به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای اقتصاد»، بلومبرگ در گزارشی با مطرح کردن این پرسش که چرا آمریکا و متحدانش نمی‌توانند با ایرانی بهتر از دیدگاه خود مواجه شوند، نوشت: همه شواهد نشان از آن دارد که رویارویی میان دوطرف یک تضاد عظیم است که قدرت‌های جهانی در آن علیه ایران به صف درآمده‌اند. اما ایران و متحدانش دارای برخی برتری‌های پنهان هستند که کوچک‌ترین آن همبستگی در سوی تهران و متحدانش در برابر اختلافات میان طرف مخالفان آنها است.

هفته گذشته، نشست ورشو که با دستور کار «صلح و امنیت در خاورمیانه» برگزار شد از سوی بسیاری از شرکت‌کنندگان و ناظران تلاشی از سوی واشنگتن در راستای تحکیم ائتلاف مخالف با «بلند‌پروازی‌های» ایران در منطقه دانسته شد. در این نشست نمایندگان بیش از ۶۰ کشور حضور یافتند که می‌توان گفت همگی با سیاست‌های ایران در حوزه‌هایی نظیر اشاعه هسته‌ای، «حمایت از تروریسم» و مسائلی از این دست مخالف هستند. این فهرست اغلب اعضای ناتو، بسیاری از کشورهای عرب و اسرائیل را دربر می‌گیرد.

اما از سوی دیگر متحدان ایران را می‌توان کشورهای تنگ‌دست دانست. رژیم اسد در سوریه، حزب‌الله در لبنان، گروه‌های شبه‌نظامی در عراق و حوثی‌های یمن این متحدان را تشکیل می‌دهند. همچنین در تقابل با غرب ایران می‌تواند تا حدی نیز روی حمایت روسیه و چین حساب باز کند. اما به‌نظر نمی‌رسد که این ابرقدرت‌ها تهران را از بحران خارج سازند، چراکه در عین حال روابط تنگاتنگی را با دشمنان کلیدی ایران نظیر اسرائیل و عربستان دارند.

می‌توان کلید اصلی قدرت ائتلاف خاورمیانه‌ای ایران را یکپارچگی و نظم دانست. بسیاری از اعضای این ائتلاف یا زیریوغ ایران بوده یا به این کشور وابسته هستند. از این رو بسیاری از تصمیمات مهم برای این ائتلاف نیز توسط نهاد‌های ایران مانند شورای‌عالی امنیت‌ملی اتخاذ می‌شود. اختلاف و نفاق در میان اعضای این ائتلاف بسیار نادر و در اغلب مواقع محدود است. به‌زعم نگارنده این گزارش، حتی لایه‌های بیرونی این ائتلاف به‌مانند حوثی‌های یمن که توجه زیادی به دستورالعمل ایرانی‌ها ندارند نیز برای تهران باارزش است، چراکه به بحران برای عربستان دامن خواهد زد.

یکپارچگی که میان اعضای ائتلاف تحت رهبری ایران در حوزه تصمیم‌گیری وجود دارد با پیوند‌های دینی و فرهنگی مستحکم شده است. شیعیان به‌طور سنتی به روحانیون ارشد و فتواهای آنها گوش فرا می‌دهند. در مجموع ایران را می‌توان «تجدید‌نظر‌طلب» دانست. قدرتی که مخالف شرایط کنونی است. هیچ‌یک از این موارد را نمی‌توان در مورد مخالفان ایران درست دانست. ائتلاف کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و دیگر کشورهای عربی حامی آمریکا، اسرائیل، آمریکا و اغلب دولت‌های عضو ناتو نیز به‌طور ذاتی متمایل هستند تا برای حفظ نظم منطقه‌ای و جهانی این شرایط را حفظ کنند. این نکته مشهود است که برهم زدن یک ساختار بسیار ساده‌تر از حفظ آن در شرایط فعلی است.

