در مذاکره دو رئیس‌جمهور بررسی شد
احیای برجام در کدام دولت؟
سخنگوی دولت ضمن اعلام خبر دیدار رئیس‌جمهور فعلی و رئیس‌جمهور آینده گفت ابراهیم رئیسی و حسن روحانی راجع به «برجام» با یکدیگر صحبت کرده‌اند. علی ربیعی در پاسخ به این سوال که آیا برنامه دولت آقای روحانی این است که نهایی‌سازی برجام را به دولت بعد بسپارد یا در روزهای باقی مانده به فرجام برساند، تشریح کرد: «این هم از موضوعاتی بود که در مذاکره دو رئیس‌جمهور فعلی و منتخب بحث و بررسی شد. این تصمیم در حقیقت تصمیمی نیست که این دولت یا دولت بعد بگیرد بلکه به متغیرهای دیگری مانند قبول کردن دیدگاه‌های ایران از سوی آمریکا بستگی دارد.»
مذاکرات ربطی به انتخابات ندارد
ربیعی در نشست خبری که روز سه‌شنبه که به صورت آنلاین برگزار شد، با بیان اینکه از آغاز رقابت‌های انتخاباتی تکرار کرده‌ایم که مذاکرات احیای برجام ارتباطی به سیاست داخلی و نتایج انتخابات ندارد، افزود: «براساس سیاست‌های کلان کشور و پیرو خطوط تعیین شده از سوی رهبر معظم انقلاب و نهادهای بالادستی، دولت خود را مکلف دانسته که این مذاکرات را بر مبنای تامین حداکثری منافع ملی دنبال کند. اگر آمریکا به تعهداتش برگردد، مذاکره‌کنندگان شرایط را برای تصمیم‌گیری به نهادهای بالادستی گزارش خواهند داد و منتظر دولت بعد نخواهند شد.کمیته‌ای هم تشکیل شده تا آنچه در حال توافق است را با مصوبه مجلس تطبیق دهد.»
تفاهم کلی صورت گرفته است
دستیار ارتباطات اجتماعی رئیس‌جمهوری با تاکید بر این موضوع که درحال‌حاضر تقریبا درباره همه اختلافات مهم طرفین، تفاهم کلی صورت گرفته و اسناد مربوطه آماده شده است، ادامه داد: «اکنون به یک متن روشن و فاقد ابهام در همه کارگروه‌ها رسیده‌ایم. آنچه باقی مانده بیش از آنکه به مذاکره نیاز داشته باشد، نیازمند تصمیم سیاسی همه طرف‌ها است و اگر تصمیمات سیاسی اخذ شود می‌توان امیدوار بود و هیچ بعید نیست که وارد دور پایانی گفت‌وگوها شویم.»
گمانه‌زنی درباره آخرین دور مذاکرات
ربیعی همچنین با اشاره به صحبت‌های عباس عراقچی گفت که هفته آینده ممکن است آخرین دور مذاکرات در وین باشد که البته این مساله بستگی به تصمیم طرف‌های مقابل و اراده آنها برای به نتیجه رسیدن گفت‌وگوها دارد. سخنگوی دولت افزود: «بنابراین در جریان طبیعی امور، در صورتی‌که دیگر طرف‌ها آماده باشند، دولت مانعی برای اتمام مذاکرات ندارد اما اگر به هر دلیلی توافق نهایی تا مهلت قانونی دولت دوازدهم اتفاق نیفتد، مسوولیت مذاکرات و تصمیم درباره جزئیات آن بر عهده دولت سیزدهم خواهد بود.»این درحالی است که در روزهای اخیر حرف و حدیث‌های زیادی راجع به آغاز دور هفتم گفت‌وگوهای برجامی از سوی طرفین غربی و حتی روسیه مطرح شده بود. در این راستا، منابع غربی روز یکشنبه ۳۰خرداد به تهران هشدار دادند که مذاکرات وین برای احیای برجام، نمی‌تواند بدون محدودیت ادامه یابد. این درحالی است که سخنگوی وزارت خارجه ایران گفته که ممکن است دور بعدی مذاکرات دور پایانی باشد. موضوعی که نماینده روسیه در مذاکرات نیز پیش‌تر آن را تایید کرده بود. به نظر می‌رسد طرح موضوع ضرب‌الاجل از سوی غربی‌ها برای گرفتن امتیازات در دقایق پایانی گفت‌وگوهای گرند‌هتل وین است. براساس گزارش خبرگزاری رویترز، انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران وقفه‌ای در مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا به‌وجود آورده است و همین امر واکنش مقامات غربی را به‌دنبال داشته که درباره ازدست‌رفتن زمان به ایران هشدار داده‌اند. دو منبع غربی مطلع از مذاکرات وین به خبرگزاری رویترز گفتند که وقفه ایجاد‌شده با نتیجه انتخابات ایران ارتباط داشته و ممکن است تا ۱۰روز نیز طول بکشد. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات وین هم این مساله را تایید کرد و گفت کسی از زمان ازسرگیری گفت‌وگوها خبر ندارد، اما این دور از گفت‌وگوها می‌تواند دور آخر باشد.
