یک روزنامه آلمانی خبر داد
بسته جدید ۱+۴ روی میز ایران
خبرگزاری «رویترز»، ۳۰ اردیبهشت، به نقل از «ولت ام زونتاگ» که نسخه روزهای یکشنبه روزنامه آلمانی «دی‌ولت» است، می‌گوید مقام‌های قاره اروپا، روسیه و چین، در هفته پیش‌رو در وین دیدار خواهند کرد. ریاست جلسات برعهده هلگا اشمید، معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، خواهد بود. این مذاکرات پس از خروج آمریکا از «برجام» صورت می‌گیرد و یکی از اهداف مهم آن -آن‌طور که روزنامه آلمانی گفته‌است- زنده نگه‌داشتن توافق هسته‌ای با ایران است. در قرارداد پیشنهادی این احتمال وجود دارد که درباره مقررات پیرامون فعالیت سیستم موشک‌های بالستیک ایران و نقش ایران در منطقه هم صحبت شود. «ولت ام زونتاگ» به نقل از «منابع ارشد اروپایی» می‌گوید نمایندگان بریتانیا، فرانسه، آلمان، چین و روسیه، در دیدار هفته پیش‌رو شرکت خواهند کرد، اما ایالات‌متحده در آن شرکت نمی‌کند. مشخص نیست آیا نماینده یا نمایندگانی از ایران، کشوری که همواره بر حفظ و توسعه برنامه موشکی خود تاکید کرده، در مذاکرات حضور خواهند داشت یا نه؟
یک دیپلمات ارشد اروپایی به «ولت ام زونتاگ» گفته است «ما باید نام «توافق هسته‌ای وین» را کنار بگذاریم و موارد تازه‌ای به آن اضافه کنیم.» اشاره این مقام اروپایی به توافقی است که میان تهران، دولت باراک اوباما و پنج قدرت جهانی دیگر در تیر ماه ۱۳۹۴ در وین، پایتخت اتریش، به‌دست آمد.
دیگر دیپلمات ارشد اروپایی طرف گفت‌وگو با «ولت ام زونتاگ» می‌گوید تنها در صورت تغییر نام توافق هسته‌ای و افزودن موارد تازه به آن است که شاید بشود رئیس‌جمهوری آمریکا را قانع کرد به آن عمل کند و از بازگرداندن تحریم‌ها منصرف شود. «ولت ام زونتاگ» این احتمال را مطرح کرده که مشکلات پیش‌روی شرکت‌های اروپایی برای درگیر نشدن با تحریم‌های آمریکا است که مقام‌های اروپایی را به‌سوی یافتن رویکردی تازه سوق داده‌است. به گفته این دیپلمات ارشد اروپایی در عوض پیشنهاد یک قرارداد جدید اتمی به ایران، باید یک بسته مالی به ایران پیشنهاد شود. او در توضیح این موضوع به الگوی کمک‌های اتحادیه اروپا به ترکیه در قبال پناهجویان اشاره کرده است. ترکیه از اتحادیه اروپا در عوض نگهداری از ۴ میلیون پناهجو یک بسته مالی دریافت کرد. ترکیه به‌خاطر محافظت و کنترل دقیق مرزهای خود در مجموع ۶ میلیارد یورو از اتحادیه اروپا دریافت خواهد کرد. مقامات جمهوری اسلامی ایران هنوز درباره بسته پیشنهادی تازه اروپا اظهارنظری نکرده‌اند. ادعای روزنامه آلمانی در شرایطی است که پیش‌تر «ژان کلود یونکر» رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا در یک پاسخ شفاف به اقدام آمریکا در خروج از برجام، اعلام کرد که این اتحادیه قصد دارد مقرراتی مشابه قانون ۱۹۹۶ اجرایی کند که مانع از همکاری شرکت‌های اروپایی با تحریم‌هایی که آمریکا قرار است علیه ایران وضع کند، می‌شود. یونکر گفت: «ما به‌عنوان کمیسیون اروپا وظیفه داریم از شرکت‌های اروپایی محافظت کنیم. اکنون لازم است که دست به اقدام بزنیم و به همین دلیل است که فرآیند فعال‌سازی «مقررات بازدارنده ۱۹۹۶» را آغاز می‌کنیم.»
