روایت رئیس‌جمهور عراق از مذاکرات ایران و عربستان
در همین ارتباط خبرگزاری رویترز روز جمعه ۷ مه (۱۷ اردیبهشت) به نقل از رائدبن‌خالد‌قرملی مقام وزارت‌خارجه عربستان سعودی گزارش‌ها درباره گفتوگو بین تهران و ریاض را تایید کرد و گفت هدف از آن کاستن از تنش‌ها در منطقه است. طبق این گزارش، قرملی، رئیس برنامه‌ریزی سیاست‌های وزارت‌خارجه سعودی ضمن تایید گفت‌وگوها، افزود: هنوز برای قضاوت درباره نتیجه آنها خیلی زود است و ریاض به‌دنبال مشاهده «اقدامات قابل بررسی» از سوی ایران است. این مقام سعودی اظهار کرد: امیدواریم گفت‌وگوها نتیجه دهد، اما برای رسیدن به جمع‌بندی قطعی بسیار زود است. به گزارش رویترز، این اولین بار است که ریاض گفت‌وگوهای مستقیم با ایران را تایید می‌کند.
ایران و عربستان بیش از یکبار گفتوگو کرده‌اند
پیشتر رئیس‌جمهورعراق در مصاحبه با یک اندیشکده لبنانی گفت ایران و عربستان بیش از یک بار در بغداد گفتوگو کرده‌اند. برهم صالح روز چهارشنبه ۵ مه (۱۵ اردیبهشت) در گفتوگو با یک اندیشکده لبنانی ضمن اشاره به گفت‌وگوهای تهران و ریاض به میزبانی بغداد، از نقش مهم ایران در مبارزه با گروه تروریستی داعش در عراق تمجید کرد. صالح در این گفتوگو درخصوص مذاکرات تهران و ریاض گفت که بغداد بیش از یک بار میزبان گفت‌وگوهای ایران و عربستان سعودی بوده است. او تاکید کرد که عراق در برابر چالشی درازمدت برای بازگشت به وضعیت عادی سیاسی و اقتصادی قرار دارد. منطقه شاهد تنش‌هایی است اما نشانه‌هایی از تلاش برای کاهش این تنش دیده می‌شود و عراق می‌کوشد که همه طرف‌های درگیر را پشت میز مذاکره بنشاند.
همزمان وزیرخارجه عراق نیز در نشستی خبری در رم، درباره چرایی ایفای نقش بغداد در برقراری تماس میان ریاض و تهران و گفت‌وگوهای غیرعلنی میان دو طرف توضیح داد. فؤاد حسین گفت: «با تغییر دولت آمریکا، ما شاهد تغییری در این زمینه نیز بودیم. تا جایی که تماس با ایران آغاز شد و در نتیجه گفتوگو و مذاکره در وین شکل گرفت و علاوه بر آن، تماس و گفت‌وگوی غیرعلنی میان ایران و عربستان سعودی نیز آغاز شد.»
وزیرخارجه عراق تاکید کرد که عراق در این دیدارهای منطقه‌ای نقش داشت؛ زیرا این منازعات بر واقعیت سیاسی عراق تاثیر می‌گذاشت و برای مدیریت منازعه در داخل ما نیازمند مدیریت منازعه در خارج از کشور بودیم. آنچه در عراق روی می‌دهد بر کل محیط پیرامونی منطقه‌ای اثر می‌گذارد. بنابراین تحرک ما در این زمینه، تا حدی به نفع کشورمان بود اما بخش دیگری از آن به نفع منطقه بود.
این تحولات در شرایطی است که (۷ اردیبهشت) ولیعهد عربستان‌سعودی گفته بود: «عربستان خواستار برقراری روابط دوستانه با ایران است.» محمد بن‌سلمان بامداد چهارشنبه ۲۸ آوریل در گفتوگو با شبکه العربیه در پاسخ پرسشی درخصوص احتمال برقراری روابط بین ریاض و تهران، گفت: «ایران یک کشور همسایه است، همه ما امیدواریم که رابطه خوب و متمایزی با ایران برقرار کنیم.» ولیعهد عربستان اضافه کرد: «ما خواهان آن نیستیم که وضعیت در ایران سخت باشد، ما خواهان کامیابی ایران هستیم.» او تاکید کرد که دو کشور منافع مشترک و متقابلی برای پیشرفت و بهبود منطقه و جهان دارند.
