علی لاریجانی روایت کرد
دلیل ماندن ایران در برجام
عكس: خانه ملت
به گزارش «ایسنا» علی لاریجانی در جشنواره‌ای ملی، با بیان اینکه شرایط امروز ما مصاف کلاسیک با دشمن نیست بلکه جنس آن متفاوت و شرایط پیچیده است، گفت: «جمهوری اسلامی حرف بلندپروازانه‌ای نمی‌زند که قابل فهم نباشد. ما یک مسیر پیشرفت را در فناوری پیش گرفتیم که یک بخش آن فناوری هسته‌ای بود و بارها اعلام شد که به سمت سلاح هسته‌ای نمی‌رویم. رهبری هم فتوا دادند که سلاح هسته‌ای را مشروع نمی‌دانیم. بخش‌های مختلف اطلاعات ما هم در اختیار آژانس قرار گرفت و آژانس این بخش‌ها را دید و گزارش داد که ایران متعهدانه عمل کرده است.» رئیس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: «ایران پذیرفت با 1+5 مذاکره کند و مذاکرات سختی هم بود. دولت فعلی هم خیلی تلاش کرد که مذاکرات به نتیجه برسد. من خودم از نزدیک پیگیر کارها بودم که دولت آقای روحانی و شخص آقای ظریف زحمات زیادی برای رسیدن به توافق کشیدند. اگرچه که در توافق مشکلاتی وجود دارد و این‌طور نیست که همه خواسته‌ها به نتیجه برسد.»
او در بخش دیگری از سخنرانی خود یادآور شد: «بعد از اینکه آمریکا از برجام خارج شد رهبران اروپا تماس گرفتند و گفتند شما خارج نشوید درحالی‌که ما حق داشتیم از این توافق خارج شویم. آنها از ما خواستند همکاری کنیم و گفتند ما به‌گونه‌ای تامین می‌کنیم که شما در این توافق خسارتی نبینید. در واقع ایران پس از تماس سه تن از رهبران اروپا این را پذیرفت که دورانی را با اروپا طی کند که ببیند آنها توان و تعلق‌خاطر برای این کار را دارند یا خیر. این یک مسیر عقلایی بود؛ جمهوری اسلامی زمان را هم در نظر گرفت.» رئیس مجلس با بیان اینکه در اصل توافق و روش‌ها در کشور اختلاف‌نظر وجود دارد، تصریح کرد: «زمانی که جمهوری اسلامی برای مذاکره با اروپا قائل بود حرف و حدیث وجود دارد استدلال این بود تا جایی که ممکن است در صیانت از توان هسته‌ای فشار کمتری به مردم وارد شود. البته در اینکه آیا اروپایی‌ها در میدان عمل هم حرف‌شان را به نتیجه می‌رسانند تردید وجود دارد به هرحال در گفت‌وگوهای کلان دورنمای خوبی عنوان شد ولی مشخص نیست در عمل چقدر محقق شود.»
از خروج تا اعلام بسته
سه‌شنبه ۱۸ اردیبهشت، دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا در یک سخنرانی تند و خشن علیه ایران، ضمن اعلام خروج از توافق هسته‌ای، تهران را به اقدامات سنگین تهدید کرد. رئیس‌جمهوری آمریکا در سخنرانی خود اعلام کرد که پس از مشورت با شرکای آمریکا به این نتیجه رسیده است که آمریکا باید از این توافق خارج شود. ترامپ بلافاصله پس از سخنرانی، فرمانی را امضا کرد که تحریم‌های هسته‌ای ایران را بازگردانده و تحریم‌های اقتصادی را در بالاترین سطح اعمال می‌کرد. ترامپ در این سخنرانی گفت: برجام به ایران برای تداوم غنی‌سازی و نزدیک شدن به بمب کمک کرد.از زمان خروج ترامپ از برجام تاکنون، دیگر اعضای توافق هسته‌ای یعنی روسیه، چین و به‌خصوص سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلیس، اعلام کرده‌اند که بسته‌ای را برای تامین منافع ایران از برجام طراحی می‌کنند که البته موفقیت این بسته همچنان با اما و اگرهای فراوانی همراه است. ایران و سه کشور اروپایی به‌طور مشخص در دو حوزه بانکی و همچنین حوزه فروش نفت با یکدیگر مذاکره کرده‌اند. اروپایی‌ها در حوزه بانکی به‌دنبال ایجاد کانالی هستند که از طریق آن امکان ارتباط بانکی فراهم شود و با توجه به تحریم‌های آمریکا، کانال طراحی شده باید به نحوی باشد که از طرف این تحریم‌ها مورد تهدید قرار نگیرد. به همین دلیل، اروپا در پی ایجاد یک حساب مخصوص است که بر مبنای آن بتواند، درآمد‌های ایران را به‌صورت متمرکز در آن نگهداری کند.
