۲۸ رهبر اروپایی به توافق رسیدند
گام نخست اروپا برای حفظ برجام
عکس: AFP
به گزارش روزنامه «گاردین»، «ژان کلود یونکر» رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا در یک پاسخ شفاف به این اقدام آمریکا، اعلام کرد که این اتحادیه قصد دارد مقرراتی مشابه قانون ۱۹۹۶ را اجرایی کند که مانع از همکاری شرکت‌های اروپایی با تحریم‌هایی که آمریکا قرار است علیه ایران وضع کند، می‌شود. یونکر گفت: «ما به‌عنوان کمیسیون اروپا وظیفه داریم از شرکت‌های اروپایی محافظت کنیم. اکنون لازم است که دست به اقدام بزنیم و به همین دلیل است که فرآیند فعال‌سازی «مقررات بازدارنده ۱۹۹۶» را آغاز می‌کنیم.» او که در جریان نشست وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا در صوفیه پایتخت بلغارستان سخن می‌گفت، در ادامه تاکید کرد که این قانون صبح روز جمعه ۲۸ اردیبهشت- ۱۸ مه اجرا خواهد شد. یونکر همچنین تاکید کرد: «ما فرآیند مقررات بازدارنده را آغاز می‌کنیم که هدف آن خنثی‌کردن تاثیر تحریم‌های فرامرزی آمریکا در اتحادیه اروپاست. ما باید این کار را انجام دهیم و روز جمعه راس ساعت ۱۰:۳۰ آن را آغاز خواهیم کرد.» او در پایان به خبرنگاران گفت: «اتحادیه باید از شرکت‌هایش حمایت کند و از همین رو کار برای تهیه متممی برای «قانون بازدارنده» در این زمینه را آغاز می‌کند.»
به نوشته گاردین، اتحادیه اروپا با این اقدام تلاش می‌کند توافق هسته‌ای با ایران را از طریق تضمین منافع اقتصادی مورد انتظار تهران حفظ کند. براساس این توافق که در سال ۲۰۱۵ میان ایران و قدرت‌های جهانی حاصل شد ایران پذیرفت در ازای رفع تحریم‌های بین‌المللی علیه این کشور، برنامه هسته‌ای‌اش را محدود کند. بانک سرمایه‌گذاری اروپا نیز قرار است یک مسیر تامین مالی برای انجام تجارت با ایران فراهم کند. رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا افزود: «تاثیرات تحریم‌های آمریکا خنثی خواهد شد، این وظیفه اتحادیه اروپا است تا از تجارت اروپایی‌ها محافظت کند که به‌ویژه برای تجارت‌های کوچک‌تر و متوسط اعمال خواهد شد.» همچنین دونالد تاسک رئیس شورای اروپا در نشست رهبران اتحادیه اروپا گفت: «ما به‌طور یکپارچه توافق کردیم که اتحادیه اروپا تا زمانی که ایران به تعهداتش ذیل توافق هسته‌ای عمل کند، ما نیز در این توافق باقی خواهیم ماند. علاوه بر این، این کمیسیون اعلام آمادگی کرده است که هر زمان پای منافع اروپایی به میان بیاید وارد عمل شود.»
