تد کروز و لیندسی گراهام به ترامپ و پمپئو نامه نوشتند
طرح خرابکاری برجامی جمهوری‌خواهان
لیندسی گراهام، دیگر سناتور جمهوری‌خواه نیز اخیرا در اظهاراتی مشابه با تد کروز خواستار ارجاع کنوانسیون پاریس و توافق برجام به سنا و مخالفت این نهاد قانون‌گذاری آمریکا با این توافقات شد تا بایدن مسیر همواری برای بازگشت به این دو توافق نداشته باشد. این اقدامات گراهام و کروز را بسیاری تیر آخر جمهوری‌خواهان بر برجام تلقی می‌کنند.
این تلاش‌ها در شرایطی صورت می‌گیرد که تا کمتر از یک ماه دیگر(۲۰ژانویه) جو بایدن جانشین دونالد ترامپ می‌شود و باید شاهد تصمیم‌گیری‌های دموکرات‌ها درخصوص مسائل مختلف از جمله توافق برجامی باشیم که پیش‌تر در دولت باراک اوبامای دموکرات به امضا رسید. از آنجا که بایدن اعلام کرده تحت شرایطی به برجام بازخواهد گشت، برخی جمهوری‌خواهان همچنان در حال سنگ‌اندازی و مانع‌تراشی هستند تا دولت آتی واشنگتن نتواند وارد توافقی شود که ترامپ در اردیبهشت سال ۹۷ از آن خارج شد. در این راستا تد کروز سناتور جمهوری‌خواه از دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا خواسته توافق هسته‌ای با ایران موسوم به برجام و توافق اقلیمی پاریس را به‌عنوان معاهده به سنا ارائه کند. پیشنهاد تد کروز به منظور جلوگیری از بازگشت ایالات متحده به این توافق در دولت جو بایدن مطرح شده است. تد کروز سناتور پرنفوذ جمهوری‌خواه و عضو کمیته روابط خارجی سنای آمریکا روز سه‌شنبه دوم دی‌ماه(۲۲ دسامبر) متن نامه‌ای را در وب‌سایت خود خطاب به دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور و مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا در ارتباط با مسدود کردن بازگشت جو بایدن، رئیس جمهور منتخب این کشور به برجام منتشر کرد. این سناتور عضو کمیته روابط خارجی سنای آمریکا توافق اقلیمی پاریس و برجام را «فاجعه‌بار» توصیف و به ترامپ و پمپئو توصیه کرده است که جلوی بازگشت بایدن به برجام را پیش از آمدن بایدن به کاخ سفید سد کنند. کروز در توییتی که فرستاده از برجام به‌عنوان «توافق اوباما - بایدن» یاد کرده است.
وی بر این باور است که اگر توافق‌نامه اقلیمی پاریس و برجام به‌عنوان معاهده به سنا فرستاده شوند نمایندگان سنا با آن مخالفت خواهند کرد و با رد کردن این دو توافق راه بازگشت بایدن به این دو بسته خواهد شد.
این سناتور جمهوری‌خواه در نامه خود توضیح داده است که برجام و توافق اقلیمی پاریس جزو معاهده‌های رسمی به حساب می‌آیند و مشمول اصل دوم قانون اساسی می‌شوند که طبق این اصل، آمریکا برای پیوستن به این معاهده‌ها نیاز به دو سوم آرای نمایندگان سنا خواهد داشت.
تد کروز معتقد است برجام و توافق اقلیمی پاریس رای دو‌سوم نمایندگان سنا را نخواهند آورد و پیوستن آمریکا به برجام و توافق پاریس عملا ناممکن خواهد بود و دولت بعدی آمریکا بدون داشتن رای سنا به این توافق‌نامه‌ها نمی‌تواند بازگردد. همچنین تد کروز گفته است برجام و توافق اقلیمی پاریس به دلیل تاثیر آنها بر سیاست داخلی و خارجی آمریکا باید به‌عنوان معاهده شناخته شوند و ارجاع آن به سنا باید هر چه زودتر و پیش از به قدرت رسیدن بایدن انجام بگیرد.
نامه این سناتور جمهوری‌خواه روز سه‌شنبه در وبسایتش انتشار یافت و هنوز دونالد ترامپ، مایک پمپئو و همچنین جو بایدن واکنشی به آن نشان نداده‌اند.
