پمپئو به این ترتیب موضع‌گیری شدیداللحن جان بولتون، مشاور امنیت ملی را تقویت کرد که پیشتر به اسرائیل درباره نیت ایالات‌متحده در سوریه اطمینان خاطر داده و رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه را خشمگین کرده بود. پمپئو با این سخنرانی به متحدان آمریکا در خاورمیانه اطمینان داد که سیاست ایالات‌متحده در منطقه مانند همیشه خواهد بود. این سیاست سه عنصر کلیدی دارد: محافظت از متحدان ایالات‌متحده و منافع آنها از جمله جریان آزاد نفت، مبارزه با تروریست‌های داعش و مقابله با ایران. مساله دیگر که همان روند صلح خاورمیانه است، برای اینکه جلوی پیشروی‌های اسرائیل را نگیرد چندان جدی پیش نمی‌رود. در رابطه با ایران طبق گزارش‌هایی که تاکنون منتشر شده، سیاست دولت ترامپ به شدت از هم گسیخته بوده است. واشنگتن با اعمال تحریم‌های یک‌جانبه علیه تهران ضربه‌ای شدید به آن وارد آورده، اما آمریکا در ارتباط با کشاندن ایران بر سر میز مذاکره یا وادار کردن آن به عقب‌نشینی از برنامه موشکی یا سیاست‌های منطقه‌ای، موفقیت ملموسی نداشته است.

حقیقت‌یابی ادعاهای پمپئو

برخلاف ادعای پمپئو شرایط منطقه حکایت از داستان دیگری دارد که با اظهارات درباره اتحادهای فزاینده منطقه‌ای علیه ایران هم‌خوانی ندارد. ایران به لطف رویکرد منطقه‌ای خود با بسیاری از همسایگان و همسایگان نزدیک (در منطقه آسیای میانه، قفقاز و آسیای شمال غربی) روابط خوبی دارد و شورای همکاری خلیج‌فارس متشکل از عربستان سعودی، عمان، بحرین، کویت، امارات‌متحده‌عربی و قطر هم اتحاد مستحکمی ندارند. قطر در واکنش به انزوای تحمیلی به رهبری عربستان به ایران و ترکیه نزدیک‌تر شده است. کویت هم روابط خوبی با ایران دارد. عمان به‌طور خاص به ایران نزدیک است و توانسته در مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا ایفای نقش و توازن را در روابط با تهران و ریاض حفظ کند. امارات هم اگرچه در امور منطقه‌ای متحد عربستان محسوب می‌شود، اما روابط تجاری و محاسبات امنیتی را با ایران حفظ کرده است؛ حجم مبادلات تجاری دو کشور در سال ۲۰۱۷ به ۱۷ میلیارد دلار رسید. در میان همه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس، بحرین نزدیک‌ترین متحد عربستان در رویکرد ضدایرانی آن محسوب می‌شود. اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس به دلیل اختلافات سیاسی و برداشت‌های متفاوت از تهدید، هرگز نقشه راه مشترکی در روابط آتی با ایران نداشته‌اند. در مقابل، تنش‌های فزاینده بین ایالات‌متحده و ایران و احتمال زورآزمایی دو کشور در خلیج‌فارس که بر جریان نفت تاثیر می‌گذارد، سبب شده که برخی کشورهای منطقه همچون کویت برای خنثی‌سازی بحران به ایران نزدیک‌تر شوند. عراق از مزایای تجارت دوجانبه بی‌سابقه با ایران سود می‌برد و ترکیه، دیگر همسایه ایران، روابط اقتصادی و دیپلماتیک خوبی با این کشور دارد. به عبارت دیگر، پمپئو نمی‌تواند در تشکیل جبهه علیه ایران روی ترکیه، عراق و برخی کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس حساب کند.

ناتوی عربی

این مساله اهمیت ویژه‌ای دارد چراکه ایالات‌متحده می‌خواهد یک اتحاد استراتژیک در خاورمیانه ایجاد کند که همکاری امنیتی از جمله سپر دفاع موشکی منطقه‌ای در میان شش کشور حاشیه خلیج‌فارس (عربستان سعودی، امارات‌متحده‌عربی، کویت، بحرین، عمان و قطر) را نیز شامل شود. این پیشنهاد قدیمی عربستان سعودی است که دولت ترامپ از آن به‌عنوان بخشی از نقشه راه ایجاد محیط امنیتی با محور عربستان در خلیج‌فارس و مناطق مجاور از جمله دریای سرخ و خلیج عمان استقبال کرده است. با این حال، ادامه مناقشات عربستان-قطر ایجاد چنین اتحادی را دشوار می‌سازد.

منبع: لوبلاگ /  دیپلماسی ایرانی

اخبار مرتبط