عراقچی تشریح کرد
سه اصل کلیدی ایران در مذاکرات وین
فرآیند راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها
معاون سیاسی وزیرخارجه همچنین در پاسخ به این پرسش که چه سازوکاری برای راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها و تضمین پایبندی به تعهدات آمریکا وجود دارد گفت: فهرست تحریم‌هایی که باید لغو شوند طولانی است و حتی از هزار و ۵۰۰ تحریمی هم که شما اشاره کردید بیشتر است، هم شامل تحریم‌های موضوعی و هم تحریم‌های مربوط به افراد و موسسات می‌شود. وی افزود: یکی از کارهای مهم ما، فهرست کردن تحریم‌هایی است که باید برداشته شوند؛ کارگروه تشکیل‌شده در وین، این اقدام را آغاز کرده است و ادامه خواهد داد.عراقچی با تاکید بر اینکه برای ما مهم است که وقتی تحریم‌ها برداشته می‌شوند آثارش را در عمل ببینیم گفت: مثلا اگر تحریم نفتی برداشته می‌شود به معنای یک دستور روی کاغذ نیست بلکه نفت باید به فروش برسد و خریداران نفت ایران بتوانند بدون هیچ مشکلی آن را بخرند و باید برای ما مسجل شود که تحریم‌ها برداشته شده است. وقتی راستی‌آزمایی انجام شود آن گاه ما تعهداتمان را انجام خواهیم داد.
بازه زمانی راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها
همزمان با اظهارات عراقچی، شبکه «پرس تی‌وی» به نقل از یک منبع نزدیک به تیم ایرانی در گفت‌وگوهای وین گزارش داد حداقل زمان مورد نیاز برای راستی‌آزمایی لغو تحریم‌های آمریکا علیه ایران، سه تا شش ماه است. به گزارش خبرگزاری فارس، شبکه «پرس تی‌وی» به نقل از یک منبع مطلع نزدیک به تیم ایرانی حاضر در گفت‌وگوهای وین گزارش داد برداشته شدن تحریم‌های برجامی کافی نیست و همه تحریم‌های اعمال شده از سوی ترامپ تحت برچسب‌های دیگر هم باید برداشته شود، در غیر این‌صورت نماینده آمریکا از وین دست خالی بازمی‌گردد.طبق گزارش پرس تی‌وی، منبع مذکور گفت: برداشته شدن تحریم‌های برجامی کافی نیست. تحریم‌های اعمال شده از سوی ترامپ تحت برچسب‌های دیگر هم باید برداشته شود. وی تاکید کرد: علاوه بر تحریم‌های دوره ترامپ، ایالات‌متحده همچنین باید تحریم‌های دوره اوباما را هم که نقض برجام است لغو کند. تحریم‌های موسوم به ISA و Visa Program از دوره اوباما هم باید لغو شود. این منبع مطلع در ادامه اظهار کرد کمترین زمان مورد نیاز برای راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها، سه تا شش ماه است و افزود رفع تحریم به‌صورت موقت یا نیازمند به تمدید برداشته شدن موسوم به waiver مورد قبول ایران نیست. او ضمن تاکید بر لزوم لغو «قطعی» تحریم‌ها، گفت اگر آمریکا شرایط ایران را نپذیرد، نماینده این کشور باید از دور بعدی گفت‌وگوها هم دست خالی بازگردد.عراقچی در ادامه مصاحبه با خبرگزاری صدا و سیما در پاسخ به اینکه آیا تضمینی وجود دارد که طرف مقابل باردیگر نقض عهد یا بدعهدی نکند، گفت: بدعهدی همیشه ممکن است؛ کما اینکه در دوره گذشته هم بود و در آینده هم ممکن است اتفاق بیفتد؛ روشی که در برجام وجود دارد و برای ما هم بیشتر از آنان وجود دارد این است که ضمانت اجرای برجام در دست خودمان است. عراقچی افزود: اگر مشاهده کنیم که طرف‌های مقابل، تعهداتشان را انجام نمی‌دهند، ما هم تعهدات برجامی‌مان را کاهش می‌دهیم؛ این کاری است که در دو سال گذشته انجام دادیم.