یونکر روز چهارشنبه در جریان نشست وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا در صوفیه بلغارستان گفت که این قانون صبح روز جمعه ۲۸ اردیبهشت- ۱۸ مه اجرا خواهد شد. یونکر همچنین تاکید کرد: «ما فرآیند مقررات بازدارنده را آغاز می‌کنیم که هدف آن خنثی‌کردن تاثیر تحریم‌های فرامرزی آمریکا در اتحادیه اروپا است. ما باید این کار را انجام دهیم و روز جمعه راس ساعت ۱۰:۳۰ آن را آغاز خواهیم کرد.» به نوشته گاردین، اتحادیه اروپا با این اقدام تلاش می‌کند توافق هسته‌ای با ایران را از طریق تضمین منافع اقتصادی مورد انتظار تهران حفظ کند. براساس این توافق که در سال ۲۰۱۵ میان ایران و قدرت‌های جهانی حاصل شد ایران پذیرفت در ازای رفع تحریم‌های بین‌المللی علیه این کشور، برنامه هسته‌ای‌اش را محدود کند. بانک سرمایه‌گذاری اروپا نیز قرار است یک مسیر تامین مالی برای انجام تجارت با ایران فراهم کند.
پارلمان اروپا قانون موسوم به «قانون بازدارنده» را در نوامبر سال ۱۹۹۶ میلادی در جریان مناقشه بر سر تحریم‌های آمریکا علیه کوبا، ایران و لیبی تصویب کرد. کنگره آمریکا در آن زمان با تصویب قانون تحریم‌های این سه کشور، از جمله شرکت‌های خارجی سرمایه‌گذار در بخش انرژی ایران را با خطر تحریم مواجه کرده بود. قانون اروپایی مقابله با تحریم‌های آمریکا اما هیچ‌گاه اجرایی نشد، زیرا تصویب «قانون بازدارنده» آمریکا را وادار به عقب‌نشینی کرده بود. مطرح شدن احتمال استفاده اروپا از این قانون، ایالات‌متحده را واداشت تا اطمینان خاطر دهد که مجازات‌های موسوم به «تحریم‌های ثانویه» آمریکا علیه شرکت‌های اروپایی اعمال نخواهند شد. در همین حال آنگلا مرکل صدراعظم آلمان نیز در پی اعلام تصمیم اتحادیه اروپا گفت آنها در تلاشند تا موضوع دادن غرامت به کمپانی‌های کوچک و متوسط را بررسی کنند. اما مرکل افزود در نظرگرفتن این موضوع برای همه نهادهای تجاری‌ای که هدف اقدامات آمریکا قرار می‌گیرند «شدنی نیست و نباید در این زمینه توهمی ایجاد شود.» وزیر خارجه آلمان نیز به تازگی در گفت‌وگو با یکی از روزنامه‌های این کشور گفت که اروپا تمامی تلاش خود را برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران به کار می‌گیرد و این موضوع برای آمریکا روشن است که اروپا بدون این کشور هم در توافق می‌ماند.
امکان پرداخت غرامت به شرکت‌ها
در تحولی دیگر، وزیر دارایی فرانسه می‌گوید که پاریس درحال بررسی امکان پرداخت غرامت از سوی اتحادیه اروپا به شرکت‌های اروپایی است که ممکن است به‌دلیل کار با ایران مشمول تحریم‌های آمریکا شوند. به گزارش رویترز، برونو لومر وزیر دارایی فرانسه، روز گذشته گفت اتحادیه اروپا می‌تواند با توسل به «مقررات انسداد» شرکت‌های اروپایی را از تحریم‌های آمریکا مصون بدارد. او همچنین تاکید کرد که کشورش خواستار موضع محکم‌تر اروپا در این زمینه است. لومر، ۲۱ اردیبهشت ماه امسال هم با انتقاد شدید از تحریم‌های فراسرزمینی آمریکا گفته بود: «آیا می‌خواهیم که رعیت باشیم و دست‌به دامن آنها از تصمیم‌هایی که ایالات‌متحده می‌گیرد اطاعت کنیم؟ یا اینکه می‌خواهیم بگوییم که ما منافع اقتصادی خودمان را داریم.»
