منابع آمریکایی و صهیونیستی خبر دادند
عقبگرد ترامپ از تحریم ایران؟
عكس: AP
پایگاه آمریکایی بلومبرگ در گزارشی اختصاصی به نقل از سه منبع مطلع گزارش داد که رئیس‌جمهور آمریکا، در جلسه‌ای با حضور جان بولتون از تمایل برای کاهش تحریم‌های ایران سخن گفته؛ اما این موضع دونالد ترامپ با مخالفت شدید بولتون مواجه می‌شود. به نوشته بلومبرگ، اندکی بعد از این مخالفت بسیار شدید، دونالد ترامپ از بولتون می‌خواهد تا از مقامش کناره‌گیری کند. به نوشته بلومبرگ، این ایده که آمریکا تحریم ایران را کاهش دهد تا رئیس‌جمهور آمریکا بتواند با رئیس‌جمهور ایران (احتمالا در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل) ملاقات کند، روز دوشنبه در جلسه‌ای در اتاق بیضی کاخ سفید، دفتر دونالد ترامپ مطرح شده است و همان جا استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری ایالات‌متحده حمایتش را از این طرح ابراز می‌کند.
نشریه آمریکایی «دیلی بیست» هم در گزارشی به ایده امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه برای کاهش تنش‌ها با ایران پرداخت و نوشت که موضوع اصلی گفت‌وگوهای بین امانوئل مکرون و دونالد ترامپ در شهر ساحلی بیاریتز در حاشیه نشست سران ۷ کشور صنعتی جهان، بر سر اعطای یک اعتبار مالی ۱۵ میلیارد دلاری به ایران بوده است. به نوشته «دیلی بیست» مکرون پیشنهاد کرده که برای جلب نظر مساعد مسوولان ایران و آوردن تهران به پای میز مذاکره باید اعتباری به میزان ۱۵ میلیارد دلار برای ایران پیش‌بینی شود. این روزنامه در ادامه آورده است که «ترامپ در همان محل برگزاری نشست کشورهای گروه هفت در بیاریتز در یک کنفرانس خبری از تخصیص «وام و اعتبار» به ایران سخن گفته بود؛ موضوعی که باعث شگفتی بسیاری از ناظران شد؛ زیرا طرح چنین موضوعی با سیاست فشارهای حداکثری که دولت ترامپ تا آن لحظه از آن سخن گفته بود، ناسازگار بود.» دیلی بیست در پایان چنین نتیجه‌گیری کرده است که طرح کاهش سطح تحریم‌ها و در نظر گرفتن معافیت‌های جدید برای معاملات نفتی با ایران می‌تواند مقدمه‌ای برای احتمال دیدار روحانی و ترامپ در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل باشد.
روزنامه صهیونیستی جروزالم پست هم روز پنج‌شنبه گزارشی مشابه با «بلومبرگ» و «دیلی بیست» منتشر کرد. این روزنامه نوشت:«ترامپ در حال بررسی کاهش تحریم‌های ایران است.» در این گزارش هم مانند گزارش بلومبرگ آمده که استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا هم با این ایده موافق است.