او اضافه کرد: در این چارچوب تعهداتمان را در پنج گام کاهش و اقتدارمان را در عرصه هسته‌ای نشان دادیم و خلاف آنچه گفته می‌شد نتوانستند ما را به شورای امنیت بفرستند بنابراین، ضمانت اجرایی برجام در دست خودمان است. عراقچی در پاسخ به این پرسش که آیا در مذاکرات اخیر در وین تضمین داده می‌شود که دوباره مانند دوره پیشین اجرای برجام بدعهدی نکنند، اظهار کرد: در آن دوره نیز، خلاف آنچه گفته می‌شد نتوانستند ما را به شورای امنیت بفرستند یا هر کار دیگری علیه ما کنند بنابراین ضمانت اجرای برجام در دست خود ماست.وی افزود: در روابط بین‌الملل اصولا، تعهدات بین‌المللی این طور نیست که ضمانت اجرا داشته باشد، چون حاکمیت کشورها فراتر از هر چیزی است و کشورها براساس اصل حاکمیت، هر تصمیمی می‌توانند بگیرند. عراقچی اضافه کرد: آن چیزی که کشورها را به توافقات و معاهدات پایبند می‌کند، اصل بهره‌برداری از معاهده یا آن تفاهم است، همان‌طور که اگر ما هم هر تفاهم یا معاهده‌ای در دنیا باشد که برای کشورمان هیچ نفعی نداشته باشد، قطعا به آن پایبند نخواهیم بود. او گفت: اینکه آمریکایی‌ها از برجام خارج شدند به این علت بود که دولت گذشته آمریکا اعتقاد داشت که هیچ منفعتی از ماندن در آن تفاهم برای کشورش نیست، بنابراین در آینده هم باید به شکلی رفتار کنیم که ضمانت اجرایی برجام و رفع تحریم‌ها در دست خودمان باشد.عراقچی در پاسخ به این پرسش که در مقطع پیشین توافق هسته‌ای نیز رهبر معظم انقلاب خواسته بودند رئیس‌جمهور وقت آمریکا با امضایش، اجرای آن را تضمین کند آیا در این مقطع نیز اگر تحریم‌ها کاملا لغو و راستی‌آزمایی شود و آمریکا به برجام بازگردد آیا می‌توانیم ضمانت اجرای آن را از بایدن بگیریم، اظهار کرد: دور قبل نیز همین‌طور بود که باید تعهدات مکتوب باشد و آنان تعهد کتبی کنند و همین اتفاق افتاد.وی افزود: دفعه قبل نیز که اوباما تحریم‌ها را لغو کرد دستورات اجرایی و ویورهایش صادر شد و همه اینها حتی در روزنامه‌های رسمی آمریکا به ثبت رسید؛ همه اینها کتبی بود و امضای اوباما را نیز داشت. وی گفت: همین طور اتحادیه اروپا نیز وقتی مصوباتش در روزنامه‌های رسمی اروپا ثبت شد تعهدات کتبی بود و این بار هم به همین شکل خواهد بود.
چگونگی لغو تحریم‌های کنگره
معاون سیاسی وزیر امور خارجه در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه آمریکایی‌ها می‌گفتند برخی تحریم‌ها علیه ایران مبتنی بر مصوبه کنگره است و نهاد اجرایی نمی‌تواند آن را لغو کند و صحبت از تعلیق مطرح شده بود آیا ما تعلیق را به‌عنوان لغو تحریم می‌پذیریم؟ اظهار کرد: این موضوع در برجام کاملا پذیرفته شده است که لغو همه تحریم‌ها در اختیار رئیس‌جمهور آمریکا نیست و در اختیار کنگره است و چون کنگره، آمادگی لغو را نداشت و احتمالا نداشته باشند، رئیس‌جمهور از اختیارات خودش در قانون اساسی استفاده و تعلیق می‌کند.وی تاکید کرد: اکنون نیز تحریم‌هایی که مصوب کنگره آمریکاست باید از جانب رئیس‌جمهور آمریکا ویو، اسقاط و متوقف شود و در سال هشتم برجام که کمتر از سه سال دیگر می‌شود طبق برجام کنگره آمریکا موظف است همه آن تحریم‌ها را به‌طور کامل لغو کند. عراقچی افزود: اگر این کار انجام شود ما نیز لایحه مربوط به پروتکل الحاقی را به مجلس شورای اسلامی می‌فرستیم که درباره آن تصمیم بگیرد، این قاعده در برجام پیش بینی شده است که براساس آن در سال هشتم از اجرای توافق هسته‌ای تحریم‌های کنگره به‌طور کامل لغو شود.
