سیاه و سفید دیپلماسی راب

راب که پیش‌تر و بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶ مشاور حقوقی وزارت‌خارجه بریتانیا در امور ایران بوده است، در نخستین‌اظهار‌نظر خود پیرامون تنش‌ها میان تهران و لندن بر سر نفتکش‌ها گفت که عجولانه تصمیم نخواهد گرفت. راب از این پس درقامت سکاندار دستگاه دیپلماسی بریتانیا، وظایف خطیری را در مورد برگزیت و رفع تنش‌ با ایران عهده‌دار است از این رو در ادامه پرسش‌های پیرامون گذشته و نگرش‌های سیاسی او پاسخ داده می‌شود. دومینیک راب ۴۵ ساله که زمانی آموزگار دستور زبان در مدارس انگلیس بود اکنون خود را در قامت وزیر‌خارجه می‌بیند؛ فردی که در خانواده یهودی اهل چک دیده به جهان گشود و والدین او پیش از جنگ‌جهانی دوم به‌عنوان پناهنده به بریتانیا نقل مکان کردند.

راب که فارغ‌التحصیلی از دانشگاه‌های آکسفورد و کمبریج را به‌عنوان حقوقدان در کارنامه خود دارد، در سال ۲۰۰۰ به وزارت‌خارجه بریتانیا وارد شد تا در ردای یک حقوقدان مستقر در دادگاه لاهه به دادخواهی علیه جنایتکاران جنگی بپردازد. با این حال پس از نتایج فاجعه‌بار همراهی در تجاوز به عراق برای بریتانیا، او به یکی از مدافعان تونی بلر، نخست‌وزیر پیشین این کشور بدل شد. با این حال او در سال ۲۰۰۶ تصمیم گرفت تا فعالیت در حوزه خدمات اجتماعی را برای آغاز حرفه خود در عرصه سیاسی رها کند. او در این سال به ریاست‌دفتر دیوید دیویس، وزیر کشور دولت سایه محافظه‌کار درآمد. وی در سال ۲۰۱۰ نیز توانست به‌عنوان نماینده حوزه انتخاباتی اشر و والتون خود را به پارلمان بریتانیا برساند. راب به سرعت موانع مسیر ترقی را پشت‌سر گذاشت تا در سال ۲۰۱۵ وارد دولت دیوید کامرون شد.

او به‌عنوان دولتمردی تازه‌وارد در وزارت دادگستری تلاش کرد تا احکام سرسختانه‌تری علیه مجرمان در دادگاه‌ها صادر شوند. در ادامه همین مسیر جاه‌طلبانه، راب در جولای ۲۰۱۸ موفق شد به‌عنوان وزیر برگزیت(خروج بریتانیا از اتحادیه‌اروپا) جایگزین دیوید دیویس باسابقه شود که البته یکی از حیاتی‌ترین مشاغل در دولت بریتانیا به حساب می‌آید. با این حال او تنها پنج ماه در این شغل دوام آورد و در نوامبر ۲۰۱۸ در اعتراض به مفاد توافق برگزیت «می» با بروکسل، استعفای خود را به ساختمان شماره ۱۰ تحویل داد. او تنها ساعاتی پیش از آنکه ترزا می سند ۵۸۵ صفحه‌ای از توافق برگزیت را منتشر کند استعفا و می را متهم به خیانت در اعتماد عمومی کرد. اما جاه‌طلبی سیاسی راب زمانی به اوج خود رسید که با اینکه تنها ۸ سال از ورود رسمی او به عرصه سیاسی می‌گذشت پس از استعفای ترزا می از قصد خود برای تکیه بر کرسی نخست‌وزیری بریتانیا خبر داد. با این حال راب خیلی زود در انتخابات مقدماتی حزب محافظه‌کار شکست خورد و در ادامه نیز از بوریس جانسون حمایت کرد.

اما دومینیک راب را می‌توان از منظر نگرش‌های سیاسی در طیف رادیکال محافظه‌کاری بریتانیا قرار داد. او حتی پیش از برگزاری رفراندوم ۲۰۱۶ که رای مثبت به خروج از اتحادیه اروپا را درپی داشت، حامی خروج از اتحادیه بود و نیز توافق ترزا می برای این امر را با عنوان «برگزیت جعلی» معرفی می‌کرد.

