نیویورک‌تایمز عنوان کرد
ایران، عامل اصلی شکاف آمریکا و اروپا
به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای اقتصاد»، روزنامه نیویورک‌تایمز با برشمردن خروج آمریکا از برجام به‌عنوان اصلی‌ترین عامل تعمیق شکاف میان اتحادیه‌اروپا و آمریکا در گزارشی نوشت: موضوعات متعددی میان ترامپ و اروپا شکاف ایجاد کرده است که در این میان مساله ایران مهم‌ترین آنها است. اکنون اروپا به‌شدت در تلاش است تا با سیاست‌های ایالات‌متحده در قبال ایران مقابله کند که این اقدامات، آنها را در کنار روسیه و چین قرار می‌دهد. از اوایل سال‌جاری زمانی که ترامپ خروج آمریکا از توافق هسته‌ای ایران را که مهم‌ترین دستاورد دیپلماسی باراک اوباما محسوب می‌شد اعلام کرد، تیم ترامپ فشار خود بر ایران را با اعمال تحریم‌ها ادامه داده است. این درحالی است که رهبران کشورهای اروپایی تلاش می‌کنند تا ضمن حفظ توافق هسته‌ای، یک مکانیزم پرداخت جایگزین را برای پرداخت پول به ایران ایجاد کنند تا از این طریق بتوانند سلطه سیستم بانکی آمریکا را در تجارت با ایران دور بزنند. در این میان اروپا ایران را تحت فشار قرار داده است تا مانند گذشته به مفاد برجام پایبند بماند تا دستاویزی برای آغاز جنگ در اختیار آمریکا و اسرائیل قرار نگیرد.
به گفته یک دیپلمات اروپایی، رهبران اروپایی در مشاوره‌های خود به تهران از مقامات ایرانی خواسته‌اند تا اتمام دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ صبر کنند؛ با این امید که او برای دوره دوم در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا پیروز نشود. این تفکر البته بسیار رویاپردازانه است اما سیاست‌های نابهنجار آمریکا در قبال ایران درحال تعمیق شکاف ایجاد شده میان اتحادیه‌اروپا و دولت ترامپ است.
ماه گذشته جان بولتون، مشاور امنیت ملی کاخ‌سفید با انتقاد از عملکرد اروپا گفت:« ما اجازه نمی‌دهیم تا اروپایی‌ها تحریم‌ها را دور بزنند.»
ولکر پرتس، رئیس موسسه امور امنیتی و بین‌المللی آلمان معتقد است: «تصمیم ترامپ برای خروج از توافق هسته‌ای با ایران منجر به ایجاد شکافی میان آمریکا و متحدان اروپایی آن شده است و تا زمانی که ترامپ در کاخ‌سفید بماند این شکاف پر نخواهد شد. اکنون آمریکا و اروپا تنها به موضع‌گیری‌های متفاوت در قبال ایران بسنده نکرده‌اند، بلکه به‌طور آشکار در زمینه سیاسی و عملی علیه یکدیگر تلاش می‌کنند.»
به گفته او تنش‌ها میان دو طرف در رابطه با توافق هسته‌ای، مشوق اصلی شکل گرفتن ایجاد «استقلال استراتژیک» اروپا از آمریکا است و حتی از زمان اختلاف میان دو طرف در سال ۲۰۰۳ و تهاجم به عراق تنشهای جدی‌تری میان دو طرف حاصل شده است. تحریم‌هایی که قرار است از ۴ نوامبر علیه ایران اعمال شود، جدی‌ترین تحریم‌هایی است که علیه این کشور وضع شده و قرار است تا صنعت نفت و بانک مرکزی این کشور را هدف قرار دهد. متعاقب آن فروش نفت و محصولات پتروشیمی ایران محدود می‌شود و موسسات مالی خارجی در صورت تراکنش با ایران با تحریم‌های آمریکا مواجه خواهند شد. برای دور زدن این تحریم‌ها اروپایی‌ها امیدوارند تا بتوانند یک کانال تراکنش مالی را برای پرداخت پول صادرات و واردات ایران ایجاد کنند.
مهم‌ترین هدف این مکانیزم ادامه فروش نفت از سوی ایران است؛ چراکه اقتصاد ایران نفتی است و به همین دلیل است که واشنگتن تحریم‌های سرسختانه‌ای را برای صادرات نفت اعمال کرد. اما میزان موفقیت تلاش اروپایی‌ها مشخص نیست. شرکت‌های بزرگ چندملیتی مانند تویوتا، رنو، پژو،زیمنس و دایملر درحال آماده‌سازی برای خروج از ایران هستند با این توجیه که نمی‌توانند خطر خروج از سیستم بانکی آمریکا را به جان بخرند. از ماه آگوست میزان صادرات نفت ایران به‌طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است که این موضوع حامیان توافق هسته‌ای در ایران را تحت فشار قرار داده و جایگاه عناصر تندرو مخالف با توافق را تقویت کرده است.