این گمانه‌زنی‌ها در شرایطی منتشر می‌شود که چهارشنبه شب حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران در تماس تلفنی با امانوئل مکرون، همتای فرانسوی خود بار دیگر تاکید کرد که «از دیدگاه دولت، مجلس و مردم ایران در شرایطی که تحریم‌ها باقی باشد، مذاکره با آمریکا معنا و مفهومی ندارد.» در این گفتوگوی تلفنی، مکرون با تشریح اقدامات و مذاکرات فشرده کشورش با مقام‌های آمریکایی درباره بسته جدید پیشنهادی توافقات گفت: «فرانسه به تلاش‌هایش برای اجرای مفاد برجام و رسیدن به تفاهم ادامه می‌دهد.» اکنون باید منتظر ماند و دید آیا در روزهای آینده ترامپ با عقب‌نشینی از تحریم‌ها و فشار حداکثری، مسیر را برای انجام گفتوگو میان تهران و واشنگتن هموار می‌کند یا خیر؟
دو رسانه آمریکایی و یک رسانه اسرائیلی در گزارش‌هایی همسو از کاهش احتمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران خبر دادند. دیلی‌بیست در گزارشی از رغبت ترامپ به پیشنهاد همتای فرانسوی خود مبنی بر گشایش خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری در برابر بازگشت ایران به تعهدات خود در قالب برجام خبر داده است. بلومبرگ نیز برکناری جان بولتون از سمت مشاور امنیت ملی آمریکا را مرتبط با مخالفت او با کاهش تحریم‌های ایران دانسته است. همزمان جروزالم‌پست نیز نوشت که ترامپ درحال بررسی کاهش تحریم‌های ایران است. این اخبار در شرایطی است که رئیس‌جمهوری ایران در گفت وگو با همتای فرانسوی خود گفته در صورت نهایی‌شدن توافقات با اروپا، تهران آماده است به تعهدات خود در قالب برجام بازگردد، اما برای آغاز مجدد گفت‌وگوهای گروه ۱+۵ ابتدا باید تحریم‌های آمریکا برداشته شود.
حسن روحانی و امانوئل مکرون طی چند ماه گذشته بارها درخصوص توافق هسته‌ای و تنش‌های اخیر در خلیج‌فارس تلفنی با هم گفتوگو کرده‌اند. «ایرنا» چهارشنبه شب به نقل از حسن روحانی نوشت: «از دیدگاه دولت، مجلس و مردم ایران در شرایطی که تحریم‌ها باقی باشد، مذاکره با آمریکا معنا و مفهومی ندارد.» رئیس‌جمهور فرانسه تلاش دارد با میانجی‌گری میان تهران و واشنگتن، ضمن کاهش تنش میان دو کشور از فروپاشی کامل توافق هسته‌ای موسوم به برجام جلوگیری کند.
ایران از دو ماه پیش مرحله به مرحله از تعهدات خود در قالب این توافق عقب‌نشینی کرده و گفته است تا زمانی که اروپا به تعهدات خود در جهت تامین منافع اقتصادی ایران به‌ویژه امکان فروش نفت عمل نکند، براساس یک برنامه زمان‌بندی شده گام به گام تعهدات خود در قبال برجام را کاهش خواهد داد. پیش از سخنان عصر چهارشنبه رئیس‌جمهوری ایران، مجید تخت روانچی، نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد هم گفته بود: «ما بارها اعلام کرده‌ایم و رئیس‌جمهور ایران هم به صراحت نظر داده تا زمانی که این تحریم‌های ظالمانه و تروریسم اقتصادی دولت آمریکا علیه مردم ایران ادامه دارد، جای صحبت و مذاکره نیست.»
این سخنان مقام‌های ایران را می‌توان واکنشی به سخنان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا دانست که روز چهارشنبه در برابر پرسش خبرنگاران احتمال کاهش تحریم‌های ایران پیش از ملاقات احتمالی با حسن روحانی را رد نکرد. صبح چهارشنبه، ترامپ که با سیلی از سوال‌ها درباره علل برکناری جان بولتون، مشاور امنیت ملی خود روبه‌رو شده بود به خبرنگاران گفت که باور دارد «تهران به‌دنبال توافقی با واشنگتن است.»
ادعای جروزالم پست
در همین خصوص روزنامه اسرائیلی جروزالم‌پست گزارش داد که ترامپ درحال بررسی کاهش تحریم‌های ایران است. در این گزارش آمده استیون منوچین، وزیرخزانه‌داری آمریکا هم با این ایده موافق است.
