«دنیای اقتصاد» بررسی می‌کند
دو محدودیت روس‌ها برای معامله با ترامپ
اینکه آیا فشار مثلت عربستان، امارات و اسرائیل بر پوتین منجر به فشار بر ایران برای خروج از جنوب سوریه خواهد شد؟ کارشناسان در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» به دو محدودیت روس‌ها برای عملیاتی کردن پیشنهاد محمد بن‌زاید اشاره کرده‌اند. در همین رابطه، دکتر عبدالرسول دیوسالار، متخصص امور روسیه در گفتوگو با «دنیای‌اقتصاد» با اشاره به طرح پیشنهادی بن زائد گفت: «روی کاغذ و از بعد تئوریک این معامله می‌تواند معامله بزرگ و جالبی باشد. اما روس‌ها برای اجرای این طرح با دو محدودیت جدی مواجه هستند.» دیوسالار با اشاره به نخستین محدودیت روس‌ها گفت: «وضعیت میدانی روس‌ها در سوریه به نحوی است که مسکو نمی‌تواند نیروهای ایرانی مستقر در سوریه را وادار به عقب‌نشینی کند.» به گفته این متخصص امور روسیه امنیت پایگاه‌های روسی در سوریه از جمله پایگاه طرطوس تحت‌تاثیر نیروهای میدانی ایران است. در حقیقت استراتژی نظامی ایران در سوریه در عین همگرایی با روسیه از سطح قابل‌توجهی از استقلال عمل برخوردار بوده است تا جایی که باقی ماندن نیروهای روس در شرایط امن در سوریه متغیری از برنامه نظامی ایران است. در واقع نوعی وابستگی متقابل میان ایران و روسیه در سطح میدانی شکل گرفته و این‌طور نیست که تنها ایرانی‌ها وابسته به پشتیبانی هوایی طرف روس باشند. به این ترتیب محدودیت میدانی، روس‌ها را فاقد آن آزادی عملی می‌کند که برخی تصور می‌کنند. در نتیجه هرگونه توافقی در سوریه بدون توافق سیاسی با ایران دشوار به نظر می‌رسد.»
دیوسالار دومین محدودیت روس‌ها را محدودیت استراتژیک توصیف می‌کند و بر این باور است که روسیه به دلیل تمایل برای حفظ نقش موازنه‌گر در خاورمیانه علاقه‌ای ندارد تا با انجام چنین توافقی ایران را در درازمدت از خود دور کند و نقش موازنه‌گری‌اش را تضعیف سازد. به باور این کارشناس امور بین‌الملل، روس‌ها در بعد استراتژیک علاقه‌مند به حفظ نقش موازنه‌گر خود در خاورمیانه هستند و انجام چنین توافقی با آمریکا هزینه‌های استراتژیک بالایی برای آنها در بلندمدت دارد. دیوسالار ادامه داد: «در سوی دیگر آمریکا هم با محدودیت‌هایی مواجه است و برای معامله بر سر اوکراین، با مانع بزرگی به نام اروپا مواجه است که موافق وجه‌المصالحه قرار دادن اوکراین نیست.» دیوسالار در تحلیل نهایی گفت: «روس‌ها همانطور که در تنش بین ایران و اسرائیل سعی کردند همواره موازنه بین دو طرف را حفظ کنند این بار نیز چنین اقدامی انجام خواهند داد و با تلاش برای کاهش تنش بین ایران از سویی و آمریکا و اسرائیل از سوی دیگر سعی خواهند کرد تا با یک توافق سیاسی نیروی ایرانی را به نحوی در جنوب سوریه محدود کنند تا هم برای ایران و هم برای اسرائیل مطلوبیت داشته باشد و از طرف دیگر با این معامله زمینه به رسمیت شناخته شدن کریمه توسط آمریکا را فراهم کنند. به این ترتیب روس‌ها بعید است به‌طور کامل خود را در جبهه مقابل ایران قرار دهند و خواستار خروج کامل ایران از سوریه شوند. این وضعیت می‌تواند نقش استراتژیک و موازنه‌گر روسیه در خاورمیانه را دچار خدشه سازد.»
خروج ایران از سوریه در دست روسیه نیست
محمود شوری، کارشناس مسائل روسیه نیز با پرداختن به ابعاد سفر علی‌اکبر ولایتی به مسکو در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» گفت: «موضوع حضور ایران در جنوب سوریه موضوعی مربوط به دولت سوریه است و در توان روسیه نیست که بخواهد ایران را از سوریه خارج کند. حضور ایران منوط به میل و توان روسیه نیست، بلکه این حضور پیش از ورود مسکو به معادلات سوریه وجود داشته و ایران به دعوت دولت سوریه در این کشور حضور دارد.» شوری این موضوع را یک بحث انحرافی از سوی دولت‌های عربی و اسرائیل می‌داند که به دنبال فشار بر طرف‌های روسی و آمریکایی در آستانه دیدار پوتین و ترامپ هستند. این کارشناس مسائل روسیه درباره قرارداد نفتی بین ایران و روسیه تا سقف ۵۰ میلیارد دلار نیز گفت: «فارغ از صحت و سقم این خبر اما این وعده تا عملیاتی شدن راه درازی در پیش دارد. چون این وعده شفاهی که در روابط ایران و روسیه مسبوق به سابقه است، دارای جنبه‌های فنی زیادی است.»