مشکل دیگر مخالفان ایران، وجود اختلافات در کمپ ضد ایران است. کشورهای عربی حاشیه خلیج(فارس) و اسرائیل حتی از روابط دیپلماتیک نیز برخوردار نیستند. و هنوز بر سر موضوعات مربوط به فلسطین دارای اختلافات بنیادی هستند. همه همکاری‌ها نظیر تبادل اطلاعاتی باید محرمانه و محدود باشند. هرگز یک احتمال درخور توجه برای ایجاد یک ائتلاف میان اعراب و اسرائیل وجود ندارد که این موضوع برای دولت ترامپ نیز آشکار شده است. حتی کشورهای عربی با اکثریت اهل سنت نیز خود دارای اختلافات درونی قابل‌توجهی هستند که محاصره قطر از سوی عربستان، امارات، بحرین و مصر یک نمونه از آن است. اما نوبت به ناتو می‌رسد.

اختلافات در این ائتلاف نیز در مورد ایران بسیار فراگیر و قابل‌توجه است. از زمانی که دونالد ترامپ آمریکا را از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با ایران خارج ساخت، بریتانیا، فرانسه و آلمان به همراه اتحادیه ‌اروپا در تلاش بوده‌اند تا این توافق را باوجود مخالفت‌های واشنگتن زنده نگه دارند. آنها یک مکانیزم مالی ویژه را برای شرکت‌های اروپایی تاسیس کردند تا وجوه حاصل از تجارت با ایران را با ارزهای دیگری به استثنای دلار دریافت کنند، تحریم‌های آمریکا و سیستم بانکی را دور بزنند. این کشورهای اروپایی همگی نمایندگان پایین‌رده را برای شرکت در نشست ورشو اعزام کردند. تنها وزیر خارجه بریتانیا بود که در این نشست ظاهر شد و او نیز خاطرنشان کرد برای گفت‌و‌گو در مورد یمن به ورشو سفر کرده است. ترکیه، دیگر عضو کلیدی ناتو کنفرانس ورشو را به‌طور کلی تحریم کرد و ترجیح داد تا به یک کنفرانس متقابل با حضور روسای‌جمهور ایران و روسیه در سوچی بپیوندد و در مورد مسائل سوریه گفت‌و‌گو کند. ترکیه به‌طور فزاینده‌ای رویکردی خنثی را در قبال ایران اتخاذ کرده است که البته تهران را به چشم یک رقیب نه دشمن می‌بیند.

درنهایت برخلاف شیعیان، بسیاری از سنت‌های سنی معتقدان را تشویق می‌کنند تا با رجوع به خود در مورد همه چیز قضاوت کنند. این موضوع کار را برای دولت‌های سنی دشوار می‌کنند تا مذهب را به‌عنوان عاملی برای اتحاد سیاسی به‌کار بگیرند، فاکتوری که به یکپارچه‌سازی میان بازیگران غیردولتی نیز کمک می‌کند. آخرین‌باری که از این روش به‌طور سیستماتیک توسط آمریکا، پاکستان و عربستان‌سعودی استفاده شد خروج نیروهای اتحاد جماهیر شوروی از افغانستان را درپی داشت، اما در نهایت طالبان و القاعده را برجای گذاشت. این گزارش مدعی می‌شود که با این حال هیچ‌یک از این موضوعات موجب نمی شود تا ایران را قدرتمندتر از دشمنانش دانست چراکه این‌گونه نیست. اقتصاد ایران به‌شدت تحت فشار قرار دارد، و نفوذ تهران بر عراق نیز درحال کاهش است. اما ایران و ائتلاف کوچک اما قدرتمندش در برخی از موارد دست بالا را در مصاف با دشمنانش دارد که عوامل مهم آن اتحاد مستحکم‌تر و یکپارچه و نیز وجود اختلافات عمیق بنیادی میان ائتلاف دشمن با ایران است.

اخبار مرتبط