موسسه بروکینگز اطلس توسعه پایدار را بررسی کرد
پیشروی ایران در مسیر توسعه
بررسی پارامترهای مختلف نمایانگر توسعه پایدار در رابطه با ایران نیز نشان می‌دهد که روند توسعه پایدار در ایران همه‌جانبه نبوده است چراکه با وجود عملکرد موفق برجای مانده در رابطه با مسائلی چون «مرگ و میر کودکان» و «آموزش ابتدایی»، پارامترهای مختصات فعلی ایران حکایت از مسیر بلند پیش‌رو در راه رسیدن به نقاط هدف‌گذاری شده دارد. افزون بر این به‌نظر می‌رسد که اهداف محقق‌شده در مسیر توسعه ایران را می‌توان در دسته «اهداف در دسترس‌تر» برای جامعه جهانی قرار داد چراکه بررسی برآوردهای موسسه بروکینگز از وضعیت فعلی شاخص‌های توسعه نشان‌‌دهنده اشتراک ایران و دیگر کشورهای جهان (صرف‌نظر از مختصات جغرافیایی) در دستیابی به وضعیت «مطلوب» در مسیر دستیابی به این اهداف است. به عقیده پژوهشگران موسسه بروکینگز، مختصات فعلی ایران نشان از سطح مطلوب موفقیت در رابطه با شاخص‌های «مرگ و میر کودکان»، «آموزش ابتدایی»، «مرگ بزرگسالان»،«دسترسی به برق» و «ریشه‌کن کردن فقر شدید» دارد. این در حالی است که از نظر این موسسه پژوهشی، ایران در دستیابی به وضعیت مطلوب در رابطه با سایر شاخص‌ها به‌خصوص «آموزش پیش از مدرسه» و شاخص‌های منعکس‌کننده «برابری جنسیتی» وضعیت مطلوبی ندارد.
تعیین مختصات در نقشه جهانی توسعه
«موسسه بروکینگز» در یکی از جدیدترین گزارش‌های خود به بررسی مسیر توسعه پایدار و برآورد فاصله کشورهای مختلف از اهداف توسعه پایدار در وجوه مختلف پرداخته است. موسسه بروکینگز که همکاری نزدیکی با نهادهای بین‌المللی مانند صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی دارد، یک موسسه خصوصی است که پژوهش‌هایی مستقل در زمینه کمک به سیاست‌گذاری عمومی در کشورهای مختلف انجام می‌دهد. در سال ۲۰۱۵ کشورهای عضو سازمان ملل بر دستیابی به اهداف توسعه‌ای مشخصی در سال ۲۰۳۰ توافق کردند. هدف کشورها در این چشم‌انداز دست یافتن به کیفیت و کمیتی از توسعه است که «هیچ‌کس را از قلم نیندازد». اما مختصات فعلی و مسیر پیشروی کشورهای مختلف تا چه حد دستیابی به این هدف را محتمل جلوه می‌دهد؟ گزارش منتشرشده از سوی موسسه بروکینگز تلاش کرده است به این سوال پاسخ دهد. بنابراین در گام نخست این سوال بررسی شده است که اهداف ترسیم شده در چشم‌انداز ۲۰۳۰ در حال‌حاضر در چه روندی قرار دارند و سپس این سوال مورد بررسی قرار گرفته است که کشورهای مختلف تا رسیدن به این چشم‌انداز با چه چالش‌هایی در چه حوزه‌هایی روبه‌رو هستند. البته این پژوهش به واسطه پیچیدگی ادبیات نه تمامی اهداف توسعه‌ای سازمان ملل بلکه شاخص‌هایی را بررسی کرده است که بیشتر بر «کیفیت زندگی» متمرکز شده است. بررسی این ۲۵ شاخص نشان می‌دهد که عموم کشورها در زمینه مبارزه با بیماری‌های صعب‌العلاج، مرگ و میر نوزادان، دسترسی به شبکه توزیع برق و از بردن فقر مطلق تا حدود زیادی به اهداف ترسیم شده نزدیک شده‌اند. اما در رابطه با تحقق نقاط هدف‌گذاری شده در رابطه با شاخص‌های دیگر دستاورد چشمگیری تاکنون حاصل نشده است. آن هم در حالی که روندها حکایت از نوعی عقبگرد در روند فعلی حاکم بر جهان در رابطه با دو شاخص «آلودگی هوا» و «اضافه وزن کودکان» دارد. به عقیده پژوهشگران این موسسه تحقیقاتی مستقل، با وجود شتاب مناسب در روند در تغییر چهره فقرمطلق در جهان، سناریوهای احتمالی نشان می‌دهد که در سال ۲۰۳۰ بازهم حدود ۶ درصد از مردم جهان (یعنی حدود نیم میلیارد نفر) در فقر مطلق زندگی خواهند کرد. پژوهش یادشده برای مشخص کردن وضعیت هر یک از شاخص‌های منعکس‌کننده توسعه پایدار در جهان، میزان تحقق اهداف مبتنی بر این شاخص‌ها را به چارک‌های مشخصی تقسیم کرده است. در واقع این چارک‌ها مشخص می‌کند که چه درصدی از مردم جهان در حال‌حاضر در وضعیت مناسبی از نظر شاخص‌های معرفی شده قرار دارند. بیشتر بودن وضعیت این شاخص‌ها از چارک میانی به منزله سطح مناسب از پیشرفت تفسیر شده است. وضعیتی که در زمینه شاخص‌هایی چون «مرگ و میر کودکان»، «ریشه‌کنی مالاریا»، «مبارزه با فقر مطلق»، «مبارزه با هپاتیت نوع B» و «دستیابی به انرژی الکتریکی» دیده می‌شود. این در حالی است که در رابطه با همگی باقی شاخص‌ها، در حال‌حاضر بیش از نیمی از مردم جهان در وضعیت مساعدی قرار ندارند، به نحوی که بیش از نیمی از شاخص‌های توسعه پایدار کمتر از ۲۵ درصد از جمعیت جهان را پوشش داده‌اند و میزان موفقیت در رابطه با شاخص‌هایی مانند «خودکشی»، «دیگرکشی» و «مرگ و میر جاده‌ای» کمتر از ۱۰ درصد از مردم جهان را پوشش داده است. شاخص‌هایی مانند «آلودگی هوا» و «اضافه‌وزن کودکان» نیز در روندی قرار دارند که تداوم آنها در ۱۲ سال پیش‌رو نه‌تنها تعداد افراد درگیر با این دو معضل را کاهش نخواهد داد بلکه به مرور زمان و با فرض حفظ روند موجود در دهه آتی تعداد افراد بیشتری را در بر خواهد گرفت.
