نخست‌وزیر ژاپن: امیدوارم سفرم به ایران به کاهش تنش کمک کند
آغاز دیپلماسی خاور دور در قلب خاورمیانه
عکس: هادی زند، ایسنا
براساس آنچه آبه پیش از عزیمت به سمت تهران بیان کرد، با توجه به افزایش تنش‌ها در خاورمیانه، این مقام ژاپنی با هدف کاهش تنش در منطقه به تهران آمده است. سفر آبه به تهران نخستین سفر یک نخست‌وزیر ژاپنی طی ۴۱ سال گذشته و بعد از انقلاب اسلامی ایران است. پیش‌تر «تاکئو فوکودا» در سال ۱۹۷۸ (۱۳۵۶ شمسی) به ایران سفر کرده بود. همچنین در سال ۱۳۶۲ و هنگام جنگ تحمیلی، پدر شینزو آبه به عنوان وزیر خارجه وقت این کشور، برای میانجیگری بین ایران و عراق به تهران آمد اما تلاش ژاپن در آن مقطع به نتیجه‌ای منجر نشد. شینزو آبه در صورتی که تا ماه نوامبر در این پست باقی بماند، دارای طولانی‌ترین دوره خدمت به‌عنوان یک نخست‌وزیر در ژاپن خواهد بود. همچنین شینزو آبه، اولین میهمان خارجی بود که بعد از ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در آمریکا با وی دیدار کرد. نزدیکی آبه به ترامپ آن زمان برای جهان مشخص‌تر شد که او در سال ۲۰۱۸ درخواست اعطای جایزه صلح نوبل به ترامپ را ارائه کرد؛ آن هم به‌دلیل انجام مذاکرات کره‌شمالی. نخست‌وزیر ژاپن حتی در فضای غیررسمی و در حاشیه سفر ترامپ به ژاپن، با او به بازی گلف که به آن علاقه‌مند است پرداخت؛ موضوعی که سوژه عکاسان خبری نیز شد.
مذاکرات منصفانه با ایران
نخست‌وزیر ژاپن پیش از ترک توکیو به مقصد تهران در جمع خبرنگاران اظهار امیدواری کرد که گفت‌وگو و دیدار با مقامات جمهوری اسلامی ایران به‌گونه‌ای باشد که تنش‌ها در منطقه خاورمیانه را کم یا خنثی کند. نخست‌وزیر ژاپن تصریح کرد خواستار مذاکرات منصفانه و صمیمانه با مقامات ایرانی است. به گزارش «انتخاب»، خبرگزاری کیودو گزارش کرد «شینزو آبه» صبح روز چهارشنبه (به وقت محلی) در فرودگاه «هاندا» توکیو گفت که می‌خواهد از طریق میانجیگری میان ایران و آمریکا به صلح و ثبات منطقه کمک کند. به نوشته «ایرنا» او که به‌عنوان نخستین رهبر ژاپن بعد از چهار دهه به ایران سفر می‌کند، قصد دارد از ظرفیت روابط دوستانه و سنتی تهران و توکیو برای کاهش تنش‌ها در منطقه به‌ویژه میان ایران و آمریکا که به بالاترین حد رسیده است، استفاده کند. آبه تاکید کرد می‌خواهد از طریق «تبادل صریح دیدگاه‌ها» به کاهش تنش‌ها در منطقه کمک کند.
نخست‌وزیر ژاپن گفت: «نگرانی‌هایی در مورد افزایش تنش‌ها در خاورمیانه وجود دارد، درحالی‌که این وضعیت توجه جامعه‌جهانی را به ضرورت تامین صلح و امنیت منطقه معطوف کرده است و ژاپن می‌خواهد تا آنجا که ممکن است نقش خود را ایفا کند.»
ماموریت آبه
چندین سال است که در رسانه‌ها بحث سفر آبه به تهران مطرح است و حتی در چند سال اخیر تاریخ‌هایی برای انجام این سفر اعلام و پس از مدتی، سفر به زمان آینده موکول شد تا اینکه بالاخره نخست‌وزیر ژاپن چهارشنبه به تهران آمد.