واکنش به دخالت‌های واشنگتن
در عین حال ربیعی به صحبت‌های ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا که ادعاهایی را درباره انتخابات در ایران مطرح کرده بود واکنش نشان داد. وی در واکنش به اظهارنظر وزارت خارجه آمریکا مبنی بر اینکه ایرانی‌ها نتوانستند در فرآیند عادلانه و آزادانه انتخاب کنند، گفت: «این اظهارات برای ما تازگی ندارد و عجیب و غریب نیست. این اظهارات را سال‌هاست می‌شنویم. از منظر سیاسی این اظهارنظر را مصداق دخالت در امور داخلی ایران و مغایر قوانین بین‌المللی می‌دانیم و آن را محکوم می‌کنیم.»سخنگوی دولت تصریح کرد: «دولت آمریکا در جایگاهی نیست که صلاحیت اظهارنظر درباره فرآیند انتخابات در ایران یا کشور دیگری را داشته باشد. برخلاف نمایش‌های پرزرق و برق دموکراسی در آمریکا، امروز هیچ ملتی نیست که نداند فرآیندهای دموکراتیک در آمریکا تا چه اندازه معیوب و متعصبانه هستند.» دستیار ارتباطات اجتماعی رئیس‌جمهوری خاطرنشان کرد: «ادعاهای مشابهی در انتقاد از انتخابات‌های آمریکا نیز مطرح شده است که از جمله آن می‌توان به انتقادات دموکرات‌ها در سال ۲۰۰۰ و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری پیشین ایالات‌متحده و حامیان او در مورد انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر در ۲۰۲۰ اشاره کرد.» وی ادامه داد: «دولت آمریکا از دخالت‌های متکبرانه در امور داخلی سایر کشورها و قضاوت درباره سازوکارهای دموکراتیک دیگران دست بردارد و به اصلاح امور داخلی خودشان بپردازد.» ربیعی گفت: «هر وقت کشورهای قدرتمند به‌ویژه آمریکا در امور ایران اظهارنظر کردند مردم ایران هیچ حسن‌نیت و خیرخواهی در این اظهارات سراغ ندارند. همه جناح‌های کشور حتی با تفکر مخالف نظام هم به این ادراک رسیدند که آمریکا هیچ خیرخواهی در این اظهارات ندارد. آنچه برای آنها مهم است منافع ملی و تامین منافع آنان در منطقه و به‌ویژه ایران است و این ادراک در عموم جامعه ایران وجود دارد.»
در دیدار روحانی و رئیسی چه گذشت؟
سخنگوی دولت در بخش دیگری از نشست در پاسخ به «ایرنا» درباره انتقال تجارب به دولت جدید و اینکه آیا دولت فعلی برنامه مدونی برای این امر دارد، گفت: «رئیس‌جمهوری بلافاصله بعد از اتمام جلسه ستاد کرونا به دفتر آقای رئیسی در قوه قضائیه رفت و ضمن تبریک به وی، آمادگی دولت مستقر برای ارائه اطلاعات موردنیاز دولت آتی در دوران انتقالی را ارائه کرد. علاوه بر این ایشان گزارشی از مهم‌ترین مشکلات فعلی کشور مثل موضوع تامین کالا و ضرورت تامین مقدار ارز بیشتر از مصوب را مطرح کرد.»وی افزود: «همچنین در این دیدار درخصوص چگونگی ادامه کار و برنامه گروه مذاکره‌کننده برجام، صحبت‌هایی انجام شد. دیروز هم آقای ظریف همراه با مذاکره‌کنندگان اصلی برای دیدار دعوت شدند. همچنین آقای عراقچی هم جلسه‌ای با رئیس‌جمهور منتخب داشت.»ربیعی ادامه داد: «پیش‌بینی شده از قبل اطلاعات مدونی تهیه کنیم، در دولت هم از مدت‌ها قبل به همه وزرا تاکید شد مهم‌ترین مسائل و اولویت‌های خود را برای انتقال به دولت بعدی، مشخص کنند. مثلا گفته شد اگر قرار بود کارهایی ادامه دهید تداوم چه کارهایی مدنظر است که همه اینها مدون شد و رئیس‌جمهور این موضوعات را به رئیس‌جمهور منتخب گفت و مورد استقبال قرار گرفت.» دستیار ارتباطات اجتماعی رئیس‌جمهوری خاطرنشان کرد: «در مرکز تحقیقات هم این کار درحال جمع‌بندی است و به‌زودی مهم‌ترین چالش‌های پیش‌رو برای رئیس‌جمهور منتخب ارسال خواهد شد. دولت‌ها در ایران باید مانند دوندگانی باشند که چوب دویدن را در اختیار دونده بعدی قرار می‌دهند تا به مقصد برسند که گاهی این اتصال انجام نمی‌شد. این سنت درستی است که تجارب انتقال داده شده و از برنامه‌ها استفاده شود و این امر می‌تواند فعالیت‌های نوآورانه را بهبود بخشد.»