دیدگاه بلومبرگ
در گزارشی دیگر وب‌سایت آمریکایی «بلومبرگ»، کاهش تحریم ایران با هدف ملاقات با حسن روحانی، با مخالفت جدی جان بولتون روبه‌رو بوده و اندکی بعد از این مخالفت بسیار شدید، دونالد ترامپ از او خواسته تا از مقامش کناره‌گیری کند. جان بولتون از فروردین ۹۷ تا روز چهارشنبه ۲۰ شهریور ماه در سمت مشاور امنیت ملی آمریکا ایفای نقش کرد و طی این مدت نقش مهمی در پروژه فشار حداکثری دولت آمریکا علیه ایران بازی کرد. به گفته رسانه‌ها برکناری او می‌تواند چراغ سبز واشنگتن به تهران در آستانه نشست مجمع عمومی سازمان ملل باشد. در همین خصوص رئیس‌جمهور آمریکا گفت مایک پمپئو، وزیرخارجه، جانشین جان بولتون نمی‌شود. برای جایگزینی بولتون، نام افرادی مانند ژنرال بازنشسته کیت کلوگ، مشاور امنیتی مایک پنس معاون اول رئیس‌جمهور، برایان هوک، مسوول میز ایران در وزارت‌خارجه آمریکا و ریچارد گرنل، سفیر آمریکا در آلمان مطرح شده است.
به نوشته بلومبرگ، این ایده که آمریکا تحریم ایران را کم کند تا رئیس‌جمهور آمریکا بتواند با رئیس‌جمهور ایران ملاقات کند، روز دوشنبه در جلسه‌ای در دفتر ترامپ در کاخ سفید مطرح شده و همان‌جا، وزیرخزانه‌داری حمایتش را از این طرح بیان کرده است.
گزارش دیلی بیست
شامگاه چهارشنبه نشریه دیلی‌بیست آمریکا نیز در گزارشی اختصاصی مدعی شد که چهار منبع خبری مطلع از مکالمات تلفنی میان دونالد ترامپ و امانوئل مکرون گفته‌اند که رئیس‌جمهور آمریکا طی چند هفته گذشته به پیشنهاد همتای فرانسوی خود مبنی بر گشایش خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری در برابر بازگشت ایران به تعهدات خود در قالب برجام، رغبت بیشتری نشان داده است. بنابر این گزارش این «روی‌خوش» گویا در خلال اجلاس اخیر سران گروه هفت در فرانسه که در حاشیه آن محمدجواد ظریف هم سفری غیرمنتظره و کوتاه به محل برگزاری آن داشت، قوت گرفته است.
دیلی‌بیست نوشته دو نفر از چهار منبع خبری این نشریه گفته‌اند که مایک پمپئو، وزیرخارجه آمریکا هم به نظر با پیشنهاد فرانسه مشکلی ندارد. همزمان آن‌طور که از محتوای منتشرشده از گفتوگوی چهارشنبه شب حسن روحانی و امانوئل مکرون استنباط می‌شود رئیس‌جمهوری ایران اکنون بازگشت کامل به تعهدات برجامی را تنها به اجرای تعهدات اروپا منوط دانسته است. به این ترتیب شاید تنها مانع فعلی بر سر موفقیت طرح مکرون این باشد که او برای اختصاص خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری فروش نفت ایران باید رضایت ترامپ را جلب کند. تد کروز، سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی در مصاحبه‌ای با خبرگزاری بلومبرگ گفت که کاهش تحریم‌ها برای گرفتن قرار ملاقات با حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران «یک اشتباه خطرناک» است.
