نظام بهداشت و درمان ایران برای عبور از این بحران به روابط دیرینه با تامین‌کنندگان اروپایی متکی است. اگر در این زنجیره تامین یا بخش مراقبت‌های بهداشت و درمان ایران خللی رخ دهد، اروپا نیز دچار مشکل خواهد شد. با توجه به اینکه ایران همچنان یکی از مراکز این بیماری همه‌گیر در خاورمیانه است، ویروس کرونا می‌تواند جریان پناهندگان به اروپا را افزایش دهد. دولت ایران در پی ۲ سال رکود اقتصادی ناشی از سوءمدیریت سیستماتیک، کاهش قیمت نفت و فشار بی‌نظیر ناشی از تحریم‌های ایالات متحده، اکنون با نیاز به تقویت واکنش در بخش بهداشت و درمان و در عین حال جلوگیری از یک بحران سیاسی تمام‌عیار مواجه شده است. تحریم‌ها در واکنش فوری ایران به بحران اختلال ایجاد کرده‌اند. به‌رغم معافیت کالاهای بشردوستانه از تحریم‌ها، تدابیر تنبیهی اعمال شده واردات برخی داروها و تجهیزات پزشکی یا مواد اولیه مورد نیاز برای تولید کالاهای این چنینی به ایران را دشوار ساخته و ظرفیت سیستم بهداشت و درمان ایران در مواجهه با شیوع کرونا را کاهش داده‌اند. به علاوه، دولت ایران نمی‌تواند بسته‌های محرک اقتصادی را که دولت‌های سراسر جهان برای کاهش تاثیرات قرنطینه بر زندگی مردم به کار بسته‌اند، به اجرا بگذارد.

آنچه از اعلامیه‌های اخیر اتحادیه اروپا، فرانسه، بریتانیا و آلمان برمی‌آید، دولت‌های اروپایی باید به ارائه کمک‌های مالی و سایر کمک‌ها به سیستم مراقبت بهداشت و درمان ایران و شرکای قابل اعتماد در این کشور ادامه دهند. شرکت‌های اروپایی همچنین می‌توانند از طریق ابزار پشتیبانی مالی اینستکس تجارت اقلام بشردوستانه را تقویت کنند؛ اولین معامله از این طریق انجام شده است.

کمیسیون اروپایی با هدف به حداقل رساندن کمبودها در اروپا، بر صادرات کالاهای اساسی در مبارزه با «کووید-۱۹» نظارت و کنترل دارد. اما چنین اقدامی ایران و سایر کشورهای کم‌درآمد وابسته به صادرات اروپا را بیشتر در معرض خطر قرار می‌دهد. اتحادیه اروپا باید به جای قطع زنجیره‌های تامین که ایران و دیگر کشورها را به روی آوردن به چین و روسیه وادار می‌کند، این مساله را مد نظر قرار دهد که ایران می‌تواند با افزایش تولید تجهیزات پزشکی اساسی مانند ماسک‌های جراحی به تقاضای اروپا نیز کمک کند.

اما مهم‌تر از همه، دولت‌های اروپایی و اتحادیه اروپا باید ایالات متحده را برای اجرای بهتر معافیت اقلام بشردوستانه از تحریم‌ها تحت فشار قرار دهند. رهبران اروپایی باید وزارت خزانه‌داری ایالات متحده را به گسترش دامنه معافیت‌ها و گنجاندن تجهیزات لازم برای مبارزه با کووید -۱۹ در آنها، ترغیب کنند. «شفاف‌سازی» در این زمینه می‌تواند از طریق تهیه یک «فهرست سفید» از کالاها صورت بگیرد و امکان اقدام برای مجوز عمومی شماره ۸ را که براساس آن بانک مرکزی ایران می‌تواند به تسهیل تجارت بشردوستانه کمک کند،  برای شرکت‌های اروپایی فراهم آورد. با توجه به پیامدهای بی‌سابقه انسانی بحران کووید-۱۹، دولت‌های اروپایی همچنین باید از ایالات متحده بخواهند تا موافقت خود را با این مساله زودتر به بانک‌های اروپایی اعلام کند. دولت دونالد ترامپ اخیرا در اقدامی بی‌سابقه چنین نامه‌ای به بانک سوئیسی «بی‌سی‌پی» ارسال و مجوز رسیدگی آن به تجارت اقلام بشردوستانه با ایران را صادر کرده است. در حالی که صندوق بین‌المللی پول هم همچنان مشغول بررسی درخواست وام ۵ میلیارد دلاری از سوی ایران است، دولت‌های اروپایی باید دولت ترامپ را به موافقت با دسترسی موقت تهران به ذخایر ارزی ترغیب کنند. ذخایر ارزی بلوکه شده در اروپا حتی می‌توانند وارد سیستم اینستکس شوند.

ایالات متحده می‌تواند از این طریق به ایران برای گام برداشتن در جهت اقدامات بشردوستانه همچون آزادی زندانی‌های آمریکایی انگیزه دهد. اگر اروپا و ایالات متحده نتوانند در چنین شرایط سختی به ایران کمک کنند، تنها نتیجه مخالفت مردم ایران با آنها در سال‌های آتی خواهد بود و چنین اتفاقی تنها به نفع آنهایی تمام می‌شود که طرفدار مقابله ایران با غرب هستند.

اخبار مرتبط