درحالی‌که آمریکا به شرکت‌های اروپایی توصیه کرده از تجارت با ایران خودداری کنند، روز شنبه میگل آریاس کانیته، کمیسر انرژی اتحادیه اروپا، در کنفرانس خبری مشترک با علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی گفت که این اتحادیه خواستار تعمیق روابط اقتصادی با ایران است. کمیسر انرژی اتحادیه گفت: «ما پیامی به دوستان ایرانی خود فرستادیم که تا وقتی آنها به توافق (هسته‌ای) پایبند باشند، اروپایی‌ها هم... به تعهد خود عمل خواهند کرد. ایرانی‌ها همین حرف را به ما زدند.» در همین روز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران که در مذاکرات با کمیسر انرژی اتحادیه اروپا حضور داشت به خبرنگاران گفت که اروپا به‌دنبال ایجاد روشی برای انجام مبادلات بانکی و فعالیت شرکت‌ها بدون توجه به تحریم‌های آمریکا است. کانیته همچنین دیروز با محمدجواد ظریف وزیر خارجه دیدار و گفت‌وگو کرد. از جمله تمهیدات کمیسیون اروپا برای حفظ برجام، امکان مبادله مستقیم با بانک مرکزی ایران است. این تمهیدات قرار است در بازه‌ای حداکثر دو ماهه و پیش از پایان مهلت ۹۰ روزه بازگشت تحریم‌های ایران اجرایی شوند البته اگر در این مدت شورای اروپا و پارلمان اروپا اعتراضی به برقراری آن نداشته باشند.
حمایت سیاسی اروپا از برجام کافی نیست
همچنین محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در دیدار روز گذشته با میگوئل آریاس کانیته، کمیسیونر انرژی اتحادیه اروپا گفت: «با خروج آمریکا از برجام انتظارات افکار عمومی از اتحادیه اروپا برای حفظ دستاوردهای برجام افزایش یافته است و در شرایط کنونی حمایت سیاسی اروپا از برجام کافی نیست.» به گزارش «ایرنا» ظریف در این دیدار تاکید کرد: «اتحادیه برای تداوم همکاری‌های اقتصادی خود با ایران باید گام‌های عملی بیشتری برداشته و سرمایه‌گذاری‌های خود را در ایران افزایش دهد.» ظریف تاکید کرد: «تعهد اتحادیه اروپا بر اجرای برجام با اعلام انصراف احتمالی شرکت‌های بزرگ اروپایی از همکاری با ایران همخوانی و تطابق ندارد.» کمیسیونر انرژی اتحادیه اروپا نیز با اشاره به وضعیت برجام پس از خروج آمریکا از آن گفت: «اتحاد کشورهای اروپایی برای حفظ دستاوردهای برجام اهمیت مضاعفی پیدا کرده و اراده سیاسی اتحادیه، اجرای برجام و تداوم همکاری‌های شرکت‌های اروپایی با ایران است.» میگوئل آریاس کانیته افزود: «خروج آمریکا از برجام مشکلاتی را برای اروپا به‌وجود آورده اما پیام اتحادیه اروپا، تداوم همکاری با ایران در حفظ و اجرای برجام است.»
تکرار ادعاهای نتانیاهو علیه ایران
این تحولات در شرایطی است که نخست‌وزیر اسرائیل می‌گوید که اقدام ترامپ در خروج آمریکا از برجام نه‌تنها در اسرائیل، که در پایتخت‌های عربی نیز با استقبال روبه‌رو شد. به گزارش «انتخاب»، بنیامین نتانیاهو در گفت‌وگویی با شبکه آمریکایی فاکس‌نیوز بار دیگر از تصمیم ترامپ در خارج کردن ایالات‌متحده از توافق هسته‌ای تمجید کرد. نتانیاهو در این گفت‌وگوی تلویزیونی مدعی شد که «توافق هسته‌ای بر این فرض مبتنی بود که اگر در زمینه هسته‌ای [امتیازات زیادی] به ایران بدهید، آنها [انسان‌های] خوب خواهند بود. و دیگر یک نظام افراطی که مردم خود و کشورهای مختلف در خاورمیانه را سرکوب نمی‌کنند، نخواهد بود... اما عکس آن رخ داد.»
نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در ادامه ادعاهای خود گفت: «با این توافق (هسته‌ای) میلیاردها (دلار) به جیب‌های آنها سرازیر شد و به‌جای اینکه انسان‌های خوبی شوند، در یمن، عراق و هم‌اکنون در سوریه دست به مداخله می‌زنند. آنها (ایرانی‌ها) تلاش می‌کنند با پول حاصل از برجام خاورمیانه را فتح کنند. فکر می‌کنم که کار رئیس‌جمهوری [ترامپ] در وهله اول درهم‌کوبیدن ماشین پول[سازی] ایران است.» او در انتقاد از توافق هسته‌ای مدعی شد: «اگر این توافق باقی بماند تضمین‌کننده راه‌های چندگانه ایران برای دستیابی به زرادخانه اتمی است. همه می‌گویند این توافق باید حفظ شود زیرا مسیر ایران به‌سوی بمب هسته‌ای را مسدود می‌کند درحالی‌که این‌گونه نیست، بلکه مسیر ایران برای دستیابی به بمب را تضمین می‌کند.»
نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در ادامه مدعی شد: «از این توافق باید خارج شد. این توافق در هسته مرکزی خود می‌گوید که ایران اورانیوم را غنی‌سازی نکند که بخش مهمی از [مسیر] ساخت بمب [اتمی] است. در مقابل هفت سال [عدم غنی‌سازی] برای یک بمب، سپس می‌تواند صدها بمب غنی‌سازی کنند، این دیوانگی است.» نتانیاهو در ادامه در توصیف نزدیک شدن برخی دولت‌های عربی به رژیم صهیونیستی گفت: «در بسیاری از کشورهای عرب شاهد تغییر دیدگاه هستید که دیگر اسرائیل [برای آنها] یک دشمن نیست بلکه یک متحد اجتناب‌ناپذیر است، زیرا یک تهدید مشترک وجود دارد و تهدید مشترک ایران است. روابط بسیاری از اعراب با اسرائیل دچار تغییرات زیادی شده است و ما برای مهار ایران متحد شده‌ایم و در این نکته که رئیس‌جمهوری ترامپ ایران را مهار کرده است [متفق‌القول] هستیم. رئیس‌جمهوری [ترامپ] نه‌تنها در [بیت‌المقدس] بلکه در پایتخت‌های عربی مورد تمجید قرار گرفت.»
برجام؛ نقطه شروع استقلال اروپا از آمریکا
چهار مدیر موسسه پژوهشی بین‌المللی طی یادداشتی مشترک بر ضرورت حفظ برجام به‌عنوان نقطه شروعی برای اروپا در جهت استقلال استراتژیک در مقابل آمریکا تاکید کردند. به گزارش انتخاب، توماس گومارت (مدیر انستیتوی فرانسوی روابط بین‌المللی)- رابین نیبلت (مدیر چتم‌هاوس انگلیس) - دانیلا شوارتزر(مدیر شورای روابط خارجی آلمان) - ناتالی توچی (مدیر موسسه روابط بین‌الملل ایتالیا) در این یادداشت نوشتند:
تصمیم پرزیدنت دونالد ترامپ در خروج از توافق هسته‌ای ایران به‌شدت امنیت منطقه‌ای و جهانی را با تزلزل روبه‌رو خواهد کرد و همچنین خطر جنگ و مسابقه تسلیحات هسته‌ای در منطقه خاورمیانه و فراتر از آن را گسترش خواهد داد. علاوه بر این تصمیم خروج آمریکا از برجام زمینه تضعیف دیپلماسی چندجانبه برای کاهش تکثیر تسلیحات هسته‌ای را فراهم کرده است.
