چالش و فرصت رویارویی روحانی و ترامپ

به گزارش گروه اقتصادبین‌الملل روزنامه «دنیای اقتصاد»، خبرگزاری بلومبرگ در آستانه ایراد سخنرانی حسن روحانی و دونالد ترامپ در مجمع عمومی سازمان‌ملل با اشاره به تمایل ترامپ برای دیدار با روحانی نوشت: مایک پمپئو، وزیرخارجه آمریکا از تمایل ترامپ برای دیدار با حسن‌ روحانی، همتای ایرانی خود خبر داده است. او که در برنامه یکشنبه شب «دیدار با رسانه» شبکه ان‌بی‌سی حضور یافته بود، گفت: «او(ترامپ) آماده است تا هر زمانی با آنها (ایرانی‌ها) دیدار کند. رئیس‌جمهوری در این باره بسیار شفاف بوده است. این برعهده رئیس‌جمهوری ایران است که مایل به انجام این دیدار باشد.» ترامپ قرار است روز سه‌شنبه در مجمع عمومی سازمان ملل حضور یابد و به ایراد سخنرانی بپردازد. وی همچنین قرار است در روز چهارشنبه ریاست جلسه شورای امنیت را بر عهده بگیرد. از سوی دیگر حضور حسن روحانی نیز در جلسه شورای امنیت می‌تواند به نحوه سخنرانی ترامپ در رابطه با ایران وابسته باشد.

ترامپ روز جمعه در پیامی توییتری از تمرکز سخنان خود در سازمان‌ملل بر ایران خبر داد. این درحالی است که مقامات کاخ‌سفید اعلام کرده‌اند دستور کار او حول محور کلان‌تر موضوع اشاعه تسلیحات کشتار جمعی است. براساس قوانین سازمان‌ملل، ایران که اکنون از اعضای شورای امنیت سازمان ‌ملل محسوب نمی‌شود در صورتی که محور سخنان ترامپ باشد می‌تواند با نماینده‌ای در جلسه شورای امنیت شرکت کند. با توجه به شخصیت ترامپ احتمال تقابل یا ایجاد یک فرصت میان روحانی و ترامپ وجود دارد. طی روز‌های گذشته بحث و جدل در رابطه با چرایی حضور روحانی در جلسه شورای امنیت بالا گرفته است. سیاست‌مداران محافظه‌کار ایرانی خواستار تحریم این جلسه از سوی روحانی در پاسخ به تلاش دولت ترامپ برای تضعیف جمهوری‌اسلامی ایران شده‌اند. حسین شریعتمداری، سردبیر روزنامه کیهان می‌نویسد: روحانی باید برای تحقیر ترامپ از نشست شورای امنیت دور بماند. با این حال دفتر روحانی اعلام کرد که او به نیویورک سفر می‌کند.

ترامپ از توافق هسته‌ای که در سال ۲۰۱۵ و میان دولت روحانی و باراک اوباما به امضا رسیده بود، خارج شد. رئیس‌جمهوری آمریکا درصدد است تا برای توجیه خروج جنجالی از برجام به همتایان اروپایی خود اعلام کند که توافق هسته‌ای درحال شکست است و کسب‌و‌کارهای اروپایی نیز در راستای ممانعت از اینکه تحت تحریم‌های ثانویه آمریکا قرار بگیرند باید از بازار ایران خارج شوند. پمپئو در برنامه تلویزیونی شبکه خبری فاکس‌نیوز مدعی شد: «اگر ترامپ بتواند با آیت‌الله خامنه‌ای (مقام معظم رهبری ایران) به گفت‌و‌گو بنشیند هرچقدر هم این تصور دور از ذهن باشد اما مباحث مهم و جالبی میان آنها انجام خواهد شد. رئیس‌جمهوری اعلام کرده‌است که در هر زمان آماده است تا با هر فردی در ایران به گفت‌و‌گو بپردازد.»

بلومبرگ در ادامه می‌نویسد: موضوعاتی ‌مانند مذاکره با آمریکا باید با مجوز مقام معظم رهبری ایران صورت بگیرد اما او خواستار آن شده است تا زمانی که واشنگتن به توافق هسته‌ای باز نگردد این امر امکان‌پذیر نیست. رهبری ایران همچنین حمله (تروریستی) به مراسم رژه نیروهای مسلح ایران را که موجب جان‌باختن ۲۹ تن شد در ادامه توطئه‌هایی می‌داند که از سوی دولت‌های مورد حمایت آمریکا در منطقه انجام می‌گیرد. پمپئو از سوی دیگر در واکنش به حمله (تروریستی) روزهای گذشته در ایران گفت: «زمانی که یک حادثه امنیتی در کشوری رخ می‌دهد مقصر جلوه دادن دیگران اشتباه عظیمی است و البته جان باختن شهروندان بی‌گناه نیز دلخراش است.»

نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل با حضور در برنامه «روبه‌رو با ملت» شبکه سی‌بی‌اس ادعا کرد: «نشانه‌ها کارساز بودن کمپین فشار علیه ایران را به اثبات می‌رساند و اقتصاد این کشور نیز درحال تضعیف است. موضع ما شفاف است و با کشورهایی اروپایی که به تجارت در ایران ادامه می‌دهند همکاری نخواهیم کرد. اگر دقت کنید کسب‌و‌کارهای اروپایی درحال خروج از ایران هستند و اقتصاد این کشور درحال سرنگونی است. ایران به استیصال رسیده است.»

هیلی همچنین در مورد آمادگی ترامپ برای دیدار با حسن روحانی نیز گفت که رئیس‌جمهوری مخالف دیدار با همتای ایرانی خود نیست اما او (روحانی) تاکنون نشانه‌ای که به چنین دیداری تمایل دارد بروز نداده است. از سوی دیگر اما جان‌بولتون، مشاور امنیت‌ملی کاخ سفید می‌گوید که تحریم‌های آمریکا که از ماه نوامبر شدیدتر خواهند شد، تلاش‌های ایران برای تحمیل خواسته‌های خود را در منطقه مختل کرده ‌است و در صورت لزوم تحریم‌های گسترده‌تری علیه ایران اعمال خواهند شد.

او ادامه داد: «ما خواستار تغییرات عمده در رفتار ایران هستیم و اگر آنها سرباز زنند آنها با تحریم‌ها و پیامد‌های جدی‌تری مواجه خواهند شد و ما فشار حداکثری را بر این کشور اعمال خواهیم کرد.» اما در اجرایی شدن تلاش‌های ضدایرانی ترامپ علیه ایران، پمپئو نقش بسزایی را ایفا کرده ‌است. پس از آنکه او پیش‌تر ۱۲ شرط را برای «نرمال دانستن» ایران اعلام کرد، در ماه آگوست نیز از تشکیل گروه اقدام ایران برای یکپارچه‌سازی تلاش‌ها علیه این کشور خبر داد. وزیرخارجه آمریکا همچنین در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا احتمال برگزاری یک گفت‌و‌گوی سازنده با ایران وجود دارد اظهار کرد: «این سناریو محتمل به‌نظر نمی‌رسد چراکه از رفتار ایران چنین چیزی استنباط نمی‌شود.»