نبرد دیپلماتیک
حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل درخصوص سفر ولایتی به مسکو و موضوع حضور ایران در سوریه به پرشیا دایجست گفت: «ایران با اجازه روسیه وارد سوریه نشده است که با دستور روسیه بخواهد خارج شود، بلکه با دولت سوریه هماهنگ کرده است؛ بنابراین خروج ایران هم منوط به نظر دولت سوریه است.» بهشتی‌پور گمانه‌زنی هاآرتص را رد کرد و گفت: «چنین سناریویی عملا ممکن نیست. چراکه تحریم‌های روسیه به‌دلیل اشغال کریمه و اهمیت اوکراین است که همچنان باقی است. وزن این دو موضوع یکسان نیست که آمریکا بخواهد تحریم‌های مورد نظر را لغو کند.»
با این حال بهشتی‌پور سفر ولایتی به روسیه را بی‌ارتباط با مساله سوریه نمی‌داند و می‌گوید: «قطعا در سفر ولایتی به روسیه برنامه‌های مهمی وجود دارد که یکی از آنها مساله سوریه و دیگری برجام است که در هر دو مورد اسرائیل فعال است. بنابراین در سفر آقای ولایتی به مسکو آخرین رایزنی‌های سیاسی با پوتین درباره این دو موضوع انجام خواهد شد به‌ویژه آنکه دوشنبه آینده قرار است پوتین با ترامپ دیدار کند.» بهشتی‌پور معتقد است: «در ملاقات نتانیاهو و پوتین قطعا تصمیم مهمی گرفته نخواهد شد؛ اما در دیدار پوتین با ترامپ این احتمال وجود دارد که زد و بندی میان آنها شکل بگیرد که البته لزوما به این معنا نیست که ایران قربانی شود چراکه روسیه و آمریکا در زمینه‌های مختلف با هم اختلاف دارند.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل نتیجه می‌گیرد: «در یک نگاه واقع‌بینانه باید گفت اولا روسیه بدون نظر دولت سوریه توان لازم برای فشار به ایران برای خروج از سوریه را ندارد و دوم اینکه خود روسیه هم فعلا چنین تمایلی ندارد و بیشتر درحال بازی با این کارت است، هرچند ممکن است در آینده نظرش عوض شود. سوم اینکه هدف روسیه با توجه به روابط خوبی که با اسرائیل و ایران دارد این است که به نوعی میان ایران و اسرائیل میانجیگری کند که تنشی میان آنها در سوریه رخ ندهد، نه اینکه یک طرف را کلا قربانی طرف دیگر کند.»
خروج از سوریه ؟
همزمان با این تحولات، مشاور مقام معظم رهبری گفت که ایران با تهدیدات آمریکا از سوریه خارج نمی‌شود. به گزارش «ایسنا» به نقل از اسپوتنیک، علی‌اکبر ولایتی، در اندیشکده والدای گفت: اگر ایران و روسیه اکنون از سوریه خارج شوند، تروریست‌ها بار دیگر بر آنجا سیطره خواهند یافت. ولایتی با بیان اینکه حضور روسیه در سوریه برای منطقه بسیار مهم است، گفت: کسانی که می‌گویند روسیه خواستار خروج ایران از سوریه است، خواستار ضربه‌زدن به اتحاد مسکو و تهران هستند. او ادامه داد: حضور ما در سوریه هیچ ارتباطی با رژیم صهیونیستی ندارد، حضور ما با هماهنگی روسیه است و هیچ ارتباطی به این رژیم و خواسته‌های آن ندارد. مشاور مقام معظم رهبری گفت: حضور ما در سوریه و عراق مستشاری است و اگر این دو کشور بخواهند فورا خارج می‌شویم، سوریه و عراق به تنهایی قادر به مقابله با تروریست‌ها نیستند و از ما درخواست کمک کردند، ما نیز به مدت چهار سال به آنان کمک کردیم.
قرارداد نفتی
مشاور مقام معظم رهبری تاکید کرد: اگر ایران نتواند نفت خود را از خلیج‌فارس صادر کند، هیچ‌کسی دیگر هم نمی‌تواند این کار را انجام دهد. به گفته ولایتی روسیه آماده است تا ۵۰ میلیارد دلار در بخش نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری کند. همکاری نظامی-فنی با روسیه، اهمیت زیادی برای ایران دارد و می‌تواند به خوبی جایگزین شرکت‌های غربی شود که ایران را ترک کردند.
