تحلیل المیادین از چرایی انتخاب زمان کنونی برای راه‌اندازی اینستکس
به گزارش پایگاه خبری «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است: «در شرایطی که مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، ایران را به شفاف نبودن اقداماتش در زمینه مبارزه با کرونا متهم می‌کرد، وزارت‌خارجه آلمان اعلام کرد که براساس توافق تجاری اینستکس، اقدام به ارسال تجهیزات پزشکی به ایران کرده است. طبق اعلام آلمان، فرانسه و بریتانیا، که دولت‌های باقیمانده در توافق هسته‌ای هستند، مبادلات تجاری آنها با ایران، با وجود تحریم‌های آمریکا، ادامه خواهد یافت.»
ایران هیچ توضیحی در مورد تجهیزات رسیده به این کشور که ارزش آنها حدود ۵ میلیون یورو است، نداده است؛ این تجهیزات، چند ماه قبل از شیوع ویروس کرونا، از سوی ایران درخواست شده بود و هدف این کشور، آزمودن میزان اثرگذاری توافق تجاری و کانا‌ل‌های اروپایی بود که تحت سیطره آمریکا و اسرائیل بودند.
اما هدف از صدور بیانیه‌های دولت‌های اروپایی پس از اولین مبادله تجاری با تهران از طریق اینستکس را می‌توان آزمودن واکنش آمریکا در این باره دانست؛ به‌ویژه آنکه این اقدام، به بهانه کمک انسانی در زمان شیوع کرونا و به دعوت دبیرکل سازمان ملل و با اصرار چین و روسیه برای رفع تحریم‌ها، انجام شد. شاید علت اظهارنظر نکردن مسوولان ایران در این باره آن باشد که تهران توپ را در زمین اروپایی‌ها بیندازد، تا این دولت‌ها گزینه‌های خود و توانایی‌شان برای عمل به تعهدات و توافق‌هایی که در راستای التزام به توافق هسته‌ای داده‌اند را بیازمایند.
اینستکس به‌دنبال مذاکرات طولانی بین ایران و اتحادیه اروپا ایجاد شد. در آغاز سال ۲۰۱۹، یک اتاق تجاری به مرکزیت پاریس، تاسیس شد، که وظیفه آن، تسهیل در روند معاملات تجاری قانونی بین طرف‌های اروپایی و ایران بود؛ به این معنا که اتاق مذکور، وظیفه پرداخت بهای کالاهای اروپایی و نفت ایرانی را دارد. از آن زمان، این دولت‌ها توافق کردند که در مقابل صادرات نفت به ارزش یک میلیارد دلار به اروپا، تجهیزات دارویی و پزشکی، غذایی و کشاورزی، وارد ایران شود. ایران که مایل به قطع رابطه با اروپا نبود، بر قدرت اروپا برای آزاد شدن از کنترل آمریکا حساب نکرد، با این حال، فدریکا موگرینی با احتمال فعالیت شرکت‌های کوچک و متوسطی که به منافع تجاری ایالات‌متحده ارتباطی نداشته باشند، موافقت کرد.
در این رابطه، مشخص شد که کمیساریای اروپا، که برنامه‌های اقتصادی را برای دولت‌های اروپایی تعیین می‌کند، شرکت‌های کوچک و متوسط و در واقع، منافع کوچک و متوسط اروپا را قربانی کرد و این مهم، براساس الگوی نئولیبرال آمریکا، که از سوی کمیساریا اتخاذ شد، انجام می‌شود. در واقع، اینستکس با مانع ناتوانی دولت‌های اروپایی برای آزادی از منافع مشترک شرکت‌های بزرگ اروپایی- آمریکایی برخورد کرد و کمیساریای اروپا و مسوولان حاکم در دولت‌های اروپایی، چاره‌ای جز اتخاذ الگوی نئولیبرال آمریکایی را نداشتند.
ویروس کرونا، شکنندگی این الگو را نشان داد؛ الگویی که به نظام مراقبت بهداشتی پایان داده و پزشکی را به نوعی کالا در بازار، تبدیل کرد. شیوع این بیماری، همچنین سستی اتحادیه اروپا را که بر بازار مشترک و ارز اروپایی متمرکز بوده و بر گزینه‌های نئولیبرال و به ضرر اغلب اروپایی‌ها تکیه می‌کند آشکار کرد؛ به‌ویژه آنکه روسیه، چین و کوبا، به سرعت برنامه‌های خود برای نجات مردم‌شان از این بیماری را شروع کردند؛ درحالی‌که کمیساریای اروپا، به‌دنبال فعال کردن دوباره سهام و بازارهای مالی بود. خشم شدید مردم اروپا از ناکارآمدی و شکنندگی نظام‌هایشان، نوید تحولاتی نزدیک در کشورهای اروپایی را می‌دهد. در همین راستا، مسوولان اروپایی احساس نگرانی و تهدید می‌کنند؛ همچنان‌که رئیس‌جمهور فرانسه برای آرام کردن اذهان مردم کشورش، اعلام کرد که با تکیه بر شرکت‌های کوچک و متوسط، نظام بهداشتی در فرانسه را احیا می کند. شاید معامله‌ای که از طریق کانال مالی اینستکس، با ایران انجام شد، اشاره دیگری باشد برای بازگشت اروپا به تبادل منافع و تکیه آن بر شرکت‌های کوچک و متوسط. اما عقب‌نشینی از نظام‌های توحش، با یک اقدام و یک اشاره، ممکن نمی‌شود. جایگزین گزینه‌های توحش سیاسی، اقتصادی و جغرافیایی سیاسی، گزینه‌هایی کاملا متناقض با آن است.