پارلمان اروپا قانون موسوم به «قانون بازدارنده» را در نوامبر سال ۱۹۹۶ میلادی در جریان مناقشه بر سر تحریم‌های آمریکا علیه کوبا، ایران و لیبی تصویب کرد. کنگره آمریکا در آن زمان با تصویب قانون تحریم‌های این سه کشور، از جمله شرکت‌های خارجی سرمایه‌گذار در بخش انرژی ایران را با خطر تحریم مواجه کرده بود. قانون اروپایی مقابله با تحریم‌های آمریکا اما هیچ‌گاه اجرایی نشد، زیرا تصویب «قانون بازدارنده» آمریکا را وادار به عقب‌نشینی کرده بود. مطرح شدن احتمال استفاده اروپا از این قانون، ایالات‌متحده را واداشت تا اطمینان خاطر دهد که مجازات‌های موسوم به «تحریم‌های ثانویه» آمریکا علیه شرکت‌های اروپایی اعمال نخواهند شد. در همین حال آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان نیز در پی اعلام تصمیم اتحادیه اروپا گفت آنها در تلاشند تا موضوع دادن غرامت به کمپانی‌های کوچک و متوسط را بررسی کنند. اما مرکل افزود در نظرگرفتن این موضوع برای همه نهادهای تجاری‌ای که هدف اقدامات آمریکا قرار می‌گیرند «شدنی نیست و نباید در این زمینه توهمی ایجاد شود.» پیش‌تر اما جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا به شبکه خبری «سی‌ان‌ان» گفته بود که احتمال اعمال تحریم‌های واشنگتن علیه شرکت‌های اروپایی که با ایران همکاری اقتصادی می‌کنند، وجود دارد.
واکنش رئیس شورای اروپا
دونالد تاسک، رئیس شورای اروپا نیز روز چهارشنبه در سخنانی که در حاشیه نشست سران اتحادیه اروپا و غرب بالکان در صوفیه، پایتخت بلغارستان ایراد کرد، با اشاره به تصمیم‌های اخیر دولت آمریکا از جمله خروج از برجام و تهدید به وضع تعرفه‌های تجاری گفته بود که «پیش‌بینی‌ناپذیر بودن» دونالد ترامپ خوب است، اما این روش تنها برای مخالفان و دشمنان کاربرد دارد و نباید برای دوستان این کشور به‌کار گرفته شود. او در واکنشی شدید به سیاست‌های رئیس‌جمهوری آمریکا گفته بود: «در زمینه ایران و رویکردی که این کشور به اروپا و دنیای غرب دارد نه توقع زیادی داریم و نه دچار توهم شده‌ایم. اما هنگامی که پای واشنگتن در میان باشد خیلی بیش از این چیزها از دوستان‌مان در آمریکا انتظار داریم.» دونالد تاسک همچنین به‌طعنه افزوده بود که اروپا با «چنین دوستانی» نیاز به «دشمن» ندارد. کمیسر بودجه اتحادیه اروپا درباره ایجاد شکاف در اتحادیه اروپا در پی خروج ایالات‌متحده آمریکا از توافق‌نامه هسته‌ای با ایران هشدار داد. گونتر اوتینگر، کمیسر بودجه اتحادیه اروپا در مصاحبه با رادیوی سراسری آلمان روز پنج‌شنبه (۱۷مه/ ۲۷ اردیبهشت) گفت، اروپا باید وحدت خود را حفظ کند و تنها در این صورت است که خواهد توانست اقتدار اقتصادی خود را در برابر واشنگتن نشان دهد.
واکنش ترامپ به اظهارات اروپا
همزمان با این تحولات، دونالد ترامپ به سخنان اخیر دونالد تاسک، رئیس شورای اتحادیه اروپا در مورد ایران واکنش نشان داد. به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از یورو نیوز، رئیس‌جمهوری آمریکا پنج‌شنبه در نشست وزیران کابینه این کشور گفت: «رفتار اتحادیه اروپا تا پیش از این در زمینه تجاری برای آمریکا و برای کارگران آمریکا وحشتناک بوده است. سال گذشته ما با یک تراز تجاری منفی ۱۵۱ میلیون دلاری [با اروپا] مواجه شدیم. من ژان کلود [یونکر، رئیس کمیسیون اروپا] را خیلی خوب می‌شناسم. دونالد [تاسک] را هم خیلی خوب می‌شناسم و هر دوشان را دوست دارم، اما آنها خیلی سرسخت هستند و در گذشته هیچ‌کس [از طرف آمریکا] با آنها مذاکره نکرده است. حقیقت این است که به‌جز چین و چند کشور دیگر، اتحادیه اروپا با ما بدترین رفتار ممکن را داشته است.» ترامپ همچنین در دیدار با «ینس استولتنبرگ»، دبیر کل ائتلاف ناتو گفت: «دولت من، همچنین به همکاری با متحدانمان برای متوقف کردن بلندپروازی‌های هسته‌ای ایران و فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده آنها در سراسر خاورمیانه (غرب آسیا) متعهد است.»