جو بایدن وعده داده است که در روز اول کاری در کاخ سفید فرمان اجرایی بازگشت به پیمان پاریس را امضا خواهد کرد. او همچنین تاکید کرده است که بازگشت به برجام یکی از اولویت‌های سیاست خارجی اوست. در حالی که دولت فعلی آمریکا از زمان خروج یکجانبه از برجام تا به امروز شدیدترین تحریم‌ها موسوم به فشار حداکثری را علیه ایران اعمال کرده است، اما همچنان نیز در نظر دارند در هفته‌های آخر دولت کنونی آمریکا این تحریم‌ها را تشدید کرده و از جو بایدن، رئیس‌جمهوری منتخب نیز خواسته‌اند تا از این اهرم به‌وجود آمده علیه جمهوری اسلامی استفاده بهینه کند.
الیوت آبرامز، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران نیز در روزهای اخیر اعلام کرد گفت‌وگوهای او و دیگر مقام‌های دولت ترامپ با تیم جو بایدن درباره ایران و برجام آغاز شده است.
او گفت: «سعی می‌کنیم آنها را متقاعد کنیم که الان سال ۲۰۱۵ نیست. تقریبا سال ۲۰۲۱ است و تغییرات زیادی رخ داده است، بنابراین فرمول‌هایی که فکر می‌کردید چارچوب‌هایی خوبی برای مذاکره اصلی [برجام] هستند، امروز چندان مناسب نیستند». آبرامز در عین حال گفت اقدام‌هایی که در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در رابطه با ایران انجام شد، به‌طور کامل بازگشت‌پذیر نیستند. دولت ترامپ برجام را توافقی «بد» می‌داند و مدعی است که در توافقی جامع‌تر باید به موضوعاتی چون برنامه موشکی جمهوری اسلامی و سیاست منطقه‌ای ایران نیز پرداخته شود.
نشست مجازی شورای امنیت
از سوی دیگر نشست مجازی شورای امنیت سازمان ملل با محوریت «برجام» در سطح نمایندگان سه‌شنبه شب برگزار شد. به گزارش «ایسنا»، نماینده اتحادیه اروپا در این نشست درباره برجام گفت: «با وجود فشارهای بسیار اما توافق جامع اقدام مشترک توانست پایدار بماند.» معاون دبیر کل سازمان ملل نیز در این نشست گفت: «اقدام آمریکا درخصوص احیای تحریم‌های یکجانبه علیه ایران مغایر با اهداف مشخص‌شده در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ است. همچنین اقدام آمریکا در عدم تمدید معافیت‌های مربوط به دادوستد نفت با ایران همکاری در پروژه‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ممکن است در توانایی ایران و سایر اعضا برای اجرای برخی از مفاد برجام اخلال ایجاد کرده باشد.» وی در میان اظهارات خود خواستار پایبندی ایران به مفاد توافق هسته‌ای شد. همچنین نماینده آمریکا در نشست شورای امنیت مدعی شد: «اعضای شورای امنیت باید اقدامات ایران را که تهدید علیه امنیت جهانی هستند محکوم کنند. اگر ایران به دنبال رفع تحریم و فرصت‌های اقتصادی است باید نشان دهد که آماده تغییر رفتارش است.» وی در ادامه ادعا کرد: «ایران باید به اخاذی هسته‌ای‌اش پایان دهد و برای مذاکره درباره برنامه موشکی خود به پای میز مذاکره بیاید.»
دیمیتری پولیانسکی، معاون نماینده روسیه در سازمان ملل نیز گفت که اکنون عقلانی‌ترین اقدام از طرف آمریکا می‌تواند بازگشت کامل و بی‌قید و شرط به پایبندی کامل نسبت به برجام(توافق هسته‌ای) باشد. به گزارش خبرگزاری اردوپوینت، وی افزود: «انتظار داریم دولت جدید آمریکا به این موضوع پی ببرد و اقدامات درست را در این مسیر در آینده نزدیک انجام دهد.» نماینده انگلیس ضمن تاکید بر تعهد این کشور نسبت به برجام بار دیگر نسبت به خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای ابراز تاسف کرد. وی افزود: «امیدوارم در آینده شاهد بازگشت آمریکا به برجام باشیم.» نماینده آلمان در این نشست با طرح این ادعا که موضع کشورش درخصوص برجام تغییری نداشته است، گفت: «سه کشور اروپایی تلاش‌هایی خستگی‌ناپذیر در جهت حفظ برجام داشته‌اند.» وی مدعی شد که ایران باید به اقدامات مغایر با تعهداتش ذیل برجام پایان دهد. این مقام آلمانی همچنین ضمن ابراز نگرانی از نصب سانتریفیوژهای پیشرفته در نطنز، مصوبه هسته‌ای اخیر مجلس را «نقض برجام» خواند.
