از اولین ما‌ه‌های سال‌جاری برخی حوادث، کشتیرانی در خلیج‌فارس را ناامن کردند. از جمله حمله به دو نفتکش سعودی، یک کشتی متعلق به امارات‌متحده‌عربی، یک نفتکش متعلق به نروژ، توقیف یک نفتکش بریتانیایی از سوی سپاه پاسداران در تابستان امسال، سرنگونی یک پهپاد آمریکایی توسط جمهوری اسلامی و حمله به تاسیسات نفتی آرامکو.

ایران همواره مسوولیت هرگونه حمله‌ای را رد کرده و خود طرحی برای «صلح» و «امنیت» در خلیج‌فارس پیشنهاد کرده است.

حسن روحانی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل با اعلام طرح «ائتلاف امید» یعنی «ابتکار صلح هرمز» از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس خواست تا به این طرح بپیوندند.

اعضای ائتلاف آمریکایی

بحرین که میزبان ناوگان پنجم نیروی دریایی ایالات‌متحده است، در ماه اوت به ائتلاف پیوست. به‌دنبال این کشور، عربستان سعودی و امارات‌متحده‌عربی نیز در ماه سپتامبر به آن پیوستند. از دیگر اعضای این ائتلاف بریتانیا و استرالیا و اخیرا نیز آلبانی هستند. به گزارش فرانس ۲۴، در مراسم آغاز به‌کار این ائتلاف در مقر ناوگان پنجم دریایی آمریکا در منامه بحرین، «جیم مالوی» فرمانده ستاد فرماندهی مرکزی نیروی دریایی آمریکا در خاورمیانه و مقام‌های نظامی شرکت‌کننده در این ائتلاف حضور داشتند. مالوی در رابطه با این ائتلاف گفت: «ائتلاف از کشتی‌های جنگی در گشت استفاده می‌کند، اما هیچ تلاش تهاجمی ندارد و هدفش تعهد برای دفاع در صورت حمله است.» او افزود: «تعهد ما برای منطقه کوتاه مدت نیست، پایدار است و ما تا زمانی که لازم باشد، مادام که تهدید از بین برود، به‌عنوان بخشی از سنتینل فعالیت خواهیم کرد.»

نیروی دریایی ائتلاف امنیت دریایی در خلیج‌فارس اعلام کرده است کشتی‌هایی را که از تنگه هرمز و آب‌های خلیج‌فارس می‌گذرند همراهی می‌کند تا جریان آزاد نفت در این منطقه ادامه پیدا کند. جیم مالوی، فرمانده ستاد فرماندهی نیروهای دریایی ایالات‌متحده در خاورمیانه، در این باره گفته است که عملیات «سنتینل» یک اقدام دفاعی است که به منظور حفاظت از آب‌های خلیج‌فارس انجام می‌شود. این ائتلاف دریایی به ادعای خود قصد دارد امنیت دریانوردی را در تنگه هرمز، باب‌المندب، دریای عمان و خلیج‌فارس تامین کند. آمریکا چند روز بعد از آنکه ایران یک فروند پهپاد این کشور را بعد از تجاوز به حریم سرزمینی ایران در نزدیکی تنگه هرمز ساقط کرد تصمیم خود را برای تشکیل یک ائتلاف دریایی اعلام کرد. در این راستا پنتاگون از ۶۰ کشور جهان برای شرکت در این ائتلاف دعوت به‌عمل آورد اما تنها بحرین، استرالیا، انگلیس و رژیم صهیونیستی آمادگی خود را برای پیوستن به آن اعلام کردند.