اروپا اگرچه با گشایش سیستم مالی اینستکس تلاش کرده تا بخشی از محدودیت‌های ایران پس از بازگشت تحریم‌های آمریکا را جبران کند، ولی تاکنون نتیجه عملی‌ای دربر نداشته است و به‌نظر می‌رسد برای اختصاص خط اعتباری به ارزش ۱۵ میلیارد دلار معافیت از تحریم‌های آمریکا بسیار ضروری است. پیش‌تر نشریه دیلی بیست در توصیف طرح مکرون نوشت: «در برابر پول (اعتبار ۱۵ میلیارد دلاری)، ایران باید به پایبندی به توافق هسته‌ای با قدرت‌های جهانی که در سال ۲۰۱۵ منعقد شد بازگردد. تهران همچنین باید با عدم تهدید امنیت خلیج فارس و عدم ممانعت از دریانوردی در این منطقه موافقت کند. در نهایت، تهران باید متعهد به گفت‌وگوهای منطقه‌ای خاورمیانه‌ای در آینده شود.»
تحقق طرح رئیس‌جمهور فرانسه در صورتی ممکن است که واشنگتن برای خط اعتباری مدنظر او «معافیت از تحریم» صادر کند. در اظهارات رسمی، تاکنون مقامات آمریکایی نسبت به صدور چنین معافیتی ابراز آمادگی نکرده‌اند. دیلی بیست در ادامه ادعاهایش می‌نویسد: «منابع متعددی به دیلی بیست گفته‌اند که مقامات خارجی پیش‌بینی می‌کنند ترامپ یا با همکاری با طرح مکرون موافقت یا اینکه برخی تحریم‌ها علیه تهران را تسهیل می‌کند. در همین حال، ترامپ دیدار با حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران را در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل مدنظر دارد.»
تایید اختصاص خط اعتباری
این اخبار در شرایطی است که یک سناتور آمریکایی از موافقت ترامپ با طرح فرانسه برای پرداخت ۱۵ میلیارد دلار به ایران در مقابل بازگشت از کاهش تعهدات برجامی خبر داده است. کریس مورفی در صفحه کاربری توییتر اعلام کرد: ترامپ با طرح فرانسه برای پرداخت ۱۵ میلیارد دلار به ایران در مقابل بازگشت از کاهش تعهدات برجامی موافقت کرده است.
ترامپ احتمال کاهش تحریم را رد نکرد
همزمان با این تحولات، رئیس‌جمهوری آمریکا روز چهارشنبه، احتمال کاهش تحریم ایران در برابر ملاقات با حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران را رد نکرد و افزود که تهران به‌دنبال توافقی با واشنگتن است. به گزارش خبرگزاری رویترز، ترامپ در پاسخ به این پرسش که آیا ممکن است برای ملاقات با حسن روحانی، از تحریم ایران بکاهد، گفت: «ببینیم چه اتفاقی می‌افتد.»
در پی استعفای جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا که به داشتن مواضع ضدایرانی شهره بود، این گمانه مطرح شد که واشنگتن در سیاست خارجی خود در قبال برخی کشورها از جمله ایران، تغییراتی ایجاد کند. بولتون از جمله سیاستمدارانی بود که پیش از ورود به کاخ سفید از تغییر رژیم در ایران حمایت می‌کرد. اما روز چهارشنبه، ترامپ درباره این موضوع گفت: «ما به‌دنبال تغییر رژیم نیستیم.» او همچنین تاکید کرد که معتقد است طرف ایرانی به‌دنبال رسیدن به یک توافق است. رئیس‌جمهوری آمریکا همچنین در گفتوگو با خبرنگاران در کاخ سفید درباره ایران با تمجید از مردم این کشور مدعی شد این «رژیم ایران» است که باید درباره توافق تصمیم بگیرد.
دونالد ترامپ در پاسخ به پرسشی درباره اینکه آیا کاهش تحریم‌ها را برای محقق شدن چنین دیداری در نظر خواهد گرفت یا خیر گفت: «خواهیم دید چه خواهد شد. به نظرم ایران، و همین‌طور کره‌شمالی، هر دو کشور، ظرفیت بالایی دارند. ایران ظرفیت خیلی بالایی دارد. آنها مردمی فوق‌العاده هستند. ما به‌دنبال تغییر رژیم نیستیم. ما امیدواریم که بتوانیم توافق کنیم. اما اگر نتوانیم توافق کنیم هم اشکالی ندارد. فکر می‌کنم که آنها باید توافق کنند.»