بزرگ‌ترین مانع احیای برجام
معاون وزیرخارجه همچنین گفت: ما در مسیر درستی حرکت می‌کنیم و فضای گفت‌وگوها سازنده و مثبت است. اما باید بدانیم که این کار آسان نخواهد بود، بنابراین ما دوباره مذاکره خواهیم کرد و مذاکرات را از سر خواهیم گرفت. به گزارش «ایسنا» سیدعباس عراقچی در گفت‌وگو با شبکه NHK ژاپن تاکید کرد: بزرگ‌ترین مانع احیای برجام این است که ایالات‌متحده تمایلی به متوقف کردن تحریم‌های اعمال شده توسط دولت ترامپ ندارد. موضع ما این است که اگر ایالات‌متحده بخواهد به توافق هسته‌ای برگردد، علاوه بر تحریم‌های مرتبط با برجام، باید کلیه تحریم‌های اعمال شده توسط دولت قبلی را لغو کند.او افزود: ما تصمیم گرفته‌ایم مستقیما به وضعیت نهایی برویم. اقدامات متقابل ایران در پاسخ به نقض برجام، مانند تولید اورانیوم با غلظت ۲۰درصد و استفاده از سانتریفیوژهای با عملکرد بالا، در این مراحل متوقف نمی‌شود و اگر ایالات‌متحده همه تحریم‌ها را لغو کند، ما نیز به تعهدات خود عمل می‌کنیم. عراقچی یادآور شد: دولت ژاپن همیشه از مذاکرات در مورد توافق هسته‌ای حمایت کرده است. ژاپن با ایران آشنا است و انتظار داریم دولت آمریکا را تشویق کند تا ایران را بفهمد و رفتار خصمانه را متوقف کند.
مخالفان برجام جایگزینی برای احیای آن ندارند
همزمان یک مقام روس تاکید کرد که سیاست فشار حداکثری علیه ایران به پیشرفت برنامه هسته‌ای این کشور منجر شد. میخائیل اولیانوف نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین با انتشار یک پیام در حساب کاربری خود در توییتر، سیاست‌های آمریکا علیه ایران را عامل پیشرفت برنامه هسته‌ای این کشور و افزایش تنش‌ها در منطقه خلیج فارس دانست. وی در پیام خود نوشت: تعداد زیادی از مخالفان برجام وجود دارند که به هیچ وجه قادر نیستند جایگزین مناسبی برای احیای آن ارائه دهند.اولیانوف با اشاره به مقاله اخیر روزنامه عرب نیوز درباره بازگشت آمریکا به برجام تصریح کرد: ادامه سیاست فشار حداکثری به توسعه برنامه هسته‌ای ایران فراتر از محدودیت‌های برجام و تنش در خلیج‌فارس منجر شد. مقامات چین و روسیه و همچنین بسیاری از کارشناسان بارها تاکید کرده‌اند که سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران که از زمان ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ و پس از خروج یک‌جانبه او از برجام آغاز شده، کاملا شکست خورده است و دولت بایدن باید رویکردی متفاوت اتخاذ کند.
سفر برجامی مقام آمریکایی به سرزمین‌های اشغالی
از سوی دیگر، وزیر دفاع آمریکا در اثنای مذاکرات ایران و ١+٤ درباره بازگشت آمریکا به برجام و رفع تحریم‌های ایران به سرزمین‌های اشغالی سفر کرده است. به گزارش «ایسنا» در شرایطی که لیود آستین به‌عنوان اولین نماینده بلندپایه دولت بایدن به اراضی اشغالی سفر کرده است، برخی رسانه‌ها گزارش داده‌اند که او در جریان این سفر قرار است درباره ایران نیز با مقامات صهیونیستی گفت‌وگو کند.بنابر گزارش خبرگزاری فرانسه، وزیر دفاع آمریکا در حالی دیروز وارد اسرائیل شد که طرف‌های برجام در وین، پایتخت اتریش درحال رایزنی درخصوص بازگشت آمریکا به این توافق و رفع تحریم‌های وضع شده علیه ایران در ازای توقف اقدامات هسته‌ای اخیر تهران هستند. آستین در جریان این سفر دو روزه با بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر و همچنین بنی‌گانتز وزیر جنگ رژیم صهیونیستی دیدار خواهد کرد.