ولایتی همچنین روز چهارشنبه در گفتوگو با بخش خبری ساعت ۱۴ سیما اظهار کرد: در ملاقات با رئیس‌جمهوری روسیه پیام مقام معظم رهبری و رئیس‌جمهوری تسلیم آقای پوتین شد و این ملاقات که حدود ۲ ساعت طول کشید بسیار سازنده، روشن و صمیمانه بود و درخصوص موضوعات مورد علاقه دو کشور صحبت کردیم. مشاور رهبر انقلاب در امور بین‌الملل درخصوص روابط دوجانبه آماری ارائه داد و با بیان اینکه در چهار ماه اول سال ۲۰۱۸ میزان تبادلات تجاری دو کشور ۳۶ درصد افزایش پیدا کرده است، تصریح کرد: در رابطه با مسائل نفتی، هسته‌ای صلح‌آمیز، ارتباطات، راه‌آهن و کریدور شمال به جنوب-سن‌پترزبورگ به چابهار نیز مطالبی گفته شد. درخصوص نفت یکی از شرکت‌های بزرگ نفتی روسیه با وزارت نفت ایران قراردادی را به مبلغ ۴ میلیارد دلار بسته یا درحال انعقاد است که به‌زودی عملیاتی خواهد شد. دو شرکت مهم نفتی دیگر روسیه یعنی روس‌نفت و گازپروم نفت هم صحبت‌هایی را برای انعقاد قراردادهایی تا ۱۰ میلیارد دلار انجام داده‌اند.
پیشنهاد روس‌ها
همزمان روسیه پیشنهاد کرده است در برابر دریافت نفت از ایران کالاهای روسی در اختیار این کشور قرار دهد. به گزارش «انتخاب» به نقل از رویترز، الکساندر نوواک، وزیر انرژی روسیه، روز جمعه، ۲۲ تیر گفت که با اجرایی شدن دور جدید تحریم‌های ایالات‌متحده علیه ایران، امکان توافق بین جمهوری اسلامی و روسیه در مورد مبادله نفت با کالا وجود دارد. نوواک گفته است که درحال‌حاضر، دولت روسیه مشغول بررسی «مسائل حقوقی مرتبط با قرارداد احتمالی بین دو طرف در این زمینه است.» با نزدیک شدن زمان تحریم نفتی ایران، گفته شده است که آمریکا از روسیه، به‌عنوان یکی از صادرکنندگان عمده نفت در جهان، خواسته است با افزایش تولید، جبران کاهش عرضه نفت در جهان را کرده و مانع از افزایش قیمت نفت در بازار جهانی شود. درحالی‌که آمریکا هشدار داده که در صدد قطع صدور نفت ایران است، واکنش ایالات‌متحده به انتقال نفت از ایران به روسیه مشخص نیست. سابقه پیشنهاد تجارت پایاپای نفت ایران با کالاهای روسی به سال ۲۰۱۴ و قبل از اجرایی شدن برجام بازمی‌گردد. در آن زمان گفته شد که مذاکراتی در جریان است تا روسیه در برابر دریافت تا پانصد هزار بشکه نفت‌خام از ایران، کالاهای تولیدی خود را به ایران صادر کند. پیش از این نیز با توجه به تشدید تحریم نفتی و بانکی علیه ایران از سال ۲۰۱۱ به بعد، انجام معاملات تهاتری - کالا در برابر کالا - بین ایران و کشورهای دیگر مطرح شده و به‌طور محدود اجرا شده بود. در چنین مبادلاتی، هیچ نقل‌و انتقال پولی صورت نمی‌گیرد.
ایران هیچ تمایلی به مذاکره با دولت آمریکا ندارد
ولایتی همچنین بر بی‌اعتمادی جمهوری اسلامی به ایالات‌متحده تاکید کرد و گفت که «ایران هیچ تمایلی به مذاکره با دولت آمریکا ندارد.» فرستاده ویژه ریاست‌جمهوری ایران ضمن ذکر این مطلب، اظهار کرد: «آمریکا غیرقابل اعتماد است، پس چرا (دوباره) با آنها مذاکره کنیم؟» این سخنان مشاور رهبر معظم انقلاب در شرایطی بیان می‌شود که رئیس‌جمهوری آمریکا، در یکی از تازه‌ترین اظهارات خود در مورد ایران گفته است: «وقتش خواهد رسید که به من زنگ خواهند زد و خواهند گفت بیایید معامله‌ای بکنیم.»
پوتین به تهران می‌آید
علی‌اکبر ولایتی گفت: درخصوص مسائل منطقه‌ای، پوتین بر ادامه همکاری ایران و روسیه در منطقه برای حمایت از دولت‌های قانونی، دولت قانونی سوریه و عراق تاکید کرد و گفتند که این همکاری‌ها هم در حوزه دفاعی و هم در حوزه سیاسی ادامه یابد. مذاکرات آستانه که بین روسیه، ایران و ترکیه است، هم ایران و هم روسیه برای ادامه آن توافق دارند. درباره اجلاس آستانه و سران ۵ کشور حاشیه دریای خزر صحبت شد و به‌زودی اجلاس سران ایران، روسیه و ترکیه درخصوص سوریه را در تهران خواهیم داشت.
ارسال نظر