رقیب برای بندر جبل علی امارات به حساب می‌آید. ایران یکی از بازیگرانی است که در تلاش است در این بندر سرمایه‌گذاری کند، اما به‌دلیل تحریم‌ها، دیگر دولت‌های منطقه و فرامنطقه گوی سبقت را از آن ربوده‌اند. همچنین تکمیل خط زمینی الاحسا- عبری برای کاستن مشکلات شهروندان سعودی و عمانی دیگر محوری است که عربستان و عمان را بدون عبور از امارات به یکدیگر متصل می‌کند. در این فضا باید منتظر تحرک اماراتی‌ها برای میزبانی از سلطان عمان و درهم شکستن ابتکارعمل سعودی‌ها بود.