کشورهای مهم اروپایی از جمله آلمان مستقیما دعوت آمریکا برای پیوستن به این ائتلاف را رد کردند. ایده تشکیل چنین ائتلافی را نخستین بار «جرمی هانت»، وزیرخارجه سابق بریتانیا در هفته‌های پایانی حضورش در این سمت مطرح کرده بود اما تشکیل چنین ائتلافی بعد از روی کار آمدن دولت این کشور در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته بود. بعد از روی کار آمدن دولت جدید بریتانیا، آمریکا هم به‌طور رسمی از کشورهای اروپایی دعوت کرد به ائتلافی جداگانه تحت رهبری این کشور با هدف ادعایی تامین امنیت عبور و مرور کشتی‌ها ملحق شوند. کشورهای اروپایی با اعلام اینکه با سیاست موسوم به «فشار حداکثری آمریکا» علیه ایران مخالف هستند، درخواست دولت ترامپ را رد کردند. در این رابطه سخنگوی دولت آلمان تاکید کرد که آنگلا مرکل، صدراعظم این کشور و اعضای کابینه دولت آن در عدم‌مشارکت در ائتلاف آمریکایی خلیج‌فارس اتفاق نظر دارند. وزیر دفاع فرانسه نیز تاکید کرده بود که همکاری کشورهای اروپایی برای تامین امنیت کشتیرانی در خلیج‌فارس تنها با هدف کاهش تنش‌ها و بدون به‌کارگیری تجهیزات نظامی بیشتر انجام خواهد شد.

ژاپن مستقل از آمریکا به تنگه هرمز نیرو می‌فرستد

ژاپن نیز از جمله مخالفان ائتلاف نظامی آمریکا در منطقه است؛ اواخر مهر ماه بود که یک روزنامه ژاپنی‌زبان خبر داد که دولت ژاپن قصد دارد «جداگانه» نیروی دفاعی خود را به تنگه هرمز بفرستد. به گزارش خبرگزاری رویترز به نقل از روزنامه آساهی چاپ ژاپن، این کشور جدا از ائتلافی که ایالات‌متحده برای حفاظت از سفرهای دریایی در خلیج‌فارس تشکیل داده اقدام به اعزام نیرو خواهد کرد. همچنین تقریبا دو ماه پیش روزنامه یومیوری ژاپن در روز ۱۲ شهریورماه گزارش داده بود که این کشور به ائتلاف دریایی آمریکا برای حفاظت از شناورهای تجاری در آب‌های جنوبی ایران ملحق نخواهد شد. یومیوری همچنین این احتمال را مطرح کرده بود که ژاپن خود یک ماموریت مستقل در خلیج عدن و باب‌المندب طرح‌ریزی کند. یومیوری دلیل این تصمیم توکیو را «مناسبات اقتصادی نزدیک» با تهران عنوان کرده بود.

ماجراجویی خطرناک

این درحالی است که کارشناسان سیاسی این طرح آمریکا را در کلیت خود اقدامی شتابزده و ماجراجویی خطرناکی ارزیابی می‌کنند که با اندکی دقت در فضای سیاسی و امنیتی حاکم بر خلیج‌فارس، ضعف جنبه منطقی، عقلانی و کارشناسی این طرح بیش از پیش نمایان می‌شود. جمهوری اسلامی ایران بارها هشدار داده است که کشورها به‌دنبال ائتلاف‌سازی‌هایی که موجب افزایش بی‌ثباتی و ناامنی در منطقه استراتژیک خاورمیانه می‌شود، نروند.

همچنین در اواسط شهریورماه و زمانی که سخن از احتمال پیوستن رژیم صهیونیستی به این ائتلاف منتشر شد، سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت امورخارجه ایران گفت: «جمهوری اسلامی ایران معتقد است اصل این ائتلاف تنش‌زا است و هرگونه حضور احتمالی رژیم اشغالگر قدس در این ائتلاف خودخوانده که وجود نامشروعش در خاورمیانه اساس ناامنی و بی‌ثباتی است را تهدیدی آشکار علیه امنیت، حاکمیت و تمامیت ارضی خود و عاملی بحران‌آفرین و بی‌ثبات‌ساز در منطقه خلیج‌فارس تلقی می‌کند و در چارچوب سیاست بازدارندگی و دفاعی کشور، حق مقابله با این تهدید و دفاع از خود را محفوظ می‌دارد و در عمل به آن در چارچوب سیاست دفاعی کشور، تردیدی ندارد و مسوولیت کلیه عواقب این اقدام خطرناک برعهده رژیم آمریکا و رژیم نامشروع صهیونیستی خواهد بود.»