شبکه تی.آر.تی ورلد گزارش داد که وزیر دفاع آمریکا قرار است در دیدارهای خود به مقامات صهیونیستی که از اصلی‌ترین مخالفان برجام هستند درباره این توافق و آغاز مذاکرات غیرمستقیم با ایران اطمینان دهد. در همین خصوص آستین در دیدار با وزیر جنگ رژیم صهیونیستی تصریح کرد: «هرگونه توافق با ایران باید در خدمت منافع واشنگتن که با منافع ما همسو است، باشد. اسرائیل، ایالات‌متحده را شریک کامل خود در کلیه پرونده‌ها از جمله ایران می‌داند.»دور جدید نشست کمیسیون مشترک برجام ۱۳ فروردین به‌صورت مجازی برگزار و پس از توافق حاصله مقرر شد روز سه‌شنبه ۱۷ فروردین این گفت‌وگوها به‌صورت حضوری و رودررو دنبال شود و در نهایت هم این نشست برگزار و پس از آن توافق شد دو کارگروه در حوزه تحریم‌ها و هسته‌ای تشکیل و بررسی‌ها را انجام دهد. نتایج بررسی‌های این دو کارگروه به نشست کمیسیون برجام در روز جمعه ۲۰ فروردین منعکس و اعلام شد که هیات‌ها برای تنفس و مشورت به پایتخت‌ها برمی‌گردند و چهارشنبه ۲۵ فروردین دوباره در وین گردهم خواهند آمد.
شورای سردبیری نیویورک‌تایمز:
فرصت کوتاه است
شورای سردبیری روزنامه نیویورک‌تایمز در یادداشتی درباره برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به بررسی رویکرد آمریکا درقبال این توافق پرداخت و تاکید کرد که اکنون تنها یک مهلت زمانی کوتاه برای بازگشت ایران و ایالات‌متحده به شروط برجام وجود دارد.نیویورک‌تایمز با اشاره به خروج یک‌جانبه دونالد ترامپ رئیس‌جمهور پیشین آمریکا از توافق هسته‌ای 2015 و اعمال تحریم‌های سختگیرانه‌تر علیه ایران نوشت: «اما قمار رئیس‌جمهور ترامپ شکست خورد. تحریم‌های جدید فشار بیشتری بر ایران وارد کرده اما در عین حال، دولت این کشور را متقاعد کرده است که برخی فعالیت‌های هسته‌ای خود را که به‌واسطه برجام متوقف کرده بود، از سربگیرد. کشورهای دیگر همچون چین نیز که به همراه اروپایی‌ها و آمریکا برای حصول توافق هسته‌ای با ایران تلاش کرده بودند از یک‌جانبه‌گرایی واشنگتن خسته شدند و تعامل تجاری با ایران را از سر گرفته‌اند.»این روزنامه در ادامه یادداشت خود به برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام در وین طی یک هفته گذشته و حضور تیم آمریکایی به سرپرستی رابرت مالی در پایتخت اتریش اشاره کرد و نوشت: «طرف‌های مذاکره‌کننده این رایزنی‌ها را سازنده و نتیجه‌گرا توصیف کرده‌اند و قرار است طی روزهای آینده ادامه یابد. همین می‌تواند دلیلی برای خوش‌بینی محتاطانه باشد.»نیویورک‌تایمز افزود: «پیشنهاد ایالات‌متحده این است که اکثر تحریم‌های «فشار حداکثری» را که دولت ترامپ در تلاش برای محروم کردن ایران از اقتصاد جهانی اعمال کرده، پایان دهد. این تحریم‌ها مجموعه وسیعی از سازمان‌ها و موسسات ایرانی را هدف قرار داده که شامل بانک مرکزی، وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران می‌شود. سیدعباس عراقچی، معاون وزیر امورخارجه ایران در این باره گفت که اگر وعده لغو تحریم‌های ایران تحقق یابد، تهران می‌تواند کار هسته‌ای خود را متوقف و معکوس کند.»