طی هفته‌های اخیر که سفر نخست‌وزیر ژاپن به ایران در رسانه‌ها مطرح و مقامات ژاپنی نیز این سفر را تایید کردند، گمانه‌زنی‌هایی در برخی رسانه‌ها درباره میانجیگری او بین تهران و واشنگتن مطرح شد که از آن جمله خبرگزاری کیودو بعد از اعلام خبر آبه به تهران مدعی شده بود که «نخست‌وزیر ژاپن امیدوار است در این سفر به‌عنوان میانجی بین جمهوری اسلامی ایران و ایالات‌متحده آمریکا عمل کرده و دو طرف را به گفت‌وگو به منظور کاستن از تنش‌ها دعوت کند.» البته از آن زمان تاکنون مقامات ایرانی به کرات اعلام کرده‌اند که ایران نیازی به میانجیگری ندارد، چراکه اصلا مذاکره‌ای با دولت کنونی آمریکا ندارد و نخواهد داشت. در این زمینه موسوی سخنگوی وزارت‌خارجه ایران هفتم خرداد ماه تصریح کرد: «ما مذاکره‌ای با دولت آمریکا نداریم و فعلا هم چشم‌اندازی برای مذاکره نمی‌بینیم.» سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران همچنین روز دوشنبه (۲۰ خرداد ماه) در نشست هفتگی‌اش با خبرنگاران سفر آبه را سفری مهم و منحصربه‌فرد و تاریخی خواند و با اشاره به مواضع و نگرانی‌های دو کشور درباره مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی، گفت که این سفر دوجانبه است. وی درباره بحث میانجیگری تاکید کرد: «من از واژه میانجیگری استفاده نمی‌کنم، ولی آماده شنیدن نظرات دوستانمان در زمینه‌های مختلف هستیم.» مقامات ژاپن می‌گویند «آبه نمی‌تواند یک واسطه باشد، بلکه هدف او از سفر به ایران کاهش تنش‌ها و افزایش ثبات در خاورمیانه به‌عنوان تامین‌کننده انرژی این کشور است.» ایران تا زمانی که آمریکا معافیت‌های خرید نفت ژاپن را لغو کرده بود، یکی از تامین‌کنندگان اصلی انرژی توکیو بوده است. دیدار آبه از تهران به‌دنبال خروج آمریکا از قرارداد هسته‌ای ایران موسوم به برجام و بازگشت مجدد تحریم‌ها علیه ایران انجام می‌شود؛ ژاپن عضو برجام نیست اما از این قرارداد بین‌المللی حمایت کرده است. در عین حال سفر آبه به تهران فرصت خوبی برای ارتقای جایگاه دیپلماتیک ژاپن پیش از برگزاری نشست سران گروه جی۲۰ است که روزهای ۸ و ۹ تیر امسال در اوزاکا برگزار می‌شود. گزارش کیودو می‌افزاید: «به‌دنبال خروج آمریکا از برجام و بازگشت مجدد تحریم‌های ایران، تنش‌ها در خاورمیانه افزایش یافته است. ایران هم ماه گذشته میلادی اعلام کرد برخی از تعهدات خود ذیل برجام را تعلیق می‌کند و ۶۰ روز به طرف‌های اروپایی برجام مهلت داد تا برای نجات آن کاری کنند.» در ادامه اقدامات تحریک آمیز آمریکا در منطقه، این کشور با اعزام ناو هواپیمابر و بمب‌افکن به منطقه باعث افزایش تنش‌ها شد؛ اکنون ژاپن به‌عنوان یک دوست سنتی و دیرین ایران برای کاهش تنش‌ها وارد عمل شده است. پیش از این شینزو آبه و حسن روحانی ۷بار با یکدیگر دیدار کرده‌اند. همچنین محمدجواد ظریف ۲۶ اردیبهشت سال‌جاری در سفری دو روزه به توکیو که به دعوت همتای ژاپنی صورت گرفت با نخست‌وزیر ژاپن دیدار کرد و آبه در دیدار با ظریف بر عزم دولتش برای حفظ و گسترش روابط دیرینه دو کشور تاکید کرد و برجام را دستاورد مهمی خواند که باید حفظ شود. نخست‌وزیر ژاپن همچنین نقش و جایگاه ایران را در ثبات و امنیت منطقه بسیار مهم و مثبت ارزیابی کرد.
گفت‌وگوی تلفنی با ترامپ و نتانیاهو
آبه پیش از سفر به تهران حمایت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا که اواخر ماه میلادی گذشته به ژاپن سفر کرد را جلب کرد، او همچنین پیش از سفر با مقامات عربستان سعودی، رژیم صهیونیستی و امارات نیز تلفنی گفت‌وگو کرد.