اولین بار روزنامه «فایننشال‌تایمز» در ۲۹ فروردین گزارش داد که مقامات ارشد جمهوری اسلامی و عربستان‌سعودی، ۶ سال پس از قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور در دی ماه ۱۳۹۴، روز ۹ آوریل ۲۰۲۱ (۲۰ فروردین ۱۴۰۰) در بغداد مذاکرات «مستقیم» انجام داده‌اند. خبرگزاری فرانسه نیز ۱۹ آوریل (۳۰ فروردین) ضمن تایید این خبر، به نقل از یک مقام عراقی و یک دیپلمات غربی نوشت که هیات‌های دو کشور به ریاست سعید ایروانی، نماینده علی شمخانی دبیر شورای‌عالی امنیت ملی ایران و خالد بن‌علی الحمیدان، رئیس وزارت اطلاعات عربستان در بغداد با یکدیگر دیدار کرده‌اند و قرار است دور دوم این گفت‌وگوها که عمدتا بر سر بحران یمن است از سر گرفته شود. روز دوشنبه ۲۶ آوریل (۶ اردیبهشت) نیز وزرای‌خارجه ایران و عربستان‌سعودی در فاصله کوتاهی از یکدیگر به دوحه سفر کردند. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران نیز ۳۰ فروردین ماه درباره اخبار منتشر شده درخصوص گفت‌وگوی ایران و عربستان اظهار کرد: نقل‌قول‌های متضادی در این خصوص منتشر شده، ایران همواره از گفتوگو با پادشاهی سعودی استقبال کرده و آن را به نفع مردم دو کشور و صلح و ثبات منطقه‌ای دانسته و همین فکر ادامه خواهد داشت. سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پاسخ به سوالی درباره گفت‌وگوی ایران و عربستان و این‌که آیا این خبر را تایید می‌کنید؟ گفته بود: درباره گزارش‌های ضد و نقیض رسانه‌ای اظهارنظر نمی‌کنیم.
جزئیات مذاکرات ایران و عربستان
روزنامه الاخبار چاپ بیروت نیز روز پنج‌شنبه ۶ مه (۱۶ اردیبهشت) در مطلبی به گمانه‌زنی جزئیات مذاکرات ایران و عربستان پرداخت و نوشت: عربستان برای برگزاری دور دوم مذاکرات با ایران عجله دارد و چه بسا مهم‌ترین دلیل این تغییر سیاست سعودی‌ها، تصمیم دولت بایدن برای کاهش فشارهای سخت بر ایران در منطقه خاورمیانه است. طبق اطلاعاتی که به الاخبار رسیده، پیشنهادهایی که سعودی‌ها در جریان مذاکرات بغداد ارائه داده‌اند، حاکی از تحول بزرگی در سیاست آنهاست که مهم‌ترین بخش آن، توقف قطار عادی‌سازی با اسرائیل است. منابع آگاه از گفت‌وگوهای سعودی-ایرانی در بغداد، به الاخبار گفتند که طرف سعودی به ایرانی‌ها تاکید کرده عربستان سعودی نه تنها به‌دنبال عادی‌سازی با اسرائیل نیست، بلکه درصدد گشودن صفحه تازه‌ای از روابط با تهران است.
به گفته این منابع، سعودی‌ها اساسا خواستار توقف حملات پهپادی و موشکی انصارالله به اهداف سعودی شده‌اند، حملاتی که در پاسخ به محاصره یمن انجام می‌شود و در این بین، عربستان همچنین برای قبول نقش انصارالله در حکومت یمن هم اعلام آمادگی کرده است. ظاهرا هیات سعودی حاضر در بغداد به این موضوع هم اشاره کرده که برخلاف تصورات، بن‌سلمان وهابی نیست و از شیعیان کراهت ندارد. منابع آگاه الاخبار می‌افزایند بن‌سلمان تمایل زیادی به حل مشکلات با تهران به صورت دوجانبه دارد و پیش‌بینی می‌شود که دور بعدی مذاکرات، خیلی زود برگزار شود، چراکه سعودی‌ها عجله زیادی برای رسیدن به راه‌حلی با ایران دارند. به نظر می‌رسد یکی از دلایل شتاب عربستان برای داشتن مذاکره دوباره‌ای با ایران، بازگشت ایالات‌متحده به مذاکرات هسته‌ای با ایران است، به‌ویژه آنکه روزبه‌روز روشن‌تر می‌شود که هدف از این مذاکرات، احیای استراتژی آمریکا برای تغییر تمرکز آن از خاورمیانه به نقاط دیگری است.
