به گزارش «ایسنا» نشریه کریستین ساینس مانیتور در گزارش خود به بررسی تاثیر بهبود روابط تهران و ریاض بر منطقه پرداخت و نوشت: شش سال پیش محمد بن‌سلمان ولیعهد سعودی و پدرش ملک‌سلمان، سیاست محتاطانه سنتی عربستان را به یک سیاست خارجی تهاجمی برای رویارویی با ایران و نیروهای مورد حمایتش، از جمله در یمن تغییر جهت دادند. اما بن‌سلمان در یک مصاحبه تلویزیونی در هفته گذشته خواستار غلبه دو کشور بر اختلافاتی شد که منطقه را دچار انشقاق کرده است. او گفت: ما نمی‌خواهیم شرایط ایران دشوار باشد. برعکس، ما می‌خواهیم ایران رشد و شکوفایی پیدا کند. این، یک تغییر لحن آشکار از سوی کسی به‌شمار می‌آید که پیش از این گفت‌وگو و همکاری با ایران را غیرمحتمل دانسته بود. اما اگرچه این، نشانگر چرخش عربستان از سیاست تقابل درخصوص ایران است که نتوانسته به اهداف خود دست یابد، لحن آشتی‌جویانه و گفت‌وگوها چیزی عمیق‌تر را نشان می‌دهد: درک اینکه این دو رقیب می‌توانند در کنار هم وجود داشته باشند، حتی اگر با هم موافق نباشند. این تفاهمی است که می‌تواند زندگی در منطقه را بهبود بخشد. سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز روز پنج‌شنبه از رویکرد گفت‌وگو محور عربستان استقبال کرد و در بیانیه‌ای گفت: با دیدگاه‌های سازنده و روش گفت‌وگو محور، این دو کشور مهم منطقه و جهان اسلام می‌توانند با پشت‌سر گذاشتن اختلافات، وارد فصل تازه‌ای از تعامل و همکاری برای نیل به صلح و ثبات و توسعه منطقه‌ای شوند.

رقابت سعودی و ایران که وضعیت کنونی خاورمیانه را شکل داده، ممکن است از یک جنگ نه چندان سرد نبردهای نیابتی به یک صلح ملایم تبدیل شود که در آن همکاری امکان‌پذیر است. منطقه باید منتفع شود. برخی می‌گویند تغییر کامل در لفظ و لحن سعودی‌ها ناشی از ناامیدی از دست بالا پیدا کردن در درگیری‌های نظامی‌اش است. اما دیگران آن را فرصت‌یابی زیرکانه‌ای از تعامل دولت بایدن و ایران می‌دانند.

گریگوری گاوس، رئیس بخش امور بین‌الملل در دانشگاه‌ A&M تگزاس می‌گوید: عربستان در یمن پیروز نشد، در سوریه برنده نشد، در لبنان پیروز نشد. سیاست تقابلی با ایران واقعا موفق نبوده و شکست این سیاست تهاجمی احتمالا منجر به تجدیدنظر در مواضع ریاض شده، اما ارتباط دولت جدید ایالات‌متحده با ایران نیز یک عامل محرک است.

اما مذاکرات و شاخه زیتون سعودی برای منطقه‌ای که در اثر جنگ‌های نیابتی و رقابت منطقه‌ای از هم پاشیده شده، چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟ به گفته ناظران، تنش‌زدایی به‌جای حل اختلافات اساسی، احتمالا روی مناطق [نیازمند اقدامات]فوری با منافع مشترک، مانند امنیت دریایی متمرکز خواهد شد. حسین ایبیش، محقق ارشد موسسه کشورهای عربی خلیج‌فارس مستقر در واشنگتن معتقد است: اگر آنها به شکل عملیاتی گفت‌وگوها را آغاز کنند، بدیهی‌ترین نقطه برای شروع همانجایی است که سایر کشورهای حوزه خلیج فارس هم با ایران رایزنی کرده‌اند، یعنی امنیت دریایی. کشوری که می‌تواند سریع‌ترین فواید حاصل از این گفت‌وگو را شاهد باشد یمن است، جایی که انسان‌ها در بدترین شرایط بشردوستانه قرار دارند. پروفسور گاوس می‌گوید: اگر قرار باشد هرگونه بازدارندگی جدی بین ایران و عربستان ایجاد شود، یمن فشارسنج خواهد بود.

پس از یمن، موضوعات دشوارتر عراق، لبنان و سوریه خواهند بود، سه کشور عربی با جمعیت شیعه قابل توجه که در آنها نیروهای نزدیک به تفکر ایران رشد یافته‌اند. زمینه پیشرفت ممکن است در عراق باشد. طی سه سال گذشته، سعودی‌ها تحریم عراق پس از صدام حسین را لغو کرده و با رهبران سیاسی شیعه ارتباط برقرار کرده‌اند. ناظران و مقامات توافق دارند که صلح، تنش‌زدایی و گفت‌وگو میان عربستان سعودی و ایران، هر چقدر هم متوسط باشد، می‌تواند راهی برای پیشرفت باشد. حسین ایبیش در این‌باره می‌گوید: کارهای زیادی می‌توان انجام داد تا گفت‌وگو بتواند تنش‌ها و سوء‌تفاهم‌ها را کاهش دهد و عربستان و ایران به یکدیگر اطمینان دهند که در واقع می‌توانند در کنار یکدیگر زندگی کنند.

اخبار مرتبط