او در پاسخ به این پرسش که آیا می‌خواهد با طرف ایرانی دیدار کند گفت که این را باید از طرف ایرانی بپرسید.
ترامپ مدعی شد: «ایران کشوری متفاوت از آنچه در دو سال و نیم پیش بود، است. دو سال‌و‌نیم پیش آنها پول زیادی از پرزیدنت اوباما گرفتند. ۱۵۰ میلیارد دلار که ۸/ ۱۸ میلیارد دلار آن پول نقد بود. اما ایران نسبت به دو
سال‌و‌نیم پیش و زمانی که من روی کار آمدم کشور بسیار متفاوتی است.»
ترامپ در ادامه گفت: «من معتقدم آنها می‌خواهند به توافق برسند؛ و اگر این طور باشد، بسیار عالی؛ اگر هم این‌طور نباشد باز هم عالی است. اما آنها مشکلات اقتصادی بی‌شماری دارند و تحریم‌ها هم سخت‌تر و سخت‌تر می‌شوند.» او افزود: «ما نمی‌توانیم بگذاریم ایران سلاح هسته‌ای داشته باشد و آنها هرگز سلاح هسته‌ای نخواهند داشت. اگر به فکر غنی‌سازی هستند، بهتر است فراموشش کنند؛ چرا که غنی‌سازی کردن خیلی خطرناک است.»
برنامه‌ای برای دیدار با روحانی نداریم
از سوی دیگر وزیر دارایی آمریکا، می‌گوید برنامه‌ای برای دیدار حسن روحانی و دونالد ترامپ، روسای جمهوری ایران و آمریکا وجود ندارد، اما ترامپ همچنان از مذاکره بی‌قید و شرط با ایران استقبال می‌کند. استیون منوچین روز پنج‌شنبه در مصاحبه‌ای با شبکه آمریکایی ام‌اس‌ان‌بی‌سی بر ادامه برنامه «فشار حداکثری» علیه ایران تاکید کرده و گفته از نظر آمریکا این سیاست نتیجه داده است. حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک سفر می‌کند و با توجه به تلاش‌های فرانسه برای میانجی‌گری و برکناری جان بولتون از مقام مشاور امنیت ملی، برخی درباره احتمال دیدار روحانی و ترامپ گمانه‌زنی کرده‌اند.
منوچین به ام‌اس‌ان‌بی‌سی گفت «تردیدی نیست» که سیاست سختگیرانه آمریکا علیه ایران جواب داده است. ایران تحریم‌های گسترده آمریکا را به «تروریسم اقتصادی» تعبیر کرده و می‌گوید در شرایط تحریم مذاکره با آمریکا غیرقابل قبول است. منوچین اما گفته اگر ایران پای میز مذاکره بازگردد به این دلیل است که مسیرهای تامین مالی آن قطع شده است. او گفت: «اگر رئیس‌جمهور بتواند توافق مناسبی را که از آن سخن می‌گوید به‌دست بیاورد، با ایران مذاکره خواهیم کرد. اما اگر نشود، به کارزار فشار حداکثری ادامه می‌دهیم.»