موگرینی: مصمم به حفظ برجام هستیم
از سوی دیگر، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا طی مقاله‌ای در وب سایت خود تاکید کرد که توافق هسته‌ای با ایران برای امنیت اروپا استراتژیک بوده و اروپا مصمم به حفظ این توافق است. فدریکا موگرینی در این مطلب نوشت: من از صوفیه در بلغارستان این مطلب را می‌نویسم. این درحالی است که همه اتحادیه اروپا، با یکدیگر به‌صورت توقف‌ناپذیر درباره توافق هسته‌ای با ایران و تنش‌ها در خاورمیانه کار کردند. او افزود: «به‌عنوان اتحادیه اروپا، ما معتقدیم که خارج شدن آمریکا از توافق با ایران یک اشتباه بود. این توافق ۱۱ بار توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد تایید قرار گرفته و این توافق برای امنیت ما استراتژیک است. بنابراین ما مصمم به حفظ آن بوده و در این عزم خود متحد هستیم. هدف ما حفظ و تعمیق روابط اقتصادی - شامل پروژه‌های جدید، که با بخش انرژی و حمل‌ونقل آغاز می‌شود- بوده و در عین حال از شرکت‌های کوچک و متوسط برای سرمایه‌گذاری در ایران حمایت کرده و آنها را تشویق کنیم. همه ۲۸ عضو اتحادیه اروپا به اتفاق آرا احترام به توافق را تایید کردند.» همچنین قرار است نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور ایران، ۱+۴ و نماینده اتحادیه اروپا هفته آینده در سطح مدیران سیاسی و معاونان وزرای خارجه و بدون آمریکا در وین برگزار شود. یازدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام ۲۵ اسفند ۱۳۹۶ (۱۶ مارس ۲۰۱۸) با حضور هیات‌های ایران و گروه ۱+۵ (آمریکا، فرانسه، روسیه، انگلستان، چین و آلمان) و به ریاست سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه ایران و هلگا اشمید معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در وین برگزار شده بود.
سفر کمیسیونر انرژی اروپا به تهران
همزمان، میگل آریاس کانیته، کمیسیونر انرژی اتحادیه اروپا امروز شنبه با معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان انرژی اتمی دیدار می‌کند. سفر این مقام اسپانیایی کمیسیون انرژی اروپا اولین حضور یک مقام اروپایی در تهران پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای است. این سومین سفر کانیته به تهران است که انجام می‌شود. او در سال ۹۵ به همراه ۶ کمیسیونر دیگر اتحادیه اروپا در هیات همراه فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و در اردیبهشت سال ۹۶ در راس هیاتی در راستای تقویت همکاری‌های ایران به تهران سفر کرد.