هدف آمریکا از مذاکرات
ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه ایالات‌متحده آمریکا روز دوشنبه در سخنانی با اشاره به اینکه آمریکا خواهان بازگشت دوجانبه به توافق هسته‌ای برجام است تاکید کرد هدف آمریکا از مذاکرات همین موضوع است. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز دوشنبه ۳۱ خرداد و در گفت‌وگویی تلفنی با خبرنگاران و در مورد گفت‌وگوهای مرتبط با برجام گفت: «ما به گفت‌وگو با متحدان و شرکایمان در مورد چیزی که در تمامی این مدت هدف ما بوده و البته بازگشت دو طرفه به اجرای تعهدات در قالب توافق هسته‌ای برجام است، ادامه می‌دهیم.» وی افزود: «وقتی صحبت در مورد دیپلماسی ما باشد، ما همواره گفته‌ایم که به‌طور کامل در راستای منافع ما است که به‌طور کامل و دوطرفه به اجرای تعهدات خود در قالب برجام بازگردیم چراکه به ما اجازه می‌دهد بار دیگر و به‌طور دائمی و قابل راستی‌آزمایی، جلوی دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را بگیریم که در خدمت منافع ما است.» این صحبت‌های پرایس درحالی مطرح می‌شود که مقامات ارشد کشورمان بارها تاکید کرده‌اند جمهوری اسلامی به‌دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای نیست و حتی مقام معظم رهبری ساخت و تولید سلاح هسته‌ای را حرام اعلام کرده‌اند.
توافق فرابرجامی
در عین حال پرایس در حمایت از بازگشت دوجانبه به تعهدات توافق هسته‌ای برجام مدعی شد بازگشت احتمالی به این توافق ابزار بیشتری در اختیار آمریکا قرار می‌دهد تا به مسائلی فراتر از برجام از جمله مساله موشکی، حقوق‌بشر و مسائل منطقه‌ای رسیدگی کند. پیش‌تر نیز جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا گفته بود ایالات‌متحده قصد دارد پس از برجام در مورد توافقی بلندمدت‌تر و نیرومندتر با ایران مذاکره کند که با واکنش سخنگوی وزارت خارجه ایران روبه‌رو شد که گفت تهران فراتر از برجام گفت‌وگو نمی‌کند. اما حالا پرایس می‌گوید بازگشت به برجام آمریکا را برای انجام چنین امری توانمندتر می‌کند.این درحالی است که ابراهیم رئیسی، روز دوشنبه در اولین نشست خبری خود به عنوان رئیس‌جمهور منتخب با بیان اینکه حاضر به ملاقات با رئیس‌جمهور آمریکا در صورت لغو تحریم‌ها نخواهد بود، در مورد مذاکره با دولت بایدن به‌خصوص درباره توافق جامع‌تر شامل مسائل موشکی و منطقه‌ای گفت مسائل منطقه‌ای و مسائل موشکی قابل مذاکره نیست.
زمان دور هفتم گفت‌وگوها
ند پرایس درخصوص دور بعدی یا دور هفتم گفت‌وگوها نیز توضیح داد: «همان‌طور که می‌دانید دور ششم گفت‌وگوها روز یکشنبه در وین به پایان رسید و هیات‌ها برای مشاوره به پایتخت‌هایشان بازگشته‌اند که شامل رابرت مالی، نماینده ویژه وزارت خارجه در امور ایران هم می‌شود. درحال‌حاضر آقای مالی درحال سفر و بازگشت به ایالات‌متحده است.» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا ادامه داد: «زمانی برای هفتمین دور گفت‌وگوها هنوز اعلام نشده ولی انتظار دارم تیم‌ها به کارشان ادامه دهند و در روزهای آینده مذاکرات آغاز شود. او گفت هدف گسترده‌تر این است که سیاست خارجی ما برای پیشرفت منافع ایالات‌متحده طراحی شده و معنای آن این است که فارغ از اینکه چه کسی رئیس‌جمهوری باشد، روند بررسی ساخته شده و دنبال می‌شود.»