آن‌گونه که رسانه‌ها اعلام کردند نخست‌وزیر ژاپن روز سه‌شنبه و در آستانه سفر به تهران ضمن برقراری تماس تلفنی با ترامپ، آخرین تبادل‌نظرها و هماهنگی‌ها درباره این سفر را انجام داده است. بنا به گفته سخنگوی دولت ژاپن، رهبران دو کشور آمریکا و ژاپن «درباره اوضاع منطقه‌ای از جمله ایران» تبادل‌نظر کردند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نیز روز جمعه (۱۷ خرداد) با نخست‌وزیر ژاپن تلفنی گفت‌وگو کرد. به نوشته رسانه‌های صهیونیستی «آبه»، بنیامین نتانیاهو را در جریان سفر خود قرار داد و نتانیاهو گفت که لازم است دنیا فشار علیه ایران را حفظ کند. ترامپ اوایل خرداد ماه سال‌جاری به منظور تبریک به امپراتور جدید ژاپن سفری چهار روزه به توکیو داشت و قبل از این سفر نیز عنوان شد که ایران یکی از مهم‌ترین محورهای مورد مذاکره در سفر ترامپ است. به گزارش خبرگزاری فارس، شبکه تلویزیونی FNN ژاپن هفتم خرداد سال‌جاری به نقل از یک مقام دولتی گزارش داد ترامپ از «آبه»، نخست‌وزیر ژاپن خواسته «به‌زودی» زمینه برگزاری دیداری بین مقام‌های ایران و آمریکا را فراهم آورد. براساس این گزارش، دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا از تمایل نخست‌وزیر ژاپن برای میانجیگری بین ایران و آمریکا جهت کاهش تنش‌ها در منطقه حمایت کرده بود.ترامپ در گفت‌وگو با خبرنگاران در زمان دیدار با آبه در توکیو، گفت: «می‌دانم که آقای نخست‌وزیر و کشور ژاپن روابط بسیار خوبی با رهبران ایران دارد، پس منتظر می‌مانیم تا ببینیم چه اتفاقی می‌افتد.»
دیدار وزرای خارجه ایران و ژاپن
تارو کونو، وزیرخارجه ژاپن نیز چند ساعت قبل از دیدار آبه با رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، با محمدجواد ظریف، همتای ایرانی خود دیدار کرد.
وزیرخارجه ژاپن در دیدار با ظریف گفت: «آماده‌ایم هر کاری که به کاهش تنش منجر شود، انجام دهیم.» به گزارش خبرگزاری فارس، در دور اول این دیدار، وزیر امورخارجه کشورمان ضمن خوشامدگویی به همتای ژاپنی و هیات همراه، با اشاره به روابط دیرینه دو کشور و ۹۰ سال روابط دیپلماتیک ایران و ژاپن، این کشور را دوست و شریک خوب ایران در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی خواند و از سفر مقامات عالی‌رتبه ژاپن به ایران استقبال کرد. ظریف با اشاره به جنگ و تروریسم اقتصادی دولت آمریکا ضدملت ایران گفت: «با ملت ما جنگ اقتصادی را آغاز کرده‌اند و روزانه هم با تبلیغات و نفرت‌پراکنی‌های آمریکایی‌ها مواجه هستیم.» وزیر امورخارجه کشورمان تصریح کرد: «در این شرایط سخت برای رفاه و آسایش مردم خود راه‌هایی را خواهیم یافت که از جمله آن تجدیدنظر در بودجه و سیاست‌های مالی بدون اتکا به نفت است.» تارو کونو نیز در این دیدار ضمن ابراز خرسندی از حضور در ایران و پذیرش هیات‌عالی ژاپن توسط مقامات عالی کشورمان خاطرنشان کرد: «سفر آقای شینزو آبه به ایران به‌عنوان یک کشور دوست، تاریخی است. ایران کشوری مهم در منطقه است و معتقدیم در این منطقه مهم هر چه تنش کمتر باشد به نفع همگان است؛ در غیر این صورت همه ضرر می‌کنیم. ژاپن آماده است هر کاری که به کاهش تنش منجر شود انجام دهد.» چند ساعت بعد نیز وزیران امورخارجه ایران و ژاپن دور دوم گفت‌وگوهای خود را برگزار کردند.
ایران دنبال گفت‌وگو است
همچنین علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران، حضور نخست‌وزیر ژاپن در تهران را حاصل رویکرد عقلایی ایران دانست که مسائل را از طریق گفت‌وگو دنبال می‌کند. به گزارش خبرگزاری فارس، لاریجانی درباره حضور نخست‌وزیر ژاپن در تهران گفت: «در مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای ما همیشه گفت‌وگو با دوستانمان و کشورهایی که علاقه‌مند هستند را در این زمینه داریم.» وی افزود: «ژاپن یکی از کشورهایی است که در سال‌های گذشته همیشه با جمهوری اسلامی ایران رایزنی و مراودات اقتصادی داشته است. همچنین از کشورهای اروپایی مانند آلمان، افرادی به تهران سفر کرده‌اند و رئیسجمهور هم سفری به خارج از کشور به منظور حضور در اجلاس شانگهای دارند و با بسیاری از مسوولان کشورهای مختلف مانند روسیه و چین ملاقات‌هایی را خواهند داشت.» لاریجانی افزود: «این موضوع نشان می‌دهد که موضع ایران برای حل مسائل، از طریق گفت‌وگو است، اما طرف‌های مختلف اگر در این موضوع اهلیت لازم را داشته باشند و درست عمل کنند، حل‌وفصل مسائل راحت‌تر انجام می‌شود. متاسفانه آمریکایی‌ها درحال ایجاد مشکل هستند، بنابراین حضور شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن در ایران حاصل رویکرد عقلایی ایران است که مسائل را از طریق گفت‌وگو دنبال می‌کند.»
ارسال نظر