ارزیابی «فارن‌پالیسی» از تبادل سیگنال بین ایران و آمریکا
به گزارش «انتخاب» در ادامه این مطلب آمده است: اعتراضات اخیر در کنار مبادله زندانی بین ایران و آمریکا در اواخر هفته گذشته نشان دهنده فصل جدیدی از سیاست داخلی ایران هستند. ناآرامی‌های اخیر در طول چند دهه گذشته از زمان پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ بی‌سابقه بوده‌اند. با وجود این، پیامد‌های داخلی این اعتراضات احتمالا تاثیری روی سیاست خارجی کشور اعمال نخواهد کرد و احتمال آنکه تهران و واشنگتن در ماه‌های آینده مذاکرات سازنده‌ای را در مورد اختلافات خود شروع کنند پایین خواهد بود.
دولت ترامپ در طول یک سال گذشته با دنبال کردن کمپین فشار حداکثری تلاش کرد ایران را به زانو درآورد. این استراتژی مبتنی بر فشار سیاسی و تحریم‌های اقتصادی بوده است. اما فشار حداکثری با مقاومت حداکثری تهران روبه‌رو شد. مراکز قدرت و جناح‌های سیاسی ایران در طول ماه‌های گذشته در مقابل آمریکا متحد شده بودند.
رهبر ایران چند روز بعد از شروع اعتراضات اعلام کرد که او از توصیه کارشناسان اقتصادی در مورد اصلاح یارانه‌های سوخت حمایت کرده است. حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران اعلام کرد که نقشی در زمان‌بندی اجرای این سیاست نداشته است. علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران در روز‌های اخیر اعلام کرده است که برنامه‌ای برای باقی ماندن در پارلمان ایران ندارد. برخی معتقدند که او قصد مشارکت در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۱ را دارد. همزمان، گزارش‌هایی در مورد احتمال استیضاح روحانی به‌خاطر پنهان‌کاری در قضیه اصلاح یارانه‌های سوخت منتشر شده است. دولت همچنین به‌خاطر وقایع اخیر به‌شدت تحت فشار قرار دارد.
در دو سال آینده به ترتیب شاهد برگزاری انتخابات پارلمانی و ریاست‌جمهوری در ایران خواهیم بود. فرآیند ثبت‌نام کاندیدا‌های مجلس شورای اسلامی در اول ماه دسامبر شروع شد. این انتخابات در ماه فوریه سال آینده (میلادی) برگزار خواهد شد. احتمالا اختلافات داخلی در مورد سیاست خارجی دولت حسن روحانی، وضعیت اقتصادی کشور و مسائل اجتماعی تشدید خواهد شد. اصولگرایان احتمالا ادعا خواهند کرد که ساده‌لوحی حسن روحانی در مقابل نیت‌های غرب کشور را در آستانه نابودی قرار داده است. کاندیدا‌های میانه‌رو باید راهی برای دفاع از شکست‌های دولت در حوزه‌های مختلف از جمله فروپاشی توافق هسته‌ای، بحران اقتصادی و وعده‌های برآورده نشده پیدا کنند.
مقامات آمریکایی احتمالا امیدوارند که اعتراضات و اختلافات داخلی در نهایت مقامات جمهوری اسلامی را وادار به بازگشت به میز مذاکره کنند. دولت ترامپ به‌دنبال دستیابی به توافق بهتری با تهران است. نباید فراموش کنیم که مشکلات اقتصادی ایران تا حدود زیادی ناشی از تحریم‌های اقتصادی هستند.
البته بدون تردید مقامات ایران در مورد مسائل داخلی اختلافات زیادی با یکدیگر دارند. اما آنها معتقدند که باید جبهه متحدی را علیه غرب تشکیل دهند. به همین دلیل ممکن است رفتار تهاجمی‌تری را در مقابل آمریکا و متحدانش در منطقه به نمایش بگذارند. بیشتر علائم موجود نشان می‌دهند که تهران این سناریو را دنبال خواهد کرد. البته تهران و واشنگتن برای اولین بار از زمان پیروزی ترامپ توانستند یکی از اختلافات خود را به‌صورت دیپلماتیک حل‌وفصل کنند. ایران یک دانشمند آمریکایی که به‌عنوان گروگان در کشور زندانی بود را آزاد کرد. دولت ترامپ نیز یک محقق ایرانی متهم به نقض تحریم‌های آمریکا را به کشورش بازگرداند. محمدجواد ظریف، وزیرخارجه ایران در صفحه توییتر خود نوشت که کشورش آمادگی لازم برای همکاری با آمریکا در مورد آزادی بقیه زندانی‌ها را دارد.
مبادله زندانی‌ها می‌تواند اقدام سازنده‌ای برای افزایش اعتماد دو طرف به یکدیگر باشد و نشان می‌دهد دو طرف حاضر به عقب‌نشینی از مواضع تمام‌خواهانه قبلی خود هستند. اما درحال‌حاضر دو کشور تمایلی برای تغییر سیاست‌های خود در حوزه‌های دیگر نشان نمی‌دهند. آمریکا در روز‌های اخیر تحریم‌های بیشتری را علیه جمهوری اسلامی اعمال کرده است. مطابق با گزارش‌های منتشر شده، تهران قصد دارد سانتریفیوژ‌های پیشرفته‌تری را در مراکز غنی‌سازی خود نصب کند. تهران در ماه‌های گذشته گام‌هایی را برای کاهش تعهدات اتمی خود برداشته است. این اقدام احتمالا با واکنش تند قدرت‌های اروپایی روبه‌رو خواهد شد. به این ترتیب مواضع آمریکا و اتحادیه اروپا به یکدیگر نزدیک‌تر خواهند شد. منطقه خاورمیانه نیز از زمان حملات ماه سپتامبر علیه زیرساخت‌های نفتی سعودی، اوضاع آرامی را تجربه کرده است. اما به‌نظر می‌رسد ایران و گروه‌های نیابتی‌اش در عراق درحال آماده شدن برای افزایش فعالیت‌های نظامی خود هستند. اگرچه اقتصاد ایران در وضعیت بحرانی قرار دارد، دولت احتمالا بودجه دفاعی خود برای سال آینده را افزایش خواهد داد. شاید مقامات آمریکایی تحولات اخیر در داخل ایران را به سیاست‌های خود نسبت دهند و منتظر بازگشت تهران به میز مذاکره باشند. اما درحال‌حاضر این پیش‌بینی غیرمحتمل به نظر می‌رسد. در صورتی که نگرانی مقامات جمهوری اسلامی در مورد تهدیدات داخلی و خارجی افزایش پیدا کند، ممکن است مسیر خطرناک‌تری را دنبال کنند. آمریکا باید برای فعالیت‌های جمهوری اسلامی در داخل و خارج از ایران آماده شود. احتمال تشدید تنش در منطقه خلیج‌فارس بالا خواهد بود. نیرو‌های مرتبط با ایران در فصل‌های بهار و تابستان امسال به زیرساخت‌های انرژی و نفت کش‌های تجاری حمله کردند. سربازان آمریکایی در عراق نیز با تهدیدات فزاینده‌ای روبه‌رو هستند.