گفت‌وگوی برجامی پوتین و مکرون
همزمان کاخ کرملین در بیانیه‌ای از گفت‌وگوی رئیس‌جمهور روسیه با همتای فرانسوی‌اش درباره توافق هسته‌ای خبر داد. کاخ کرملین در بیانیه‌ای اعلام کرد که روز سه‌شنبه، ولادیمیر پوتین و امانوئل مکرون روسای جمهور روسیه و فرانسه پیرامون توافق هسته‌ای گفت‌وگو کرده‌اند و دو طرف با در نظر گرفتن وضعیت پیرامون توافق هسته‌ای، نیاز به تلاش جمعی با هدف حفظ توافق را مطرح کردند.
درخواست ژاپن، بحرین و امارات برای مشارکت در توافق با ایران
در حالی که گمانه‌زنی‌هایی پیرامون مذاکرات آمریکا و ایران با روی کار آمدن بایدن مطرح است برخی کشورها خواهان مشارکت در این گفت‌وگوها شده‌اند. از جمله سفیران امارات و بحرینی در گفت‌وگویی با پولیتیکو خواهان شرکت در هرگونه مذاکره احتمالی غرب با ایران شدند. به گزارش «ایسنا»، یوسف العتیبه، سفیر امارات در آمریکا در گفت‌وگویی با نشریه پولیتیکو اظهار کرد در زمان عقد توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵ مقامات آمریکایی طوری رفتار می‌کردند که انگار باید یکی را میان متحدان اروپایی -که در مذاکرات حضور داشتند- و شرکای خاورمیانه‌ای خود -که عمدتا از توافق به دور بودند - انتخاب کنند.
وی با تاکید بر «غلط بودن» این کار آمریکا گفت: «واشنگتن باید روابط قوی‌‌اش را با تمام شرکایش در اروپا و خاورمیانه حفظ کند و با هر دو گروه در پای میز مذاکره حاضر شود.» عبدالله الخلیفه، سفیر بحرینی نیز در گفت‌وگو با پولیتیکو مدعی شد که کشورش از دخالت‌های ایران در امور داخلی‌اش به ستوه آمده است. وی ادامه داد: «برای ما مهم است که بخشی از گفت‌وگوها باشیم؛ زیرا ما در خط مقدم هرگونه توسعه‌ای در برنامه‌های ایران قرار داریم و این ماییم که تمام عواقب را تحمل می‌کنیم.»
همچنین مشاور ویژه کابینه ژاپن در اظهارنظری خواهان حضور این کشور در مذاکرات برجام شد. به گزارش «ایلنا» به نقل از ژاپن تایمز، کونی میاکه گفت: «ژاپن یک شریک تجاری اصلی ایران است، از این رو باید تلاش کند تا بخشی از مذاکرات آینده برای احیای برنامه جامع اقدام مشترک باشد.»
میاکه که ریاست انستیتوی سیاست خارجی و مدیر تحقیق در موسسه مطالعات جهانی کانن را نیز به عهده دارد، روز پنجشنبه گفت: «خیره‌کننده» است، چرا ژاپن طرف مذاکرات نبود. وی گفت: «آلمان بخشی از مذاکرات بود، زیرا این کشور شریک اصلی تجارت ایران بود و در آن زمان برنامه هسته‌ای ایران به فناوری آلمان متکی بود.» وی گفت: «دخالت آلمان در مذاکرات قابل درک است. آنچه من دفاع می‌کنم این است که زمان آن فرا رسیده است که ژاپن نیز در مذاکرات هسته‌ای آینده با ایران نقش داشته باشد.»
وی افزود سال گذشته، شینزو آبه، نخست‌وزیر وقت با رهبر ایران دیدار کرد که اخیرا هیچ یک از رهبران غربی با او گفت‌وگو نکرده‌اند. ایران در منطقه آزاد و باز هند و اقیانوس آرام قرار دارد و منافع ژاپن در آنجا است. ژاپن ممکن است عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد نباشد اما همچنان یک نامزد مناسب برای تبدیل شدن به هفتمین عضو مذاکرات هسته‌ای با هدف ایجاد ثبات در منطقه خلیج فارس است.