الی گرانمایه، عضو شورای روابط خارجی اتحادیه‌اروپا در این باره می‌نویسد: «هدف نخست اروپا ایجاد راهی است تا ایران بتواند با حفظ وجهه خود در توافق هسته‌ای بماند. اروپایی‌ها به همراه روسیه و چین در تلاشند تا یک بسته اقتصادی را به ایران معرفی کنند. همچنین آنها به‌دنبال برداشتن گام‌های سیاسی کافی برای قانع ساختن ایران به ماندن در برجام نیز هستند.»
اروپا همچنین سعی می‌کند تا شرکت‌های کوچک و متوسطی را که کمترین آسیب‌پذیری را در برابر تحریم‌های آمریکا دارند به تجارت با ایران تشویق کند. سوال مهم آن است که دولت ترامپ در چه مقیاسی تحریم‌ها را اجرایی می‌کند. اما اگر توافق از بین برود بدون شک ایران توسعه برنامه هسته‌ای خود را از سر می‌گیرد و این موضوع همه طرف‌ها را در شرایط پیش از سال ۲۰۱۳ قرار می‌دهد که به‌ویژه اروپا تمایلی به بازگشت به چنین وضعیتی را ندارد.
با توجه به تنشهای موجود میان ایران با برخی از همسایگان عرب خود مانند عربستان سعودی، بحث از احتمال آغاز یک جنگ غیرمنطقی نیست. حضور نیروهای وابسته به ایران در بلندی‌‌های جولان و نزدیک به مرز اسرائیل می‌تواند به تل‌آویو بهانه کافی برای بمباران تسلیحات هسته‌ای ایران بدهد همان‌طور که پیش از توافق هسته‌ای این قصد را داشت با این تفاوت که باراک اوباما اسرائیل را از انجام این اقدام منع کرد اما ترامپ ممکن است مانع اسرائیل نشود. گرانمایه در ادامه می‌نویسد: اروپایی‌ها به تهران اعلام کرده‌اند که توافق هسته‌ای تنها یک توافق اقتصادی نیست، بلکه دارای ابعاد سیاسی و امنیتی مهمی برای ایران است و به‌نظر می‌رسد که تاکنون ایران به مشاوره‌های اروپا گوش فرا داده است.
واشنگتن با این توجیه از توافق با ایران خارج شد که برجام نمی‌تواند فعالیت‌های ایران را در منطقه مانند حمایت از حزب‌الله محدود سازد که آمریکا با آنها مشکل دارد. از سوی دیگر دولت‌های اروپایی معتقدند که آمریکا تلاشی برای کاهش نفوذ ایران در منطقه نکرده است. اکنون اروپا است که درحال تلاش برای ایجاد چارچوب مذاکرات با ایران و دیگر بازیگران منطقه‌ای است. همچنین درحالی‌که واشنگتن حکومت ایران را یکدست می‌داند، اروپایی‌ها وجود رقابت در حکومت ایران را نادیده نمی‌گیرند. اروپایی‌ها تلاش می‌کنند تا از سیاست‌های افرادی مانند حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران و محمد‌جواد ظریف، وزیر امورخارجه او حمایت کنند، چراکه آنها را افراد میانه‌رو‌تری می‌دانند که جایگاه سیاسی آنها در داخل به‌دلیل اقدامات ترامپ تضعیف شده است.
جوزف کرینکوین، کارشناس مسائل عدم اشاعه به تازگی نوشت: «به‌نظر می‌رسد که دولت ترامپ درحال نزدیک شدن به آغاز یک جنگ در خاورمیانه است.» او جان‌بولتون و مایک پمپئو را به بدتر کردن اوضاع متهم می‌کند که با مرتبط ساختن ایران با القاعده و داعش به‌دنبال تشدید تنش‌ها با ایران هستند. به‌نظر می‌رسد که این تنش‌ها در ادامه با اجرایی شدن تحریم‌ها تشدید خواهند شد. احتمال اینکه این تنش‌ها به یک جنگ در خاورمیانه منتهی شود به‌طرز قابل ملاحظه‌ای درحال افزایش است. این همان سناریویی است که مقامات اروپایی از احتمال بروز آن بسیار نگران هستند و به همین دلیل نیز ایران را به ماندن در برجام و صبر کردن تا اتمام دوره ریاست‌جمهوری ترامپ تشویق می‌کنند.
ارسال نظر