این روزنامه همچنین با بررسی دیدگاه مخالفان برجام و بازگشت آمریکا به این توافق نوشت: «انتقاد مشترک برخی از مخالفان بازگشت واشنگتن به برجام این است که لغو تحریم‌ها اهرمی را که طی سه سال گذشته ایجاد شده است، از بین می‌برد. این نگرش جمهوری‌خواهانی مانند الیوت آبرامز، نماینده ویژه ترامپ در امور ایران و همچنین دموکرات‌هایی مانند باب منندز، سناتور نیوجرسی و رئیس کمیته روابط خارجی سنا است. منندز به تازگی نامه 43 سناتور دیگر را امضا کرده است که در آن خواسته شده بود، تحریم‌ها تا زمان دستیابی به توافق دیگری که محدودیت‌های عمیق‌تری را برای برنامه هسته‌ای ایران، برنامه موشک‌های بالستیک و سیاست‌های منطقه‌ای این کشور ایجاد می‌کند، برقرار باشد. البته این نامه بیشتر از آنکه یک نقطه شروع برای گفت‌وگو باشد، یک لیست آرزو بود. اگر ایران تمایلی برای تسلیم شدن در برابر این خواسته‌های آمریکا داشت، این کار را مدت‌ها قبل انجام می‌داد.»در این مرحله، رویکرد تندروها مخالف عقل سلیم است. اگر ایالات‌متحده از پایبندی به توافق اول امتناع می‌کند، چرا ایرانیان برای تبعیت آمریکا از قرارداد دوم به آن اعتماد داشته باشند؟
نیویورک‌تایمز افزود: «حقیقت ناراحت‌کننده این است که تحریم‌های «فشار حداکثری» پایدار نیستند. این تحریم‌ها موجب تغییر رفتار ایران نشد و دقیقا برعکس، ایران برای تنبیه ایالات‌متحده به دلیل خودداری از اجرای تعهداتش به توقف مرحله به مرحله تعهدات هسته‌ای خود پرداخت تا به واشنگتن نشان دهد که جهان بدون توافق هسته‌ای چگونه خواهد بود. تهران درحال‌حاضر به غنی‌سازی اورانیوم تا 20 درصد می‌پردازد درحالی‌که طبق برجام اجازه داشت اورانیوم را تا 67/ 3 درصد غنی‌سازی کند. همچنین ایران طبق برجام می‌توانست حدود 202 کیلوگرم ذخیره اورانیوم غنی شده داشته باشد اما طبق برآوردها، اکنون حدود سه تن ذخیره (اورانیوم) دارد.»
این روزنامه آمریکایی علاوه براین با اشاره به کاهش دسترسی‌های بازرسان بین‌المللی هسته‌ای در ایران نوشت: «تحریم‌ها قرار بود فشاری کوتاه مدت برای آوردن ایران پای میز مذاکره ایجاد کند اما باقی ماندن آنها برای یک مدت نامعلوم موجب می‌شود کل اقتصاد ایران که کشوری پیچیده با بیش از 80 میلیون نفر جمعیت است به بازار سیاه سوق داده شود. ژاکوب لو وزیر خزانه‌داری آمریکا پیش‌تر در سال 2016 هشدار داده بود که استفاده بیش از اندازه از تحریم‌های اقتصادی می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد.اگر سایر کشورها از تهدید ایالات‌متحده برای مجازات بانک‌ها و مشاغل در سراسر جهان که با ایران تجارت می‌کنند، خسته شوند به‌دنبال جایگزینی برای سیستم مالی آمریکا خواهند رفت. همچنین تحریم‌های ایالات‌متحده نه تنها قدرت خود را از دست می‌دهند، بلکه مرکزیت بانک‌های آمریکایی و وضعیت دلار به‌عنوان ارز ذخیره غالب جهانی نیز می‌تواند فرسایش یابد.»روزنامه نیویورک‌تایمز در ادامه به قرارداد جدید ایران و چین برای یک همکاری 25ساله اشاره و تصریح کرد: «این تعاملات نشان می‌دهد که روسیه و چین برای مدت زمان طولانی از تحریم‌های آمریکا تبعیت نخواهند کرد.»در پایان این گزارش آمده است: اگر برنامه هسته‌ای ایران به‌طور مسالمت‌آمیز محدود شود، یک ائتلاف منطقه‌ای می‌تواند به نقش ایران در منطقه بپردازد. حتی اگر بایدن تحریم‌های دوران ترامپ را بردارد، اکثر تحریم‌های ایالات‌متحده در جای خود باقی خواهند ماند و اهرم اقتصادی برای دست یافتن به توافقات بعدی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. تیم سیاست خارجی بایدن با وعده توافق هسته‌ای «طولانی‌تر و مستحکم‌تر» روی کار آمد که هدفی شایسته است. اولین قدم برای رسیدن به این هدف نیز بازگشت به توافق هسته‌ای است.