وضعیت کشورهای مختلف
بخش دوم گزارش منتشر شده از سوی موسسه بروکینگز، به بررسی وضعیت کشورهای مختلف در مسیر دستیابی به اهداف ترسیم شده در چشم‌انداز «توسعه پایدار ۲۰۳۰» پرداخته است. پژوهشگران در این بخش برای ارائه تصویری روشن از وضعیت هر کشور، از دو روش استفاده کرده‌اند. در روش نخست سهم هر کشور از تعداد جمعیتی که تا سال ۲۰۳۰ از اهداف ترسیم شده در چشم‌انداز توسعه پایدار «باز می‌مانند» را بررسی کرده است. در روش دوم نیز وضعیت هر کشور صرف‌نظر از هارمونی جمعیتی ارزیابی شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد کشورهایی که دارای چگالی جمعیت بیشتری هستند، به احتمال زیاد در راه دستیابی به اهداف نسبی و مطلق تعریف شده در چشم‌انداز توسعه ۲۰۳۰ با چالش‌های بیشتری در مقایسه با سایر کشورها روبه‌رو هستند. بر مبنای آمارهای ارائه‌شده در این گزارش به نظر می‌رسد که نیجریه در زمینه دستیابی به شاخص‌های مختلف منعکس‌کننده توسعه پایدار برای تمامی شهروندان خود با چالش‌های بیشتری مواجه باشد. به نحوی که از ۱۳ شاخص مورد بررسی در این گزارش تنها در حوزه «برابری جنسیتی» در بین ۵ کشور پر چالش قرار نگرفته است. هندوستان نیز در بسیاری از شاخص‌ها وضعیتی مشابه با نیجریه دارد؛ با این تفاوت که این کشور از لحاظ برابری جنسیتی و خشونت علیه زنان در وضعیت به مراتب بدتری در مقایسه با سایر کشورها قرار دارد؛ به نحوی که تا سال ۲۰۳۰ حداقل یک نفر از هر ۵ شهروند هندی در وضعیت نامطلوبی از نظر شاخص برابری جنسیتی و خشونت علیه زنان قرار خواهد داشت. کشورهای چین، برزیل، کنگو، اتیوپی و اوگاندا سایر کشورهایی هستند که در زمینه دستیابی به اهداف توسعه‌ای ترسیم‌شده در سال ۲۰۳۰، راه دور و درازتری در پیش دارند و احتمال موفقیت کمتری برای این کشورها تصور می‌شود.
وضعیت ایران
پژوهش منتشرشده از سوی موسسه بروکینگز در یکی از بخش‌ها به بررسی میزان موفقیت کشورها در زمینه به اهداف توسعه پایدار بر مبنای چشم‌انداز ۲۰۳۰ پرداخته است. در این روش ۱۸ شاخص مختلف مورد بررسی قرار گرفته است و میزان موفقیت کشورها در دستیابی به این اهداف بر مبنای درصد موفقیت کمی‌سازی شده است. بررسی این اعداد کمی‌سازی شده نشان می‌دهد که ایران در رابطه با ۵ شاخص «مرگ و میر کودکان»، «امید به زندگی»، « دستیابی به آموزش ابتدایی»، «دست یابی به اموزش ابتدایی» و «ریشه کن کردن فقر شدید» عملکرد حداکثری داشته است. این در حالی است که در رابطه با شاخص‌های برابری جنسیتی و کیفیت آموزش پیش از دبستان، راه دور و درازی پیش روی طراحان توسعه پایدار در ایران است. نکته جالب توجه در این برآورد وضعیت کاملا متفاوت ایران در رابطه با دو شاخص «آموزش ابتدایی» و «آموزش پیش از دبستان» است. موسسه بروکینگز علاوه بر مختصات فعلی کشورها به انعکاس روند کلی حاکم بر پیشبرد اهداف توسعه پایدار در وجوه مختلف پرداخته است. در این بخش شاخص‌های مورد بررسی در پنج دسته «به‌دست آمده»، «درحال پیگیری»، «نیازمند اقدام جدی»، « نیازمند اقدام ضربتی» و «درحال پسرفت» تقسیم شده‌اند. «اضافه وزن کودکان»، «دسترسی به منابع آبی»، «اسراف» و « آموزش پیش از دبستان» چهار شاخصی هستند که از نظر موسسه بروکینگز روند فعلی آنها در ایران در بردارنده نوعی عقبگرد است. این در حالی است که روند توسعه در ایران باعث شده است تا شاخص‌های «فقر شدید»، «آموزش ابتدایی»، «دسترسی به برق»، «مرگ و میر کودکان» و «مرگ و میر بزرگسالان» با نقطه هدف‌گذاری شده کاملا همگرا باشند. نکته جالب توجه در رابطه با ایران تک وجهی بودن روند توسعه است؛ به نحوی که شاخص‌های مورد بررسی یا در وضعیت مطلوبی هستند یا نیازمند اقدام ضروری برای تسریع و هیچ شاخصی در حال حاضر در وضعیت «درحال پیگیری» قرار ندارد.
ارسال نظر