انتخابات ایران آزاد نبود
این مقام آمریکایی در بخش دیگری از سخنانش با دخالت آشکار در امور داخلی ایران مدعی شد انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر در کشورمان، انتخاباتی منصفانه و آزاد نبود و در جریان آن مردم ایران از حق انتخاب رهبران خود، محروم شدند.
رهبری؛ تصمیم‌گیرنده نهایی
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا درباره تاثیر تغییر رئیس‌جمهور در ایران نیز گفت: «هرچند ایران ظرف چند هفته آینده یک رئیس‌جمهور جدید خواهد داشت، ولی این رهبر عالی نظام است که سیاست‌های مهم ایران را مشخص می‌کند.»
جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید نیز روز دوشنبه ۳۱ خرداد (۲۱ ژوئن) در کنفرانس مطبوعاتی خود در واشنگتن گفت، به نظر جو بایدن و سایر مقامات آمریکایی «تصمیم‌گیرنده اصلی» رهبر جمهوری اسلامی است. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ‌سفید نیز پیش از انتخاب رئیسی به‌عنوان رئیس‌جمهور ایران گفته بود که هر کس رئیس‌جمهوری ایران باشد تصمیم‌گیرنده نهایی درباره برجام رهبر جمهوری اسلامی است.
سفر احتمالی رئیسی به آمریکا
همچنین ند پرایس به این پرسش خبرنگاران که با توجه به اینکه ابراهیم رئیسی در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار دارد، آیا ایالات‌متحده به او برای حضور در نشست مجمع‌عمومی سازمان ملل ویزا خواهد داد یا خیر، پاسخ روشنی نداد و گفت صحبت در این‌باره زود است. او گفت هنوز حتی مراسم تحلیف رئیسی برگزار نشده است.
نظر بورل درباره تغییر رئیس‌جمهور ایران
از سوی دیگر جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز دوشنبه ۳۱ خرداد در گفت‌وگو با خبرنگاران ابراز امیدواری کرد که انتخابات ایران و رئیس‌جمهوری جدید آن تاثیر منفی روی مذاکرات هسته‌ای برای بازگشت ایران به برجام نداشته باشد.این درحالی است که در ایران براساس سیاست‌های کلی نظام، سیاست‌های کلان از سوی مقام معظم رهبری و شورای‌عالی امنیت ملی تدوین می‌شود و وزارت خارجه مجری تصمیمات در عرصه دیپلماسی است. جوزپ بورل گفت که این موضوع برای ما «بسیار مهم» است. او در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا مذاکرات وین در آستانه رسیدن به توافق است یا هنوز مشکلاتی در این زمینه وجود دارد، گفت هنوز مشکلاتی هست اما در حال مذاکره هستیم و انتظار داریم تغییر رئیس دولت در ایران به امکان رسیدن به توافق لطمه نزند.مقامات دولت حسن روحانی به دفعات گفته‌اند که تصمیم پیرامون برنامه هسته‌ای و مذاکرات در سطوح عالی جمهوری‌اسلامی اتخاذ می‌شود و تغییر دولت‌ها تاثیری بر موضع ایران نخواهد داشت.