دو دوره متمایز ترامپ
دکتر طهمورث غلامی / کارشناس مسائل آمریکا
به‌نظر می‌رسد برکناری جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا و فرو کاستن آن در ارتباط با ایران و اینکه احتمال دیدار ترامپ و روحانی با این اقدام بالا گرفته است، نوعی خطای تحلیل است. چون رویه ترامپ در طول چند سال اخیر نشان داده که افراد تندروتری از بولتون را کنار گذاشته و نباید تصور کنیم که یک اتفاق عجیب در این میان افتاده است. در واقع دلیل اصلی برکناری بولتون به این مساله برمی‌گردد که او شخصیتی همانند ترامپ داشت و این مساله درمورد سایر افراد برکنارشده در طول سه سالی که از دولت ترامپ گذشته نیز صادق بوده است. دلیل اصلی ترامپ این بود که فکر می‌کرد علت اصلی اینکه نمی‌تواند با سایر کشورها توافق کند بولتون است. اگر با چین، کره‌شمالی، ایران و روسیه نمی‌تواند به توافق برسد ناشی از حضور شخصی به نام بولتون در دولت است. در واقع از دید ترامپ ارزیابی کشورهای نامبرده این است که وجود بولتون مانعی برای مذاکره است. به همین علت، دلیل این ناکامی‌ها را گردن بولتون انداخت.
اما در مقابل باید اشاره کرد که دلیل اصلی عدم توافق با کشورها اتفاقا مواضع سخت و انعطاف‌ناپذیر خود ترامپ است که در مورد کره‌شمالی حتی حاضر نشد بخش کوچکی از تحریم‌های پیونگ‌یانگ را بردارد. مواضع ترامپ در مذاکرات تجاری با چین نیز نشان داد که اهل انعطاف نیست. در ارتباط با جمهوری اسلامی ایران نیز تاکنون نشانی از انعطاف‌پذیری به چشم نمی‌خورد و ترامپ متوجه این نکته نیست که دلیل اصلی اینکه توافقی حاصل نمی‌شود، خود اوست که در مذاکرات به‌دنبال بازی و نتیجه‌ای است که نزدیک به ۱۰۰ درصد به نفع آمریکا باشد. بنابراین تصور اینکه جان بولتون به‌خاطر ایران کنار گذاشته شده، تصور نادرستی است، شاهد مثال آنکه ترامپ حتی قبل از روی کار آمدن بولتون برنامه خروج از برجام را داشت، سیاست خود در قبال بسیاری از کشورها به‌خصوص چین، روسیه، کره‌شمالی و ایران را تعیین کرده بود و بولتون صرفا این مواضع و رویکرد را تقویت می‌کرد. کلیت اختلافات بولتون با ترامپ در ونزوئلا ظهور کرد.
بولتون بر این اعتقاد بود که نظام مادورو به سرعت سقوط خواهد کرد و چون این نتیجه حاصل نشد و تلاش کرد آمریکا را وارد جنگ با ونزوئلا کند، اختلافات بولتون و ترامپ مطرح شد. در ارتباط با کره‌شمالی همین‌که در دیدار ترامپ و کیم، بولتون در مغولستان بود نشان داد که بین دو نفر اختلاف هست و به‌نظرم شاید بتوان گفت که در ارتباط با ایران کمترین اختلاف وجود داشت و نباید این برکناری را ناشی از خواست ایران برای باز کردن باب مذاکره تلقی کرد. اما در این میان باید دوره ترامپ را به دو بخش تقسیم کرد. بخش نخست از زمان روی کار آمدن تا زمان کنونی است که تصور می‌کند به اندازه کافی به کشورها فشار آورده، سختگیری کرده، از ابزار تحریم استفاده کرده و از وجود امثال بولتون به‌عنوان ابزار تهدید و ترساندن دیگر کشورها بهره گرفته است.
اما ترامپ در دوره باقیمانده از دوران ریاست‌جمهوری خود که دوره دوم است بر این تصور است که اکنون زمان برداشت سیاست‌های سختگیرانه، تحریمی و فشارهایی است که سه سال گذشته علیه کشورهای دیگر اعمال کرده است و بنابراین بر این اعتقاد است که اگر جان بولتون را کنار بگذارد، می‌تواند این چراغ سبز را به دیگر کشورها برای توافق نشان دهد که مجمع عمومی سازمان ملل در اواخر شهریور می‌تواند یکی از این فضاها باشد.
ارسال نظر