در حوزه نفتی اما دیدگاه‌های دو طرف فاصله دارد. درحالی‌که ایران به‌دنبال دریافت ضمانت کمّی برای فروش نفت است، اروپا در بسته پیشنهادی به کمیت خرید نفت اشاره‌ای نداشته است. درحالی‌که چند روز از نشست وزرای خارجه ۱+۴ در وین اتریش می‌گذرد، اتحادیه اروپا پس از نشست کمیسیون مشترک برجام بیانیه‌ای منتشر و در آن اعلام کرد، حفظ کانال‌های بانکی، ادامه صادرات نفت‌وگاز ایران و ایجاد جو سرمایه‌گذاری مطلوب در ایران در اولویت است. بسته ارائه شده از سوی اروپا پس از ارائه به وزارت‌خارجه در هیات دولت بررسی شده است. محور اول؛ به نقل‌وانتقال مالی و روابط بانکی اختصاص دارد و محور دوم بر پایه تجارت و به‌طور خاص فروش نفت ایران استوار است. گفته می‌شود در مذاکرات فنی قرار شده این مسائل بحث و بررسی شود. هرچند که طرف اروپایی در مذاکرات شفاهی وعده‌های زیادی داده، اما اذعان کرده به‌واسطه برخی مصلحت‌ها و ملاحظات سیاسی امکان مکتوب شدن آنها وجود ندارد.
استارت اروپا
همزمان و در تازه‌ترین این تلاش‌ها، هایکو ماس وزیرخارجه آلمان گفت: «اروپا کار روی ایجاد سیستمی برای انتقال پول را که از سوئیفت مستقل باشد، آغاز کرده است.» او در کنفرانس سالانه سفرا در برلین گفت: «این کار ساده‌ای نیست؛ اما درحال‌حاضر آن را شروع کرده‌ایم و درحال مطالعه طرح‌های پیشنهادی برای کانال‌های پرداخت و سیستم‌هایی هستیم که از سوئیفت مستقل‌تر باشند و یک صندوق پولی اروپایی را ایجاد کنند.» ماس افزود: «اتحادیه اروپا در تلاش برای حفظ روابط اقتصادی با ایران و باز نگه داشتن کانال‌های پرداختی است.»
وزیرخارجه آلمان در ادامه سخنانش گفت: «طرح این پیشنهاد به‌دنبال خروج آمریکا از برجام و وضع تحریم‌های دوباره علیه تهران به میان آمد و اروپا به‌دنبال متعهد ماندن به توافق هسته‌ای با تهران است و از طرفی هم به‌دنبال اجرای قانون انسداد برای حفاظت از منافع شرکت‌های اروپایی برای مصون ماندن از تحریم‌های ثانویه آمریکا به‌دلیل داشتن همکاری با ایران است.» ماس افزود: «پیش از این هم رئیس بانک مرکزی روسیه در ماه مه اعلام کرده بود که این کشور یک سیستم مالی برای انتقال پول ایجاد کرده که می‌تواند نظام بانکداری روسیه را از عدم دسترسی به سوئیفت حفظ کند.» شبکه مخابراتی مالی بین بانکی جهانی سوئیفت در بلژیک قرار دارد و روزانه بیش از هزار و ۱۰۰ موسسه مالی در بیش از ۲۰۰ کشور جهان برای تراکنش بین‌المللی به آن متصل هستند. موضع صریح وزیرخارجه آلمان اما به مذاق محافظه‌کاران آمریکا خوش نیامد. در همین باره ۱۶ سناتور جمهوری‌خواه طی نامه‌ای از وزارت خزانه‌داری این کشور خواسته‌اند ضمن تسریع تحریم‌های بانکی ایران، دسترسی این کشور به شبکه مالی سوئیفت را حتی پیش از موعد مقرر مسدود کند. در ادامه تلاش‌ها، فرانسه هم اعلام کرده که به‌دنبال راهکاری برای گریز از تحریم‌های آمریکا علیه کشورهایی همچون ایران است و برای این منظور گزینه‌هایی از جمله نقش بانک‌های مرکزی را بررسی می‌کند. به گزارش «بلومبرگ»، این اقدامات که بریتانیا نیز در آن همکاری دارد، نشانی از تلاش قدرت‌های اروپایی برای اقدامی جدی درخصوص افزایش استقلال خود در برابر دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا است. برونو لومیر، وزیر دارایی فرانسه در همین باره گفت: «ما به همراه آلمان برای کار روی یک ابزار مالی اروپایی مستقل یا آلمانی- فرانسوی که از قربانی شدنمان در تحریم‌های خارجی آمریکا جلوگیری کند، مصمم هستیم.» او افزود: «می‌خواهم اروپا یک قاره مقتدر باشد، نه یک قاره تابع و این به معنای داشتن یک ابزار تامین مالی کاملا مستقل است که امروز وجود ندارد.»
با بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه ایران و خروج این کشور از توافق هسته‌ای ایران که به‌رغم مخالفت‌های متحدان این کشور در ناتو و چین و روسیه صورت گرفت، برخی شرکت‌های اروپایی برای جلوگیری از اقدامات تنبیهی آمریکا فعالیت خود با ایران را متوقف کردند اما فرانسه و آلمان و همچنین شرکای اروپایی آنان خواستار ادامه فعالیت‌های خود با ایران هستند.»
پیشنهاد مذاکره موشکی
از سوی دیگر، ژان ایو لودریان، وزیر امورخارجه فرانسه روز پنج‌شنبه ۸ شهریور گفت که بعد از خروج آمریکا از توافق اتمی با ایران، تهران باید آماده مذاکرات برای آینده برنامه هسته‌ای، موشک‌های بالستیک و نقش خود در جنگ سوریه و یمن باشد. این درحالی است که دور دوم تحریم‌های آمریکا علیه ایران اوایل نوامبر بازگردانده خواهد شد و اتحادیه اروپا در تلاش است راهی را برای حفظ روابط نفتی و بانکی خود با تهران پیدا کند.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، لودریان گفته بود که حفظ تجارت با ایران مهم است اما به تهران هشدار داد که باید به تعهداتش در توافق پایبند بماند و برای گسترش مذاکرات آماده باشد. او گفته بود: «ایران باید اصول برجام (توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵) را محترم بشمارد. اما ایران نمی‌تواند از بحث و گفت‌وگو بر سر سه موضوع عمده که ما را نگران می‌کند سر باز بزند.» وزیرخارجه فرانسه این سه موضوع را، آینده تعهدات هسته‌ای پس از ۲۰۲۵، پرسش‌هایی که در مورد برنامه موشکی بالستیک مطرح است و نقشی که ایران در تامین ثبات کل منطقه ایفا می‌کند دانست. بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امورخارجه ایران اما درخواست فرانسه برای مذاکرات بیشتر با تهران بر سر توافق اتمی را «زورگویی و زیاده‌خواهی» خواند و آن را رد کرد. بی‌توجهی به مسائل منطقه‌ای و همچنین برنامه موشکی ایران، از جمله انتقادات اصلی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا به برجام بوده است. پیش‌تر نیز یک روزنامه آلمانی در اردیبهشت ماه مدعی شد، دیپلمات‌های اروپا، چین و روسیه درحال بحث بر سر توافقی برای پیشنهاد به ایران هستند تا در ازای کمک‌های مالی، ایران «برنامه موشک‌های بالستیک و مداخله در منطقه» را محدود کند تا به این ترتیب راه برای حفظ برجام باز شود. به گزارش «تابناک»؛ روزنامه آلمانی «ولت آم زونتاگ» به نقل از مقامات ارشد اروپایی مدعی شده بود که دیپلمات‌های چین، روسیه و اروپا در هفته‌های آتی، در جلساتی به ریاست هلگا اشمید گام‌های بعدی خود پس از تصمیم اخیر ترامپ برای خروج از برجام را مورد بحث قرار خواهند داد.
ضرورت اقدام علاوه بر تعهد سیاسی از سوی اروپا
وزیر امور خارجه ایران گفت ضرورت دارد که اروپایی‌ها علاوه بر اعلام تعهد سیاسی در واقع اقدام کنند. محمدجواد ظریف در حاشیه جلسه امضای تفاهم‌نامه همکاری میان وزارت بهداشت و وزارت امور خارجه با بیان اینکه اروپایی‌ها روش‌های اجرایی متعددی پیشنهاد و ارائه داده‌اند، گفت: «آنچه مهم است اینکه این روش‌ها عملیاتی شود، البته پیش از این هم مطرح شده است؛ ضرورت دارد اروپایی‌ها، علاوه بر اعلام تعهد سیاسی، اقدام کنند و این اقدامات نیز ممکن است هزینه داشته باشد. ظریف افزود: به هر حال اگر کشورهای مختلف می‌خواهند از منافع برجام بهره‌مند شوند و اگر معتقدند که برجام یک دستاورد مهم برای جامعه بین‌المللی است باید برای حفظ این دستاورد آمادگی داشته باشند، همان‌طور که جمهوری اسلامی به‌طور عملی این کار را انجام داده است آنها نیز باید انجام دهند و هزینه لازم را بدهند.
ارسال نظر