سیاست خارجی دولت رئیسی از نگاه امیرعبداللهیان
همچنین روز گذشته حسین امیرعبداللهیان، مشاور رئیس مجلس شورای‌اسلامی با فعال و پویا توصیف کردن سیاست خارجی دولت آیت‌الله رئیسی، تاکید کرد دولت آمریکا به‌جای مطرح کردن موضوعات جدید، باید روی بازگشت به برجام و انجام تعهدات خود تمرکز کند.به گزارش خبرگزاری فارس، مشاور رئیس مجلس شورای اسلامی در مصاحبه با شبکه آمریکایی «سی‌ان‌ان» به بیان نظرات خود درباره مواضع جهانی و سیاست خارجی دولت جدید جمهوری اسلامی به ریاست «سیدابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهور منتخب ایران پرداخت.امیرعبداللهیان در این مصاحبه که فعلا بخش کوتاهی از آن منتشر شده، درباره مواضع خارجی آیت‌الله رئیسی می‌گوید: «من تصور می‌کنم سیاست خارجی دولت آقای رئیسی، فعال و پویا است؛ یک سیاست خارجی که متوازن و با نگاه به همه کشورهای جهان است، با گفتمانی منطقی و قوی؛ گفتمانی که بتواند حقوق ملت ایران را در همه زمینه‌ها به خوبی تامین کند.»وی در پاسخ به سوالی درباره اینکه روابط ایران و آمریکا در زمان ریاست‌جمهوری رئیسی به چه شکلی تغییر می‌کند، گفت: «من فکر می‌کنم این آمریکاست که همیشه فرصت‌ها را از دست داده است. این رفتار آمریکاست که می‌تواند تعیین کند رابطه‌اش با ایران چگونه تنظیم شود.»مشاور رئیس مجلس شورای اسلامی ایران در واکنش به سوالی مبنی بر اینکه آیا احساس متفاوتی نسبت به دولت بایدن در مقایسه با دولت ترامپ در ایران وجود دارد، توضیح داد: «من فکر می‌کنم اگر بایدن به‌دنبال بازگشت به برجام است، نباید حرف‌های جدیدی مطرح کند؛ درخصوص منطقه، موشکی و دخالت در امور ایران.»امیرعبداللهیان همچنین تاکید کرد که آمریکا باید به‌جای مطرح‌کردن موضوعات جدید برای گنجاندن در توافق هسته‌ای، باید روی بازگشت به برجام و انجام تعهداتش تمرکز کند.وی در پاسخ به اینکه آیا باور دارد که توافق هسته‌ای ایران را می‌توان به مسیر اصلی بازگرداند، اظهار کرد: «من فکر می‌کنم هر زمانی مذاکرات وین به نقطه‌ای برسد که منافع ملت ما تامین بشود، می‌تواند وارد مرحله اجرا شود.»روز دوشنبه بود که آیت‌الله رئیسی، رئیس‌جمهور منتخب ایران در نشستی خبری ضمن اعلام این نکته که با همتای آمریکایی ملاقات نمی‌کند، گفت که سیاست خارجی دولت سیزدهم از برجام شروع نمی‌شود و به برجام هم محدود نخواهد شد.
اظهارنظر برجامی وزیرخارجه سعودی
وزیران خارجه اتریش و عربستان در نشست خبری مشترک در رابطه با برجام اظهارنظر کردند. به گزارش «ایسنا» به نقل از العربیه، فیصل بن‌فرحان، وزیرخارجه عربستان که به وین پایتخت اتریش سفر کرده است با الکساندر شالینبرگ، همتای اتریشی خود نشست خبری مشترک برگزار کرد.وزیرخارجه اتریش در این نشست خبری تاکید کرد: «راهی جز بازگشت به برجام نیست و ما بازگشت و تقویت و اجرای توافق هسته‌ای ایران را تایید می‌کنیم.»شالینبرگ در بخش دیگری تاکید کرد که برجام آیده‌آل و بی‌عیب نیست اما توافقی مهم است و در عدم‌دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای تاثیرگذار بود. از سوی دیگر فیصل بن‌فرحان گفت: «در رابطه با دخالت‌های ایران در منطقه و صلح میان اسرائیل و فلسطین با طرف اتریشی رایزنی کردیم.» وزیرخارجه عربستان تاکید کرد: «ما خواهان اطمینان از مسالمت‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران هستیم و تداوم مذاکرات هسته‌ای امری مهم است.»فیصل بن‌فرحان، روز دوشنبه در وین پایتخت اتریش با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیدار کرده بود.وزیر امورخارجه عربستان در این دیدار در اظهاراتی مداخله‌جویانه خواستار تعیین سازوکارهای لازم برای انجام بازرسی‌های جامع از تمام سایت‌های هسته‌ای ایران شد.وی همچنین در این دیدار با تکیه بر ادعاهای بی‌اساس و نخ‌نما شده مقامات سعودی علیه کشورمان بر توقف آنچه نقض قوانین بین‌المللی از سوی ایران خواند، تاکید کرد که بنابر ادعای او، منطقه را بی‌ثبات می‌کند و امنیت و ثبات جهان را نیز برهم می‌زند. بنابر اعلام وزارت امورخارجه عربستان، دوطرف علاوه براین درباره اهمیت پایبندی به استانداردهای بین‌المللی مرتبط با انرژی هسته‌ای به منظور دستیابی به پیشرفت و توسعه پایدار در سطح جهانی و همچنین تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی رایزنی کردند.