درحالی‌که بوریس جانسون، در بخش‌های اجتماعی و فرهنگی دارای رویکردی لیبرال است، اما راب در این مورد نیز یک محافظه‌کار تمام‌عیار است. او در سال ۲۰۱۱ فمینیست‌ها را مشتی «متعصب نفرت‌انگیز» خواند. راب یک‌بار دیگر در سال ۲۰۱۸ نیز از این اظهارنظر خود دفاع و تصریح کرد: «درحالی‌که ما تعدادی از سرسختانه‌ترین قوانین ضد تبعیض را در جهان داریم اما چشمان خود را بر نوع قبیحی از سخت‌ترین تبعیض علیه مردان بسته‌ایم. از گهواره تا گور، مردان تحت فشار هستند.» در سال ۲۰۱۸ و در برهه‌ای که جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار عربستانی منتقد به آل‌سعود در کنسولگری استانبول به طرز وحشیانه‌ای به قتل رسید و شواهد دقیقی از مشارکت ولیعهد عربستان در این اقدام وجود داشت، راب در گفت‌و‌گویی با بی‌بی‌سی گفت: «ترور خاشقجی یک اتفاق فاجعه‌بار است اما دولت بریتانیا نمی‌تواند به یکباره ارتباط خود را با عربستان سعودی به خطر بیندازد، به‌دلیل آنکه هزاران شغل در بریتانیا وابسته به همین روابط است.» دلیل اصلی انتخاب راب به‌عنوان وزیر‌خارجه کابینه جانسون را می‌توان موضع سخت او در قبال برگزیت دانست. اما یکی از مهم‌ترین چالش‌های سیاست‌خارجی بریتانیا در این برهه را می‌توان تنش در روابط با تهران دانست؛ چالشی که باید دید راب چه برنامه‌ای برای رفع آن دارد. او باید تصمیم بگیرد که آیا می‌خواهد برنامه هانت را برای تشکیل یک گروه نظامی مشترک اروپایی درجهت دفاع از کاروان‌های کشتی‌های تجاری در منطقه خلیج‌فارس و دریای عمان عملی کند، درحالی‌که ممکن است تمایل جانسون به همراهی با کمپین فشار ترامپ علیه ایران بیشتر باشد. به‌نظر می‌رسد عرصه سیاسی کنونی برای راب بسیار پیچیده و فریبنده خواهد بود؛ البته این پیچیدگی‌ها می‌تواند در صورتی که وزیرخارجه بریتانیا از غرایز آتلانتیکی خود پیروی و در پشت ترامپ قرار بگیرد به یک دالان پرپیچ و خم برای وی بدل شود. درحالی‌که فعالیت به‌عنوان معرفی‌کننده اندیشه جانسونیسم در اروپا می‌تواند زندگی را برای نخست‌وزیر بریتانیا ساده‌تر کند، اما این رویکرد ممکن است به دشوارتر شدن سیاست خارجی در برابر دیگر کشورها بینجامد.

راب به‌تازگی و در پاسخ به پرسشی درخصوص رویکردش در قبال ایران گفت: «قصد اتخاذ تصمیم عجولانه ندارم، اما به‌طور کامل گزارش‌ها و اطلاعات را دریافت خواهم کرد.» وی افزود: «من بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶ به‌عنوان مشاور حقوقی وزارت‌خارجه درباره ایران کار کردم، کاملا واضح است که این مساله بسیار حساسی است. در این خصوص به‌طور کامل رایزنی خواهم کرد.»

 با این حال یک نماینده پارلمان بریتانیا روز چهارشنبه گفت که ممکن است دولت بوریس جانسون مانند دونالد ترامپ از برجام خارج شود. ماتیو افورد، نماینده پارلمان بریتانیا در گفت‌و‌گو با شبکه ۲۴ فرانسه تصریح کرد که لندن به دنبال رویارویی نظامی با تهران نیست، اما ضروری است که بریتانیا در مقابل ایران قاطع باشد. وی مدعی است که بریتانیا به‌زودی نظیر آمریکا از توافق هسته‌ای خارج خواهد شد.

این درحالی است که بوریس جانسون در اظهارات خود همواره تاکید کرده است که در موضوعاتی نظیر برجام با دونالد ترامپ مخالف است و این توافق باید حفظ شود. او حتی در مناظراتی که پیش از ورود به ساختمان شماره ۱۰با جرمی هانت برگزار کرد احتمال اقدام نظامی علیه ایران یا همراهی با واشنگتن در این زمینه را رد کرد. اما استنلی جانسون، پدر نخست‌وزیر بریتانیا با تاکید بر اینکه بوریس به ایران علاقه‌مند است، در مصاحبه‌ای مدعی شد که پسر وی می‌تواند به تنش‌ها میان تهران و لندن پایان دهد. او در مصاحبه‌ای با شبکه خبری پرس‌تی‌وی حتی ادعا کرد که کابینه پسرش به راحتی آب‌خوردن بحران نفتکش‌ها با ایران را حل می‌کند. روز نخست حضور بوریس جانسون در پارلمان با جنجال‌های فراوانی همراه شد به‌طوری که او جرمی کوربین، رهبر حزب کارگر را به هواداری از حکومت ایران و همکاری با پرس‌تی‌وی متهم کرد. اما به‌نظر می‌رسد او از اینکه پدرش یک روز قبل با پرس تی‌وی مصاحبه کرده بود و از عشق بوریس جانسون به ایران سخن گفت بی‌خبر بوده است. از این‌رو بسیاری این امر را نخستین گاف سیاسی جانسون در سمت نخست‌وزیری او دانسته‌اند.