واکنش مکرون به جنگ تجاری با آمریکا
این تحولات در شرایطی است که رئیس‌جمهور فرانسه احتمال هرگونه جنگ تجاری با ایالات‌متحده به‌خاطر خروج از توافق هسته‌ای ایران را تکذیب کرده است. به گزارش رویترز، امانوئل مکرون روز پنج‌شنبه در سخنانی هرگونه جنگ تجاری با آمریکا بر سر خروج این کشور از توافق هسته‌ای ایران را رد کرده است. همچنین شرکت‌های اروپایی از ترس تحریم‌های آمریکا درحال قطع همکاری تجاری با تهران هستند. مکرون در سخنانی در بلغارستان گفت: ما یک جنگ تجاری راهبردی را علیه آمریکا درباره ایران آغاز نخواهیم کرد. ما نمی‌خواهیم تحریم‌های تلافی‌جویانه‌ای را علیه شرکت‌های آمریکایی اتخاذ کنیم، این اقدام بی‌معنا است. این در شرایطی است که شرکت توتال فرانسه روز چهارشنبه اعلام کرد که در صورت معاف نشدن از تحریم‌های آمریکا، پروژه توسعه میدان گازی پارس‌جنوبی را متوقف خواهد کرد. مکرون در این باره افزود: رئیس‌جمهور فرانسه رئیس شرکت توتال نیست. اولویت من تجارت یا همکاری مالی با ایران نیست. اولویت من مسائل ژئوپلیتیک، جلوگیری از تشدید تنش‌ها و انجام هر کاری برای آزاد کردن اقتصاد و جامعه ایران است. در شرایطی که مکرون در صوفیه صحبت می‌کرد، شرکت دانمارکی مائرسک بزرگ‌ترین شرکت حمل‌ونقل کشتیرانی جهان نیز اعلام کرده است که از ایران خارج می‌شود. سورن اسکو رئیس شرکت مائرسک در سخنانی گفت: این شرکت مجبور است تا تحریم‌ها را قبول کند. با تحریم‌هایی که آمریکا قصد اعمال آن را دارد، شما اگر در آمریکا نیز فعالیت تجاری و اقتصادی داشته باشید نمی‌توانید به فعالیت‌های تجاری در ایران ادامه دهید و ما همکاری‌های بزرگ تجاری با آمریکا داریم. شرکت فولاد دانیلی ایتالیا نیز اعلام کرده است که تامین مالی سفارش‌های ۵/ ۱ میلیارد یورویی از ایران را متوقف کرده است. آلساندرو تریویلین رئیس شرکت فولادسازی دانیلی ایتالیا گفت: با خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، بانک‌ها به خاطر ترس از تحریم‌های ثانویه، دیگر برای تامین مالی پروژه‌های ایران آمادگی ندارند و حاضر به تامین منابع مالی پروژه‌ها نیستند.
واشنگتن به‌دنبال ائتلاف جهانی علیه ایران
از سوی دیگر، وزارت خارجه آمریکا درحالی از تلاش خود برای تشکیل ائتلاف جهانی علیه جمهوری اسلامی ایران سخن گفته است که خروج از توافق هسته‌ای موجب خشم متحدان و همپیمانان ایالات‌متحده شده است. به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از خبرگزاری فرانسه، وزارت خارجه آمریکا روز پنج‌شنبه بار دیگر ضمن متهم کردن ایران به انجام فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده، اعلام کرده است که واشنگتن خواستار تشکیل یک ائتلاف جهانی علیه تهران است. جزئیات این طرح قرار است دوشنبه توسط مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا تشریح شود. این نخستین سخنرانی مهم پمپئو در زمینه سیاست خارجی از زمان رسیدن به این مقام در ماه آوریل خواهد بود. هیتر نوئرت سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به خبرنگاران گفت: آمریکا سخت تلاش خواهد کرد تا یک ائتلاف را تشکیل دهد. هدف از متحد کردن تعداد زیادی از کشورها در سراسر جهان، مقابله با فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران است که نه‌تنها تهدیدی برای منطقه به‌شمار می‌رود بلکه تهدیدی برای کل جهان است. نوئرت در ادامه مدعی شد: این ائتلاف علیه ایران نخواهد بود، چون آمریکا قاطعانه حامی مردم ایران است، آن هم به‌خلاف نظام ایران و اقدامات بد آن. نوئرت به این مساله اشاره نکرده است که آیا این ائتلاف علیه ایران شامل یک بخش نظامی نیز خواهد بود یا نه. او افزود: وزارت خارجه آمریکا روز دوشنبه میزبان ۲۰۰ دیپلمات خارجی خواهد بود تا برای آنها تصمیم ترامپ برای خروج از توافق هسته‌ای و همین‌طور اقدامات بعدی واشنگتن را توضیح دهد.
ارسال نظر