خروج آمریکا از برجام برابر با عدم پایبندی آمریکا به قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد است که این به معنای عدم پذیرش سازمان ملل به‌عنوان میانجی صلح و امنیت بین‌الملل درنظر گرفته می‌شود، بنابراین اقدامات آینده اروپا می‌تواند پیامدهای جدی بر اتحاد مشترک خود با آمریکا در زمینه امنیت خاورمیانه و همچنین روابط آنها با چین، روسیه و سایر نقاط جهان ایجاد کند. هدف پرزیدنت ترامپ تغییر نظام ایران و پیروزی اسرائیل و عربستان سعودی در مقابل تهران و سایر شرکای منطقه‌ای وی است. او توافق هسته‌ای را به‌عنوان «توافق بد» به تصویر می‌کشید زیرا درصدد این بود که با نابودی برجام و جلوگیری ایران از عضویت مجدد در جامعه جهانی از نظر اقتصادی و سیاسی بتواند به‌طور بالقوه به ایران فشار حداکثری وارد کند. با نگاهی به تحولات عراق در سال ۲۰۰۳ این مسیر به‌شدت برای منطقه خاورمیانه و همچنین اروپا خطرناک است.
از زمان عدم تایید پایبندی برجام توسط ترامپ در اکتبر ۲۰۱۷، سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و بریتانیا درصدد بودند تا آمریکا را راضی کنند که در برجام باقی بماند، به همین دلیل آنها پیشنهادهایی در زمینه محدود کردن برنامه موشک بالستیک ایران و سیاست‌های منطقه‌ای به آمریکا ارائه کردند اما در نهایت این امر با شکست روبه‌رو شد و آمریکا از برجام خارج شد اما دفاع از توافق هسته‌ای ایران در راستای منافع استراتژیک اروپا است زیرا برجام نقش کلیدی و محوری در برابر خطر تکثیر هسته‌ای خاورمیانه دارد. اگرچه اروپاییان و آمریکا در مبارزه با اشاعه تسلیحات هسته‌ای دارای منافع استراتژیک هستند اما نقش برجام در دستیابی به این هدف بسیار متفاوت تفسیر می‌شود اما پرسش این است که چگونه سه کشور اروپایی / اتحادیه اروپا اکنون می‌توانند در این لحظه از اعمال اهرم نفوذ و قدرت خود برای دستیابی به اهداف استراتژیک استفاده کنند؟ اروپاییان بر خلاف دولت ترامپ بر این عقیده هستند که مناقشات منطقه خاورمیانه هیچ برنده‌ای نخواهد داشت و در عوض بر ایجاد یک نظم منطقه‌ای تعاونی که ناشی از موازنه قوای منطقه‌ای که شامل تمام بازیگران منطقه‌ای می‌شود، تاکید می‌کنند. اروپاییان تنها با دستیابی به این نوع موازنه قوای منطقه‌ای می‌توانند امیدوار باشند که منافع امنیت هسته‌ای، شکست تروریسم و به‌طور خاص داعش و مهار مسابقه تسلیحات هسته‌ای را تامین کنند. همین امر باعث شد که سه کشور اروپایی همراه با چین و روسیه درصدد حفظ توافق هسته‌ای ایران باشند. در این راستا آنها درصدد یافتن راهکارهایی برای مقابله با تحریم‌های آمریکا علیه شرکت‌های اروپایی در ایران هستند و همچنین آنها با فشار آمریکا در زمینه سوئیفت مقاومت می‌کنند.
اروپا و آمریکا روابط پر فراز و نشیبی را تجربه کرده‌اند. زمانی که نخستین‌بار تروئیکای اروپایی با ایرانی‌ها در سال ۲۰۰۳ گفت‌وگو کردند، جورج بوش به‌شدت با آن مخالفت کرد. در آن زمان، حقیقت غیرقابل انکار پیشرفت برنامه غنی‌سازی باعث شد که آمریکا، به سمت راه‌حل دیپلماتیک سوق پیدا کند. باتوجه به اینکه آمریکا فراتر از بحث ترامپ است، برای اروپایی‌ها بسیار مهم است که از برجام دفاع کنند و از این ساختار دیپلماتیک تا زمانی که آمریکا به مسیر دیپلماسی چندین‌جانبه در قبال ایران برگردد، محافظت کنند. اگر اروپایی‌ها قصد دارند که به لحاظ استراتژیک، مستقل از آمریکا شوند، مبارزه برای حفظ برجام نقطه شروع به‌حساب می‌آید. اروپا تنها در صورتی می‌تواند با آمریکا بر سر ایران به‌طور موثر گفت‌وگو کند که خود به استراتژی (مستقلی) دست پیدا کند و توانایی‌های خود برای تصمیم‌گیری براساس منافع‌اش را نشان دهد.
ارسال نظر